به گزارش خبرگزاری مهر، جلال درخشه استاد علوم سیاسی دانشگاه امام صادق(ع) و پژوهشگر حوزه انقلاب اسلامی در مورد رابطه ابعاد تمدن سازی انقلاب اسلامی تاکید کرد: علی رغم بررسی های گسترده ای که درباره انقلاب اسلامی ایران و تاثیرات آن انجام پذیرفته است ولی هنوز همه ابعاد آن به ویژه اثرات پایدارتر این انقلاب بزرگ من جمله تاثیرات تمدنی مورد واکاوی های علمی قرار نگرفته است.
وی گفت: انقلاب اسلامی ایران از تاثیرگذارترین رویدادهای سیاسی و اجتماعی یک قرن اخیر بوده است و توانسته توانایی خود را در تاثیر گذاری بر مسائل منطقه ای و بین المللی نشان دهد.
درخشه ضمن بیان تفاوت انقلاب اسلامی با دیگر انقلابهای معاصر افزود: انقلاب اسلامی دارای خصلتهای بنیادی به ویژه مردمی بودن و ابتنای مبانی فکری آن بر باورهای دینی است. این انقلاب ضمن بازخوانی اسلام در عصر جدید ، آن را به عنوان یکی از قدرت های جدید در دنیا مطرح و بر دوره ای از بی باوری های دینی در تاریخ نوین جهان مهر پایان زد . از این روانقلاب اسلامی در پایان گذار از تجربه های پیشین جهان و آغاز تجربه های جدید در مناسبات تمدنی قرار دارد.
وی افزود: بهترین شاخصه این تجربه جدید از جهت بنیان های معرفتی، بازگشت به سنت های الهی و تاکید بر معرفت و ساماندهی و معنابخشی مناسبات اجتماعی و سیاسی فارغ از مناسبات مرسوم جهانی بود و این همان بن مایه اصلی تفکر انقلاب اسلامی است که می تواند جهان زیست و فهم متفاوتی از عرف موجود جهانی را به انسان آموزش دهد.
انقلاب اسلامی اثر پایداری بر تاریخ معاصر ایران گذاشت
درخشه ادامه داد: انقلاب اسلامی هم اثر پایداری بر تاریخ معاصر ایران گذاشت و هم دامنه های جوامع دیگر را در معرض دگرگونی قرار داد. این اثرات به قدری دارای اهمیت بود که طی سه دهه گذشته بررسی و پژوهش های گسترده ای درباره شناخت این انقلاب در دنیا صورت پذیرفت اما هنوز همه ابعاد انقلاب به ویژه اثرات پایدارتر آن مورد بررسی کافی قرار نگرفته است.
این استاد دانشگاه یکی از ابعاد مهم انقلاب را رسالت تمدن سازی آن دانست که برخاسته از هویت انقلاب اسلامی بود و گفت: این رسالت نه تنها پاسخی به کوشش های گسترده ایران و ایرانی در چارچوب اسلام برای ایفای نقش موثر در تمدن جهانی است بلکه فی نفسه یکی از راهبردهای اساسی برون رفت از عقب ماندگی و پر کردن خلا ناشی از انحطاط تاریخی ما به شمار می رود.
وی اضافه کرد: در دهه ۸۰ شمسی مقام معظم رهبری موضوع رسالت تمدن سازی انقلاب را مورد توجه جدی قرار دادند و تاکید نمودند که در استمرار نظام سازی اسلامی موضوع تمدن سازی این انقلاب نیز باید در راهبردهای درازمدت انقلاب لحاظ گردد.
به گفته درخشه، انقلاب اسلامی به نظام سازی پرداخته و بر اساس بنیان های این انقلاب، نظام جمهوری اسلامی ایران متولد و تثبیت شده است و قاعدتا باید در ادامه آن بر رسالت بنیادی ترانقلاب اسلامی که همان تمدن سازی است، برنامه ریزی صورت پذیرد.
این پژوهشگر افزود: با گذشت سه دهه از پیروزی انقلاب اسلامی، نیاز به بررسی بیشتر لایه های زیرین انقلاب اسلامی وجود دارد. به همین دلیل همایشی بر اساس رسالت تمدن سازی انقلاب با نگاه فراتاریخی به موضوع در سال ۸۸ برگزار کردیم که در آن متفکران و اندیشمندان این موضوع را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند. حاصل این همایش علمی کتاب «آفاق تمدنی انقلاب اسلامی» بود که در سال ۸۹ توسط انتشارات دانشگاه امام صادق(ع) منتشر شد.
وی ادامه داد: این کتاب شامل ۲۰ مقاله پژوهشی در زمینه تمدن سازی انقلاب اسلامی بود که داوری آنها در نهایت دقت و وسواس علمی صورت گرفت. ما درصدد بودیم، نمای دیگری از اثرات پایدارتر انقلاب که همان تاثیرات تمدن سازی بود را بررسی کنیم. این همایش کار مقدماتی در زمینه بررسی ابعاد تمدن سازی انقلاب اسلامی و نقطه آغازین بود تا این جنبه به شکل عمیق‌تری بعدها مورد بررسی قرار گیرد.
درخشه در توضیح بخش های مختلف کتاب «آفاق تمدنی انقلاب اسلامی» گفت: این کتاب دارای سه بخش است: بخش اول شامل مبانی و اصول ، بخش دوم به عوامل و ابعاد آن و بخش سوم به آسیب شناسی موضوع می پردازد. این مجموعه مقالات به کوشش اینجانب و همکاری دیگر اساتید دانشگاهها ارائه و در ۶۴۸ صفحه منتشر شد.
انقلاب اسلامی فصل جدیدی در بازسازی و باز تعریف تمدن اسلامی آغاز کرد
استاد دانشگاه امام صادق(ع) با بیان اینکه انقلاب اسلامی فصل جدیدی در بازسازی و بازتعریف تمدن اسلامی آغاز کرد، گفت: از زمان شکل گیری حکومت پیامبر(ص) و گسترش اسلام تا دوران معاصر، جهان اسلام تجربه طولانی و موفقی از شکل‌دهی تمدنی قوی را داشته است به خصوص دوران طلایی حکومت اسلامی که از قرن دوم هجری تا قرن پنجم و حتی تا قرن هفتم هجری ادامه داشته است.
درخشه ادامه داد: تمدن اسلامی در فرآیند تاریخی خود توانست کوشش های سیاسی و اجتماعی را ساماندهی کند و توام با خلاقیت، جهان زیست متفاوتی را برای بشر آفریده و در درون خود، نظامی از معرفت را شکل دهد تا شهروندان مسلمان خودشان را در چارچوب آن تعریف کنند.
وی با بیان اینکه تمدن اسلامی در دوره های مختلف با چالشهای مختلفی از درون و بیرون جهان اسلام روبرو بوده است، گفت: این چالشها تاثیرات خود را در از هم پاشیدگی جهان اسلام گذاشتند به عنوان مثال از درون، پیروزی اشعری ها و انزوای عقل گرایان و استبداد فشرده حکومت ها و عکس العمل و جنگهای داخلی که در درون جهان اسلام بوجود آمد، پویایی تمدن اسلامی را خنثی کرد واز عوامل بیرونی هم فشارهای خردکننده مانند حملات مغول وجنگ های تحمیلی صلیبی و دیگر جنگها تار و پود این تمدن را ویران ساخت و در مجموع تلاقی این دو بردار درونی و برونی شرایط سخت و شکننده ای را برجهان اسلام تحمیل نمود .
درخشه افزود: تمدن اسلامی بعد از یک دوره پویایی، جوهر سازندگی خود را از دست داد و هر چند پس از آن قدرتهای سیاسی مسلمان ظهور کردند اما نتوانستند به شکل استوار در استمرار و باز سازی تمدن سازی اسلامی موثر باشند. در همین حال ما شاهد شکل گیری حوزه تمدنی جدید در جغرافیای مغرب زمین بودیم که ضمن تعریف نوینی از انسان، جهان زیست متفاوتی را بوجود آورد.
ورود استعمار غرب به جهان اسلام، عصر پر انحطاط جوامع مسلمانان
این محقق و نویسنده کشورمان ورود استعمار غرب به جهان اسلام در دوره معاصر را عصر پر از انحطاط برای مسلمانان دانست و گفت: با نفوذ استعمار برخاسته از تمدن غربی در جهان اسلام، مسلمانان با واگرایی سیاسی و مذهبی و رویارویی با قدرتهای رو به رشد مواجه شدند. ظهور تمدن جدید و آثار آن باعث تاثیرگذاری شگرف در الگوهای سنتی جهان اسلام شد که از این میان می توان به بازیابی هویت جمعی و تمدنی اشاره کرد.
درخشه اضافه کرد: در پاسخ به این شرایط جدید گفتمانهایی شکل گرفت و جریان بازگشت به دین یکی از راهکارهایی بود که که برای رهایی و برون رفت از این بحرن عمیق ارائه شد و بعدها به عنوان اسلام گرایی مطرح گردید. شاخصه این تفکر دفاع از اسلام به عنوان اساس تمدنی جوامع اسلامی برای مقابله با استعمار غربی بود.
وی به ویژگیهای دیگر این تفکر اشاره کرد و افزود: این جریان از نظر فکری و فرهنگی به طرد و نقد ارزش های غربی پرداخت و بانیان این تفکر در راستای دفاع از موجودیت جهان اسلام و در جهت مقابله با قدرت نظامی و سیاسی غرب، مسلمانان را به کنار گذاشتن پراکندگی های مذهبی دعوت کردند. همراهی دین و عقل و دین و علم جهت پیاده کردن اسلام و گسترش دین از دیگر خصایص این تفکر محسوب می شود.
به گفته درخشه برای احیا و بازسازی تمدن اسلامی راهی جز بازشناسی جنبه های معنایی و ذهنی آن تمدن نیست و این همان دیدگاهی است که به شکل عمیق در نظام سازی جمهوری اسلامی ایران و انقلاب اسلامی مورد توجه قرار گرفت. معماری حکومت پس از انقلاب اسلامی یکی از دستاوردهای مهمی است که فضای لازم را برای بازشناسی این بعد فراهم کرد.
انقلاب اسلامی متکامل ترین حلقه از حلقه های جنبش اسلامی
استاد دانشگاه امام صادق(ع) افزود: انقلاب اسلامی متکامل ترین حلقه از حلقه های جنبش های اسلامی است که اثرات پر دامنه تاریخی از خود به جای گذاشت و از این حیث این انقلاب رسالت تاریخی و پویا یی در درون خود دارد که به بازیابی وجه تمدنی تاریخ گذشته جهان اسلام توجه اساسی می نماید و به طور مشخص این جنبه در تجربه سه دهه انقلاب نمود داشته است.
وی در پایان سخنانش با بیان اینکه ابعاد تمدنی انقلاب اسلامی با گذشت زمان خود را آشکارتر می کند، گفت: انقلاب اسلامی ایران ظرفیت فوق العاده ای برای احیای وجه تمدنی اسلام و جهان اسلام را دارد که به مرور زمان نمایان تر و جدی تر خواهد شد.
منبع: طلیعه
نظر شما