اراده هیچ نقشی در حقیقت ندارد

به گزارش خبرنگار مهر، همایش « فلسفه و عرفان اسلامی در عالم معاصر» صبح امروز در سالن شهید مطهری دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد.

در نوبت صبح این همایش که مدیریت آن به عهده بیژن عبدالکریمی بود. افرادی چون رضا سلیمان حشمت، آندره اسمیرانف، غلامرضا اعوانی،  روزانا پسخو، کریم مجتهدی و غلامحسین ابراهیمی دینانی سخنرانی کردند.

ابراهیمی دینانی، چهره ماندگار فلسفه و استاد فلسفه دانشگاه تهران طبق روال همه سخنرانی هایش سخن خود را با یک بیت شعرآغاز کرد و گفت: «زخمار می گریزد به پناه شیشه می/ دل نازکت نداند خبر از خمار دیگر» عبدالجبار نفری یک ایرانی اهل بصره بود و متاسفانه در این ۱۰ قرن ندیدم کسی درباره او حرف بزند. البته بنده خودم در یکی از کتاب هایم درباره او گفتم ولی جز بنده شخص دیگری درباره او حرف نزد. به همین جهت امروز خیلی خوشحالم که سخنرانی خانم روزانا پسخو، استاد فلسفه دانشگاه دوستی ملل روسیه درباره این عارف ایرانی است.

وی افزود: همه عرفا در سخنان خود از رفتن حرف می زنند ولی عبدالجبارنفری از ایستادن می گوید. این عارف بزرگ می گوید: من حرف نمی زنم بلکه خداست که به جای من حرف می زند البته او نمی گوید که من پیغمبر هستم ولی معنی صحبتش چیزی شبیه این عبارت است.

چهره ماندگار فلسفه در ادامه به تفاوت میان فلسفه و عرفان اشاره کرد و گفت: فلسفه عشق به دانستن ولی عرفان دانستن عشق است. انسان ها می خواهند هم بدانند هم بخواهند ولی ما نمی دانیم کدامیک مهم تر است؟ مهم ترین ویژگی انسان خواستن و دانستن است، منتها باید ببینیم انسان اول می خواهد یا اول می داند؟ یعنی اول می خواهد بعد می داند یا اول می داند بعد می خواهد؟

ابراهیمی دینانی اضافه کرد: همه ما در حرف هایمان از عبارت ان شالله استفاده می کنیم یعنی اگر خدا بخواهد. به دلیل اینکه خواستن خدا برایمان مهم تر است تا دانستنش. نکته اینجاست که دانستن حق تعالی همان خواستن است و خواستنش هم همان دانستن. این موضوع در  ما انسان ها این چنین نیست و خواستن و دانستنمان از هم جدا هستند. دنیای امروز می گوید بخواه تا بشود ولی فیلسوف می گوید بدان تا بخواهی و بشود.

استاد فلسفه دانشگاه تهران تصریح کرد: من برای دنیا تعیین و تکلیف نمی کنم ولی آدم ها باید بدانند اصل همه چیز در دنیا برپایه عقل و درایت است و اراده اگر از عقل بربیاید خوب است. اگر عقل تعطیل بشود فایده ای ندارد. حقایق عالم را علم و عقل می فهمند. حقایق محصول اراده نیستند به بیان دیگر اراده هیچ نقشی در حقیقت ندارد و به عبارتی حقیقت مجعول نیست. دنیای امروز، دنیای اراده است.

این فیلسوف ایرانی در پایان گفت: از ۳۰۰-۴۰۰ سال پیش تا به  حال دنیا برپایه حرف دکارت که گفته من می اندیشم پس هستم می چرخد ولی بنده در کتاب «من و جزمن» می گویم: من هستم پس می اندیشم.