به گزارش خبرنگار مهر ، بحران هويت به طور معمول از سالهاي نوجواني آغاز مي شود و بخشي از سالهاي آغازين جواني را نيز در بر مي گيرد.
بحران هويت، واژه اي است كه براي توصيف ناتواني نوجوان در پذيرش نقشي كه جامعه از او انتظار دارد به كار مي رود، نتيجه اين بحران مشغوليت بي هدف هيجانهاي جانشين و ايجاد شخصيت منفعل در جوان است. ضعف دينداري و مسئوليت پذيري فرد در قبال وظايف ديني از ديگر نتايج منفي بحران هويت است .
تخريب نظام ارزشي ديني موجب مي شود بسياري از افرادي كه دچار بحران هويت ديني هستند، در پي هويت منفي باشند و هويتي بر خلاف آنچه اولياي دين در نظر گرفته اند را انتخاب كنند.
مسؤوليت گريزي، دلزدگي و بي تفاوتي نيز از آثار ضعف و بحران هويت هستند. بنابراين بحران هويت ديني سبب تضعيف باورهاي ديني، اختلال نظام ارزشي مذهبي و بي توجهي به احكام ديني مي شوند و شك نيست با توجه به موارد ياد شده توجه به اين مقوله و سعي در ايجاد بستر مناسب براي مقابله آن بسيار ضروري است .
مسئولان و كارشناسان ديني و فرهنگي كشور در گفتگوهايي با گروه دين و انديشه "مهر" با تأكيد بر وظيفه و مسئوليت خطير رسانه هاي داخلي در فرهنگسازي و تقويت باورهاي ديني و همچنين مقابله با فعاليتهاي مخرب رسانه هاي بيگانه در راستاي تهاجم فرهنگي، بهره گيري از كارشناسان زبده و زيبائيهاي دين اسلام، همراه با مخاطب شناسي و درك نيازهاي مخاطبان امروز را عواملي مهم و تأثيرگذار در اين زمينه عنوان كرده اند . گزيده اي از گفتار برخي مسئولان و كارشناسان در اين مقال ارائه شده است .
ارزشهاي اصيل اسلامي بايد از سوي رسانه ها تبيين شوند
جواد آرين منش عضو كميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي در اين مورد اظهار داشت: براي مقابله از نفوذ بيگانگان بايد بنيادهاي فكري را توسط رسانه ها كه بيشترين مخاطب را به خود اختصاص مي دهند، به درستي شكل داد و نقش خانواده، نهادهاي آموزشي و روحانيت را تقويت و مورد توجه قرار دهيم .
وي تصريح كرد: علت اصلي عملكرد ضعيف رسانه ها، نداشتن هماهنگي است، گاهي رسانه هايي مثل سينما و تلويزيون به راحتي تلاشهاي يكديگر را خنثي و در مقابل يكديگر صحنه سازي مي كنند، اين ناهماهنگي و نبود همگرايي در نشريات نيز وجود دارد .
بهره گيري از كارشناسان زبده عاملي براي حفظ هويت ديني است
حسين شريعتمداري مدير مسئول روزنامه كيهان نيز هنر را بهترين و مؤثرترين زبان براي انتقال و حفظ معارف ديني معرفي كرد و گفت: عالمان ديني بر گنجينه اي از معارف تكيه زده اند كه طرفداران بسيار دارد و هيچ كس بهتر از هنرمندان نمي تواند اين گنجينه ها را استخراج و در قالبهاي بسيار زيبا و قابل فهم به علاقه مندان ارائه كند.
وي زبان غير مستقيم را يكي ديگر از عوامل تأثيرگذاري هنر عنوان كرد و افزود: مردم از پند و اندرز استقبال خوبي نمي كنند، هنر با روي آوردن به زبان غيرمستقيم بر مخاطبان تأثير گذاشته و به تبليغ دين و مفاهيم والاي آن مي پردازد، البته ممكن است لغزشي نيز در اين زمينه به وجود آيد، تغيير مفاهيم و پيامهاي ديني و به گونه اي تحريف آنها است.
وي آشنايي اهالي رسانه با دين را ضروري عنوان كرد و افزود: اهالي رسانه بايد با دين آشنا بوده و به مفاهيم آن باور داشته باشند،هرچند تبليغ و ترويج دين نيازمند وجود كارشناسان زبده در اين زمينه است كه نياز بشر امروز را شنتاخته و به آن پاسخ دهند.
مخاطب شناسي عامل مهم در گسترش معارف ديني است
حجت الاسلام احمد احمدي استاد فلسفه دانشگاه تهران نيز شناخت مخاطب را يكي از عوامل اصلي در انتقال مفاهيم مذهبي دانست و گفت: اگر اهل رسانه ، آگاه و توانمند باشند و مخاطب را بخوبي بشناسند، مي توانند با امر ارتباط گرفته و مفاهيم گوناگون از جمله معاني مذهبي را به او منتقل كنند.
وي بيان معارف ديني از طريق رسانه را سهل و ممتنع برشمرد و افزود: مسائلي چون: پيدايش جهان، تفاوت آدميان، اختلافات حقوق زن و مرد و... را براحتي نمي توان پاسخ گفت. براي مثال وقتي گفته مي شود همه چيز را خداوند خلق كرده اين پرسش در ذهن انسان شكل مي گيرد كه خدا را چه كسي خلق كرده؟ و اينها سؤالاتي هستند كه رسانه ها براحتي نمي توانند به آنها پاسخ گويند.
حجت الاسلام احمدي، آشنا بودن اهل رسانه با موضوعات ديني را ضروري دانست وگفت: هر كسي نمي تواند به انتقال مفاهيم ديني بپردازد و كسي كه به اين كار روي مي آورد بايد آگاهي كامل نسبت به مذهب داشته و زبان رسانه ها را هم بشناسد.
رسانه ها بايد زيباييهاي اسلام را تبيين كنند
عفت شريعتي يكي از نمايندگان مجلس به لزوم معرفي زيباييهاي اسلام از طريق رسانه ها اشاره كرد وگفت: پيامبري منادي اسلام است كه مي گويد: بزرگوار نمي دارند زنان را مگر بزرگواران و پست نمي شمارند آنها را مگر فرو مايگان و بهترين دانش آموخته اين دين، فردي چون امام علي (ع) است كه زنان راگل مي داند. نه كارگرمزدور اما رسانه هاي ما به معرفي اين همه زيبايي كه در اين اسلام مطرح شده و يا تبيين ويژگي بزرگواران و يا فرومايگان از منظر اسلام نپرداخته و در اين زمينه بسيار ضعيف عمل كرده اند.
وي معني رسانه را، رساننده اعلام كرد و گفت: رسانه ها نقش بسيارمهمي در رساندن مفاهيم مختلف سياسي ،اجتماعي ،فرهنگي به مردم داشته و درتنوير افكارعمومي وجهت دادن به آن بسيارمؤثرند اما كمتر از توان وظرفيت خود براي انتقال مفاهيم معنوي به مخاطب بهره مي برند.
شريعتي دستورهاي ديني را عامل سعادت بشر عنوان كرد و افزود: بايد رسانه ها به مردم بقبولانند كه زماني مي توانند به آرامش و راحتي برسند كه براساس آموزه هاي ديني رفتار كنند و بهتر است امسال كه به نام پيامبر (ص) مبترك شده بيشتر به اين مقوله توجه و مخاطب خود را با سيره رسول اكرم (ص) آشنا كنند.
مهارت اهل رسانه نقش مهمي در تعميق باورهاي ديني دارد
دكتر حسين ساري مدير شبكه قرآن سيما مهارت و تجربه را لازمه كار رسانه اي در هر حوزه از جمله دين عنوان كرد و گفت: رسانه ها مي توانند در خدمت مفاهيم ديني قرار بگيرند، اما فعالان اين حوزه بايد آشنا به زبان رسانه خود و مقوله هاي ديني باشند و يا به ايجاد تعامل ميان اهل رسانه و عالمان دين پرداخته و از تجربه لازم در زمينه انتقال مفاهيم ديني به اين وسيله برخوردار باشند.
وي رسانه را ابزاري نيرومند براي گسترش دين معرفي كرد و افزود: رسانه ها كاركردهاي متفاوتي دارند كه يكي از آنها پرداختن به مسائل ايدئولوژيك است و در كشور ما كه ايدئولوژي بر مبناي توحيد استوار است رسانه ها بايد توجهي جدي به حفظ و گسترش اسلام و قرآن داشته باشند، به ويژه در زماني كه فرهنگ جهاني سازي بر كل جهان حاكم شده است.
رعايت اصول اعتقادي از سوي فعالان رسانه اي ضروري است
ماشاءالله شمس الواعظين، روزنامه نگار احترام به پايه هاي اعتقادي مخاطب را يكي از راههاي اصلي در حفظ و گسترش مفاهيم ديني توسط رسانه هاي عمومي اعلام كرد و گفت: ما در جامعه اي زندگي مي كنيم كه اكثر ساكنان آن مسلمان هستند و اگر رسانه اي در قالب طنز و شوخي بخواهد درباره اصول اعتقادي چون خدا، پيامبر و نماز سخن بگويد نه تنها در جذب مخاطب مؤثر عمل نكرده، بلكه او را پس زده و از خود دور كرده است.
وي يكي ديگر از عوامل موفقيت رسانه ها در گسترش مفاهيم ديني را بهره گرفتن از زبان غيرمستقيم برشمرد و افزود: زبان مستقيم در جهان امروز به صورت تحميل و القاي باورها به مخاطب درآمده و براي شكل نگرفتن فرهنگ القايي در ذهن مخاطب بايد به بيان غيرمستقيم روي آورد چرا كه در روانشناسي تبليغات هم تبديل گزاره هاي عقلي به حسي تأثيرگذارتر و كارسازتر است.
وظيفه رسانه ها انتقال صحيح پيامهاي ناب اسلامي است
حجت الاسلام عباسعلي اختري عضو كميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي مبارزه با خرافات را يكي از وظايف اصلي رسانه ها براي حفظ هويت ديني عنوان كرد و گفت: بي گمان مطبوعات و رسانه ها نقش بسيار مهمي در انتقال مفاهيم مذهبي داشته و مي توانند بر اذهان عمومي تأثير بگارند، به همين دليل بايد ارتباط بيشتري ميان اهالي رسانه، متفكران و دانشمندان اسلامي برقرار شود تا خرافات را از چهره دين پاك كرده و به تبيين پيام حقيقي اسلام بپردازند.
وي ابلاغ پيام را جداي از تأثيرگذاري آن تعريف كرد و افزود: وظيفه اصلي رسانه ها در دنياي امروز، رساندن پيام است و اگر پيام خود را به درستي منتقل كنند مي توانند تأثير لازم را بر مخاطب خود بگذارند چرا كه در رسانه هاي نوشتاري چون مطبوعات و خبرگزاري ها، عرصه گفتگو رو در رو نبوده و تنها با ابلاغ درست و شفاف پيام مي توانند به وظيفه خود عمل كنند و بر مخاطب تأثير بگذارند .
وي يادآور شد: متأسفانه رسانه هاي ما از تمام ظرفيت و توان خود براي تبليغ اسلام بهره نبرده اند، البته سايتهايي به معرفي اسلام پرداخته اند و روحانيون حوزه تحقيقاتي در اين زمينه انجام داده اند كه همه آنها بايد به زبان رسانه تبديل شود تا براي عموم مردم قابل درك و فهم باشد.
رسانه ها در زمينه مفاهيم ديني تخصصي عمل كنند
منيره نوبخت، رئيس شوراي فرهنگي اجتماعي زنان حوزه دين را بسيار گسترده معرفي كرد و گفت: مفاهيم ديني جنبه هاي مختلف زندگي انسان را دربر مي گيرند، به همين دليل از همه هنرها و فنون براي انتقال و ترويج آن مي توان بهره برد و آن را به عرصه هاي مختلف زندگي پيوند زد.
نوبخت در مورد اعتقاد برخي مبني بر اينكه دين يك مقوله كلامي است و نمي توان آن را در قالب فيلم و نمايش به تصوير كشيد گفت: بر اين باور هستم كه مفاهيم ديني متعلق به همه ابعاد زندگي بشر است و ظهور و بروز آن را در هنر مي توان ديد و قرآن، دليل محكمي براين مدعاست چرا كه در بسياري موارد به تمثيل روي آورده و زباني نمادين را برگزيده است.
رئيس شوراي فرهنگي اجتماعي زنان، هنر معناگرا را متعلق به جوامع سكولار دانست و گفت: دين بايد در متن زندگي مردم جاري و ساري باشد، اگر چنين نيست بايد براي رفع ضعفها تلاش كرد و سرچشمه ها را خشكاند، در غير اين صورت با اقدامات شتابزده و سطحي نمي توان نتيجه لازم را كسب كرد .
شناخت مخاطب عاملي مهم براي فعاليت سازنده و ماندگار فعالان رسانه است
عليرضا مختارپور معاون مطبوعاتي وزير ارشاد در گفتگو با خبرنگار"مهر" اعتقاد و باور مبلغان ديني را عامل بسيار مهمي در تأثيرگذاري بر مخاطب برشمرد و گفت: مشاغل بسياري وجود دارند كه اعتقادات شخصي افراد فعال در آن بخش، تأثير چنداني بر آن ندارند اما اهل رسانه نمي توانند بدون داشتن باور عميق ديني به انتقال و گسترش آن بپردازند و حتي اگر چنين كنند، كارشان بر مخاطب اثر نگذاشته و او را جذب نمي كند.
وي فعاليت رسانه ها در اين زمينه را ضعيف اعلام كرد و افزود: ما آشنايي چنداني با معارف ديني نداشته و به ظاهر توجه مي كنيم و يا به باور خود پايبند نبوده و به گفته هاي خود عمل نمي كنيم، از اين رو توفيق چنداني در پرداختن به مضامين مذهبي حاصل نكرده ايم.
تعميق باورهاي ديني به ارتقاء دانش عمومي نياز دارد / تلويزيون در ارائه مفاهيم ديني موفق نبوده است
دكتر عماد افروغ رئيس كميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي به ضرورت توجه به عقل و شعور بشر اشاره كرد و گفت: وي رسانه ها را به دولتي و خصوصي تقسيم كرد و گفت: متأسفانه پس از جنگ، نسبت به وظايف ديني و اعتقادي رسانه ها، در راستاي تحقق بخشيدن به حقوق ديني مردم كوتاهي شده است، يعني يا درك صحيحي از لايه هاي فرهنگي مردم وجود نداشته و برنامه اي فاخر توليد نشده و يا به اسم تبليغات ديني به نشر و گسترش مفاهيم ضد دين پرداخته شده است.
افروغ ضمن نقد عملكرد تلويزيون گفت: متأسفانه سيماي جمهوري اسلامي ، مفاهيم ديني را آنگونه كه شايسته و بايسته است به تصوير نمي كشد، براي مثال من بارها از متوليان اين سازمان خواسته ام تا قيامت در قرآن را تصوير كنند و آنان بي اعتنا از كنار اين مسئله گذشته اند، در حالي كه مي توان در قالب نماد، همه اين مفاهيم را به تصوير كشيد همانگونه كه غربيان با ظرافت و هنرنمائي بسيار، معاني مورد علاقه خود و حتي مفاهيم ديني را بر پرده مي برند.
افزوغ در ادامه گفت: مدتي است تلويزيون، آسان ترين راه را برگزيده و در مناسبتهاي ديني تنها به فيلمبرداري از مراسم جشن و يا عزاداري بسنده مي كند و نمي داند تجليل از شعائر ديني نبايد در حد سينه زني و يا كف زدن خلاصه شود، بلكه در كنار توجه به احساس و عاطفه ديني مردم بايد به تعميق ديد و نظر آنا نيز پرداخت.
سرمايه گذاري رسانه ها براي حفظ و ترويج دين بسيار ناچيز است
حجت الاسلام محمد رضا ميرتاج الدين عضو كميسيون فرهنگي و كميته ارشاد و تبليغات مجلس شوراي اسلامي درگفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اهميت و تأثير رسانه ها در دنياي امروز، گفت: متأسفانه در رسانه هاي مختلف كمتر به تبليغ دين ومفاهيم ديني پرداخته مي شود و سرمايه گذاري در اين زمينه بسيار اندك است، درحاليكه در عصركنوني نمي توان از تأثير رسانه ها بر زمين و انديشه افراد غافل شد.
وي علاوه بر دولت از بخش خصوصي نيز دعوت كرد تا به كار در اين زمينه بپردازد و گفت: دولت با برگزاري جشنواره هاي مختلف و حمايت مالي و معنوي اهالي رسانه و بخش خصوصي نيز با سرمايه گذاري در اين زمينه مي توانند وارد عمل شده و تغيير و تحولي اساسي و سازنده در نگرش رسانه به مقوله دين پديد آورند، چرا كه امروز ، روشهاي سنتي پاسخگو نيست و بي گمان بايد به ترويج مفاهيم ديني با زبان روز پرداخت.
تلويزيون نقش مهمي در حفظ هويت ديني جامعه دارد
حجت الاسلام حجت الله بيات، مدير راديو معارف فرد را عامل اصلي در حفظ و تقويت مسائل ديني دانست و گفت: بي گمان فكر و انديشه برنامه سازان، نويسندگان و كارگردانان برنامه هاي تلويزيوني به عنوان مبلغان ديني ، آن هم از رسانه گسترده اي چون تلويزيون، نقش مهم و اساسي در ارتباط با تبليغ و ترويج دين اسلام و يا هر انديشه ديگري دارد و فعالان در اين زمينه نبايد فراموش كنند كه ادامه دهنده راه انبيا و اولياء الهي هستند و مي توانند مفاهيم مقدس را به انسانهاي ديگر انتقال دهند و بايد به گونه اي عمل كنند كه نتيجه كارشان از حداقل آسيبها و آفتها برخوردار باشد.
وي با اشاره به اينكه گسترش و تبليغ از لوازم دين است، گفت: دين و تبليغ از ابتدا با يكديگر عجين بوده و از هم جدا نمي شوند و يپامبران الهي، رساننده پيغام خداوند به مردم هستند كه بايد از تمام توان خود در اين راه بهره مند شوند، همان گونه كه پيامبر اسلام (ص) نهايت تلاش خود در بعد علمي و عملي را براي انتقال دين و رسالت خويش به كار گرفت و موجب گسترش چشمگير اسلام در كوتاه ترين زمان ممكن به نقاط مختلف دنيا شد.
حجت الاسلام بيات تاريخ تبليغ دين را به سه دوره ارتباطات شفاهي، مكتوب و ارتباطات به وسيله رسانه هاي مدرن تقسيم كرد و افزود: دين در هر كدام از اين دورانها شرايط و موقعيتهاي خاص خود را داشته و ما اكنون در مرحله سوم به سر مي بريم و بايد از همه توان خود براي مقابله با رسانه هائي كه تبليغاتي گسترده بر عليه اسلام را آغاز كرده اند، استفاده كنيم .
وي هدف از رسانه ها و برنامه هاي ديني را هدايت انسانها عنوان كرد و افزود: از آنجا كه هدف دين، راهنمايي مردم به سوي سعادت است رسانه هاي ديني نيز بايد به اين مهم توجه كرده و با استفاده از ابزارها، قالبها و شيوه هاي مشروع و مقبول تأمين كننده اين هدف باشند.
رسانه ها در حفظ و ارتقاء هويت ديني نقش مهمي بر عهده دارند
حجت الاسلام احمد خاتمي، امام جمعه موقت تهران و عضو هيئت رئيسه خبرگان رهبري در گفتگو با خبرنگار"مهر" با تأكيد بر ضرورت ارائه زيبا و جذاب دين، گفت: مردم دوستدار زيبايي هستند و در روايت است كه اگر مردم زيبائيها و جذابيتهاي كلام خدا را بشنوند شيفته و مطيع آن خواهند شد، از اين رو اهالي رسانه هاي گفتاري، ديداري و نوشتاري تأثير مهمي در ابلاغ و ارائه پيام دين و زيبائيهاي آن به مردم دارند.
وي درباره حفظ هويت ديني در عصر ارتباطات گفت: كساني مي توانند به اين مهم بپردازند كه با معارف دين آشنا بوده و به آن باور داشته باشند، از طرفي زمان و مقتضيات آن را بشناسند و سطح درك و شعور مخاطب خود را دريابند و به اندازه عقل و دانش مخاطب با او سخن بگويند.
امام جمعه موقت تهران گفت: برخي اعتقاد دارند كه دين تنها از مقوله متافيزيك است و ارتباطي به زندگي مادي و دنيوي انسانها ندارد در حالي كه مفاهيم ديني تمام شئونات زندگي را دربرگرفته و به آن مي پردازد.
"خلاقيت" اهل رسانه از عوامل حفظ و ارتقاء هويت ديني است
حجت الاسلام هادي صادقي رئيس مركز پژوهشهاي اسلامي صدا و سيما با اشاره به نقش مهم و مؤثر رسانه ها در ترويج دين گفت: امروز رسانه ها هستند كه به افكار عمومي جهت داده و آن را هدايت مي كنند كساني مي توانند مردم را بيشتر و بهتر با مسائل ديني آشنا كنند كه به مطالعات وسيع و عميق در اين حوزه پرداخته و بخش خلاق وجود خود را تقويت كرده باشند وگرنه نمي توانند موفق عمل كرده و بر ديگران تأثير گذارند.
وي با تجليل از مصطفي عقاد افزود: زماني كه عقاد تصميم گرفت تا "محمد رسول الله" فيلمي بسازد ابتدا به تحقيق در اين زمينه پرداخت و نظر دانشمندان مصر و عربستان و علماي شيعه و سني را جويا شد و پس از رسيدن به اجماع به تخيل خود پر و بال داد و اثر ماندگاري را خلق كرد كه هنوز هم تازه و ديدني است.
رئيس مركز پژوهشهاي اسلامي صدا و سيما، نقش اين نهاد در فرهنگ سازي عمومي بسيار مؤثر اعلام كرد و گفت: صدا و سيما، فرهنگ عمومي را شكل داده و زمينه هاي روحي براي توليد و ترويج انديشه هاي ديني و تبديل آن به يك ارزش و مطالبه عمومي را فراهم مي كند.
نظر شما