در کلاس‌های فبک بچه‌ها چه چیزی یاد می‌گیرند؟

به گزارش خبرنگار مهر، «فبک» یا همان «فلسفه برای کودکان» نام حوزه‌ای در فلسفه است که از حدود ۱۰ سال پیش فعالیت خود را آغاز کرده  است. سعید ناجی، موسس گروه فلسفه برای کودکان ونوجوانان در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی است. این کارگروه  حدود ۸ سال است که فعالیت می‌کند ولی در این چندسال اخیر بیشتر شناخته و فعالیت هایش گسترده تر شده است به طوری‌که در حال حاضر در بعضی از مدارس کلاس های درسی تحت عنوان «فلسفه برای کودکان» برگزار می‌شود. همچنین در طول این سال‌ها مربیان مختلفی برای این دوره‌ها آموزش دیده‌اند و کتاب های مختلفی هم در این حوزه منتشر شده است.

یکی از مشکلاتی که در حوزه آموزش فلسفه برای کودکان وجود دارد این است که عمده افراد به خصوص والدین فکر می‌کنند که قرار است بچه ها سرکلاسی حاضر شوند که در آنجا از کانت، سقراط و افلاطون صحبت می‌شود در حالی‌که اینطور نیست؛ در واقع بچه‌های این کلاس‌ها راه درست فکر کردن را می‌آموزند.

چندی پیش در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی پنلی با عنوان «کودکان دیروز، متفکران امروز» با حضور شاگردان کلاس‌های فلسفه برای کودکان، خانواده های آنان و مربیان شان برگزار شد. گزارش کوتاهی که در ادامه می‌خوانید صحبت‌ها و نظرات بچه هایی است که چندین سال در کارگاه ها و کلاس‌های آموزشی فبک شرکت داشتند.

مهیار لسانی، کسی است که از سوم ابتدایی در کلاس‌های فبک حاضر شده و امروز دانشجوی ترم اول دانشگاه است. او درباره تأثیرات این کلاس‌ها می‌گوید:  من تا قبل از سوم ابتدایی که کلاس‌های فبک را نرفته بودم یک فرد خجالتی بودم که هیچ جا نمی‌توانستم حرف بزنم و با کسی ارتباط بگیرم اما بعد از رفتن این کلاس‌ها، اعتماد به نفسم بالا رفت و یاد گرفتم صحبت کنم تا حدی که امروز می‌توانم در یک جمع به راحتی صحبت و ابراز عقیده کنم.

مهیار ادامه می‌دهد: عنوان فلسفه برای کودکان موجب شده که خیلی‌ها به این کلاس‌ها اهمیت خاصی ندهند در حالیکه بسیاری از خانواده‌ها بچه‌هایشان را در کلاس‌های ورزشی، زبان خارجی و ... به راحتی ثبت‌نام می‌کنند ولی نسبت به این کلاس‌ها موضع دارند. خوبی کلاس‌های فبک این است که خیلی از چیزهایی که در حاشیه است در اصل قرار می‌گیرد. در این کلاس‌ها علاوه براینکه همه با یکدیگر دوست هستند، بچه‌ها یاد می‌گیرند که از قدرت ذهنشان استفاده و تبادل نظر کنند و سر یک موضوع به توافق برسند. ضمناً در این کلاس‌ها اعتماد به نفس بچه‌ها بالا می‌رود و بچه‌ها یاد می‌گیرند که از مشورت دیگران فرار نکنند، آنها انتقادپذیر می‌شوند و یاد می‌گیرند هیچ حرفی را بدون دلیل و فکر قبول و یا رد نکنند. این بچه‌ها نسبت به سایر بچه‌ها راحت تر وارد اجتماع و در نهایت موفق می‌شوند. منظور از موفقیت در کلاس‌های فبک، آوردن رتبه در کنکور نیست، موفقیت در فبک یعنی اینکه بچه‌ها یاد می‌گیرند از کارهایی که بلدند انجام دهند استفاده کامل کنند.

این دانش‌آموز کلاس‌های فبک در پایان یک درخواست از خانواده ها کرد و گفت: من از خانواده ها می خواهم که بچه هایشان را به فکر کردن تشویق کنند و از آنها بخواهند که درباره موضوعات مختلف نظر بدهند و تبادل نظر کنند، منظورم هم از تبادل نظر این است که نظرخودشان را بدهند، نظر آنها را هم بشنوند نه اینکه نظرها یکطرفه باشد. نکته آخر اینکه اگر بچه هایتان را به کلاس های فبک نمی فرستید حداقل یکسری از کارها و تمرین‌های ساده را با آنها در خانه انجام دهید چون خیلی در آینده بچه‌هایتان تأثیر دارد.

پس از صحبت های مهیار لسانی نوبت به تعدادی از دانش آموزان مقطع هشتم و نهم ( سوم راهنمایی و اول دبیرستان) رسید که حدود دوسال است هفته ای یکبار سر کلاس های فبک می روند. از آنها می خواهیم از حال وهوای کلاس‌ها و تأثیرات آن در زندگی‌شان بگویند.

همگی متفق‌القول معتقد بودند که کلاس‌های فبک اولین و اصلی‌ترین چیزی که به آنها یاد داده، خوب گوش کردن بوده است. به عقیده آنها وقتی خوب گوش کردن را یاد بگیریم، می‌توانیم خوب انتقاد کنیم و تصمیم بگیریم.

یکی از آنها می گوید: بعد از گذراندن این کلاس‌ها دیگر از ترسی از حرف زدن ندارم و نمی‌ترسم که قرار است چگونه قضاوت شوم. گوش کردن یکی از ملاک های زندگی است و ما با یادگرفتن این اصل اولاً دیگر در صحبت یکدیگر نمی‌پریم، دوماً اعتماد به نفس پیدا کردیم که اظهار نظر کنیم. من زمانی متوجه این تغییرات شدم که مادرم در خانه می‌گفت طرز فکرت نسبت به قبل خیلی تغییر کرده و بهتر شده‌ای.

یکی دیگر از این بچه ها با تأئید صحبت‌های همکلاسی‌ش ادامه داد: در طول این کلاس‌ها ما یاد گرفتیم که خودمان را جای طرف مقابل بگذاریم و حرف‌های بقیه را بهتر بفهمیم و موضوعات را طبقه‌بندی کنیم. در این کلاس‌ها یادگرفتیم که مسائل را به شیوه درست بیان و منطقی‌تر فکر کنیم ضمناً این کلاس‌ها در موضوع دوست‌یابی کمک بی‌نظیری به ما می‌کند. خلاصه اینکه ما اگر بتوانیم خودمان را در جامعه بالا بکشیم می‌توانیم برای جامعه مفید باشیم.

امیدواریم که به زودی شاهد سراسری شدن این کلاس‌ها در همه مدارس کشور باشیم تا بچه‌های امروز در آینده نسلی مفید و کارآمد در جامعه بشوند.