خبرگزاری مهر - گروه استانها: استان همدان به عنوان پایتخت تاریخ و تمدن ایران آثار باستانی بی نظیری در دل خود جای داده که نه تنها در کشور بلکه در دنیا بی نظیر بوده و محوطه یا تپه یا شهر باستانی هگمتانه از جمله این آثار و دارای قدمتی سه هزار ساله است.
شهر کهن هگمتانه نخستین پایتخت ایران بوده و به همراه آتن در یونان و رم در ایتالیا، از معدود شهرهای باستانی جهان است که همچنان زنده و پویا است. هگمتانه به معنی محل تجمع بوده و در منابع باستانی به صورت هگمتانه، اکباتان، امدانه و همدان ضبط شده است.
محوطه باستانی هگمتانه در سال ۱۳۱۰ و به شماره ثبت ۲۸ در فهرست آثار ملی کشور قرار گرفت و کاوش ها در این منطقه از سال ۱۳۶۲ آغاز شد و تاکنون ۱۹ فصل کاوش در آن انجام شده که بنا بر آثار کشف شده از محوطه باستانی هگمتانه و از سویی کاوش های انجام شده دوره تاریخی شهر کهن هگمتانه به دوره تاریخی هخامنشی و اشکانی باز می گردد.
از جمله ویژگیهای شهر باستانی هگمتانه، معماری و طرح و نقشه منظم این شهر است که در بین آثار باستانی به دست آمده کم‌سابقه و بی نظیر بوده و آثار کشف شده حاکی از وجود یک شبکه منظم و پیشرفته آبرسانی در شهر حکومتی مادها و پارت‌ها است.
نوع معماری و طرح و نقشه شهر باستانی هگمتانه در کشور بی نظیر و در دنیا نیز کم نظیر است و این موضوع اهمیت ثبت جهانی تپه باستانی هگمتانه را چندین برابر می کند.
حدود ۳۰ هکتار از محوطه باستانی هگمتانه تملک شده است مدیرکل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان همدان در این زمینه در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: حدود ۳۰ هکتار از محوطه باستانی هگمتانه تملک شده است.
ریحان سروش مقدم با بیان اینکه ۸۵ درصد از عرصه محوطه باستانی هگمتانه تملک شده است، بیان داشت: آزاد سازی محوطه باستانی هگمتانه از دهه ۵۰ شمسی آغاز شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان همدان در ادامه سخنانش با بیان اینکه در یک دهه اخیر ۸۰ میلیارد ریال برای تملک و آزاد سازی عرصه های محوطه باستانی هگمتانه هزینه شده است، عنوان کرد: ۱۵۰ پلاک مسکونی و تجاری در عرصه باقی مانده که پنج هکتار و ۱۵ درصد عرصه محوطه باستانی هگمتانه است.
سروش مقدم در ادامه سخنانش عنوان کرد: اعتبار مورد نیاز برای تملک باقی مانده از محوطه باستانی هگمتانه ۵۰۰ میلیارد ریال است.
وی در خصوص کاوش های انجام شده در محوطه باستانی هگمتانه اظهار داشت: ۱۱ فصل کاوش توسط دکتر سراف، چهار فصل کاوش توسط دکتر آذرنوش، دو فصل کاوش توسط دکتر محمدی فر و دو فصل کاوش توسط دکتر رنجبران انجام شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان همدان در ادامه بیان داشت: در سال جاری کاوشی انجام نمی شود و لایه نگاری ترانشه مرکزی با اعتبار ۵۵۰ میلیون ریال در دست اقدام است.
شناسایی مجموعه ساختمان های مربع شکل
سروش مقدم در مورد اشیاء کشف شده در محوطه باستانی هگمتانه گفت: پای ستون دوره هخامنشی، کتیبه ای به خط میخی، سفال های کتیبه دار، نوک پیکان های هخامنشی و اجزای ستون های مربوط به دوره هخامنشی از جمله اشیاء کشف شده در تپه باستانی هگمتانه است.
حاصل تلاش و کاوش های انجام شده در محوطه باستانی هگمتانه شناسایی مجموعه ساختمان های مربع شکل در عمق دو تا پنج متری از سطح تپه هگمتانه است
وی در ادامه با تاکید بر اینکه آثار معماری مکشوفه در محوطه باستانی هگمتانه مربوط به دوره اشکانیان است، افزود: حاصل تلاش و کاوش های انجام شده در محوطه باستانی هگمتانه شناسایی مجموعه ساختمان های مربع شکل در عمق دو تا پنج متری از سطح تپه هگمتانه است.
مدیرکل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان همدان با بیان اینکه این ساختمان های مربع شکل در ابعاد ۱۷.۵ در ۱۷.۵ متر ساخته شده است، افزود: ورودی هر واحد معماری به یک پیشخوان و تالار مرکزی در وسط و سه اتاق جانبی در دو سو ختم می شود.
سروش مقدم در ادامه گفت: این بنا ها در دو ردیف موازی و پشت به یکدیگر به صورت قرینه پیدا شده اند و بین هر دو ردیف بنای ساخته شده معبری به عرض سه و نیم متر در سمت شمال شرقی-جنوب غربی ایجاد شده است.
وی با بیان اینکه مصالح استفاده شده برای ساخت شهر خشت و آجر در ابعاد مختلف است، ادامه داد: ادامه عملیات حفاری باعث شد که بخش هایی ازحصار عظیم شهر به قطر تقریبی ۹ متر و ارتفاع باقیمانده ۸ تا ۱۲ متر کشف شود.
مدیرکل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان همدان با بیان اینکه حصار مذکور در فواصل معین دارای برج های عظیم است، گفت: این برج ها شهر هگمتانه را در بر گرفته است.
در محوطه باستانی هگمتانه قسمت های سیستم آبرسانی شهر در قالب جوی های متعدد نمایان شده است سروش مقدم در ادامه سخنانش اظهار داشت: در ادامه روند کاوش های انجام شده در محوطه باستانی هگمتانه قسمت های سیستم آبرسانی شهر در قالب جوی های متعدد نمایان شده است.
وی در این خصوص ادامه داد: بخش هایی از این جوی ها به فاصله نیم متر از حصار کشف شده در شرق هگمتانه و معابر کارگاه به دست آمده است.
مدیرکل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان همدان با بیان این موضوع که تپه باستانی هگمتانه در سال ۱۳۱۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است، عنوان کرد: استان به طور جدی پیگیر ثبت جهانی تپه باستانی هگمتانه است.
سروش مقدم افزود: پیگیری های لازم برای ثبت جهانی محوطه باستانی هگمتانه برای سال ۲۰۱۷ در حال انجام است و در تلاش هستیم تپه باستانی هگمتانه برای سال ۲۰۱۷ به ثبت جهانی برسد.
مدیر پایگاه هگمتانه نیز در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه تاکنون ۱۹ فصل کاوش در محوطه باستانی هگمتانه انجام شده است، اظهار داشت: از این تعداد کاوش چهار فصل لایه نگاری بوده و مابقی آن کاوش های میدانی است.
هگمتانه نیاز به سال ها کاوش و تحقیق دارد
محمد رحیم رنجبران در ادامه سخنانش با بیان اینکه محوطه باستانی هگمتانه حدود ۳۰ الی ۴۰ هکتار وسعت دارد و به طور قطع این تعداد کاوش برای این محوطه کافی نیست، گفت: کاوش های کلیدی در این محوطه انجام شده است.
محدوده هگمتانه به سمت بازار و منطقه مرکزی شهر همدان گسترش دارد
وی با تاکید بر اینکه محوطه باستانی هگمتانه نیاز به سال ها کاوش و تحقیق دارد، افزود: باید اذعان داشت که آثار هگمتانه گسترده بوده و محدود به تپه باستانی و محوطه محدود شده فعلی نیست چرا که با کاوش هایی که در مسجد جامع انجام شد مشخص شد که محدوده هگمتانه به سمت بازار و منطقه مرکزی شهر همدان گسترش دارد.
مدیر پایگاه هگمتانه در ادامه سخنانش با بیان اینکه محوطه باستانی هگمتانه نیاز به سال ها کاوش و کار مداوم دارد، بیان داشت: شهر هگمتانه شهر ماد است و آنچه که در آن کشف شده مربوط به دو دوره مهم تاریخی ایران است.
رنجبران در ادامه افزود: حصارهای شهر هگمتانه مطابق با دوره هخامنشی بوده و برخی از سازه های آن نیز مطابق با دوره اشکانیان است.
وی با اشاره به اینکه اشیاء سیمین و زرین کشف شده متعلق به دوره اشکانی و ستون های کشف شده مربوط به دوره هخامنشی است، بیان کرد: محوطه باستانی یا شهر هگمتانه پایتخت تابستانی هخامنشی بوده است.
محوطه باستانی هگمتانه جزو معدود آثار سازه ای دوره هخامنشی بوده است
مدیر پایگاه هگمتانه در خصوص ثبت جهانی محوطه باستانی هگمتانه گفت: هر محوطه ای برای اینکه در فهرست ثبت جهانی قرار بگیرد ویژگی ها و خصوصیات منحصر به فرد خود را دارد محوطه باستانی هگمتانه جزو معدود آثار سازه ای دوره هخامنشی بوده است.
رنجبران در این مورد ادامه داد: حصار های پیرامون شهر مطابق با حصار های خشتی تخت جمشید است و محوطه یا شهر باستانی هگمتانه به هر دوره ای هم که مربوط باشد از لحاظ طرح و نقشه منحصر به فرد است و نمونه آن در کشور وجود ندارد.
وی با تاکید بر اینکه سازه باستانی هگمتانه در کشور بی نظیر است، عنوان کرد: کارها وعملیات تحقیقاتی برای ثبت جهانی تپه باستانی هگمتانه انجام شده و طبق رایزنی های انجام شده با سازمان میراث فرهنگی کشور محوطه باستانی هگمتانه حداقل تا دو سال آینده به ثبت جهانی می رسد.
همدان جغرافیا و تاریخی افتخار آمیز دارد
استاندارهمدان نیز در این زمینه با بیان اینکه بسیاری از آثار تاریخی استان همدان قابلیت ثبت جهانی دارند که حداقل یکی از این آثار باید در فهرست آثار ثبت جهانی سال ۲۰۱۶ قرار گیرد، اظهارکرد: تپه هگمتانه، شهر زیرزمینی ارزانفود و تپه نوشیجان و چندین اثر تاریخی دیگر از این استان قابلیت و زمینه ثبت جهانی شدن دارند که باید برای ثبت جهانی این آثار فاخر تاریخی تلاش کنیم.
محمدناصر نیکبخت افزود: همدان جغرافیا و تاریخی افتخار آمیز دارد و باید این شایستگی ها با تلاش های امروز ما به جهانیان عرضه شود.
بیشترین و بزرگترین آثار و مفاخر کشور در عرصه های مختلف علمی، دینی و پزشکی متعلق به استان همدان است
وی اضافه کرد: بیشترین و بزرگترین آثار و مفاخر کشور در عرصه های مختلف علمی، دینی و پزشکی متعلق به استان همدان است و آثار و بناهای تاریخی و طبیعی بسیاری در این شهر وجود دارد که باید در راستای معرفی و ثبت جهانی آنها تلاش شود.
استاندارهمدان تاکید کرد: پایتخت تاریخ و تمدن ایران جایگاه بسیاری از مفاخر دنیا بوده که از ۱۰ سال گذشته تاکنون برنامه هایی برای شناسایی و معرفی این بزرگان در استان اجرا و بنیاد های متعددی برای معرفی این بزرگان تاسیس شده است.
با این تفاسیر به نظر می رسد که شهر تاریخی هگمتانه با ویژگی های منحصر به فرد و بی نظیر خود در کشور و در دنیا توانایی قرار گرفتن در فهرست آثار جهانی را دارد که باید برای فراهم کردن این شرایط تلاش کرد.
خبرنگار: زهرا ذوالفقاری
نظر شما