ثبت مشترک مثنوی با ترکیه پیشنهاد یونسکو بود

به گزارش خبرنگار مهر، نشست خبری سیدرضا صالحی امیری مشاور رئیس جمهور و رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به همراه معاونین این سازمان ظهر امروز سه شنبه ۱۱ خرداد و پس از بازدید خبرنگاران و عکاسان خبری از آرشیو ملی ایران، در محل معاونت اسناد این سازمان در تهران برگزار شد.

صالحی امیری در ابتدای این کنفرانس مطبوعاتی ضمن تسلیت فرارسیدن ایام رحلت بنیانگذار انقلاب اسلامی(ره) گفت: امام خمینی(ره) عزت،شرف و اقتدار ملت و همه انسان های آزاده در سراسر جهان هستند و من همین جا اصحاب رسانه و پژوهشگران را به همایش بین المللی «اسلام سیاسی و گفتمان امام خمینی(ره)» که فردا در کتابخانه ملی ایران برگزار می شود، دعوت می کنم.

به گفته صالحی امیری، این همایش با حضور ۲۵۰ میهمان خارجی از جمله ۱۰۰ نفر از رهبران اقلیت های مذهبی و اصحاب فرهنگ با محوریت و همکاری جهاد دانشگاهی، دفتر نشر آثار امام خمینی(ره)، دانشگاه آزاد اسلامی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، کتابخانه ملی و ارگان های دیگر برگزار می شود.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران اضافه کرد: پس از فراخوانی که در سراسر جهان صورت گرفت، بیش از ۳۴۰ مقاله به دبیرخانه همایش «اسلام سیاسی و گفتمان امام خمینی(ره)» واصل شد که در نهایت پس از بررسی اولیه، متن کامل ۲۱۹ مقاله به دبیرخانه رسید. پس از داوری این آثار هم در نهایت ۳۹ مقاله انتخاب شد که در کتابی به سه زبان فارسی، انگلیسی و عربی چاپ شده که فردا در همایش یاد شده، رونمایی می شود.

وی هدف از برگزاری این همایش را مرزبندی میان گفتمان امام خمینی(ره) با گفتمان های دیگر رایج در جهان اسلام دانست و تاکید کرد: متاسفانه امروز عده ای تکفیری و تخریبی با رویکرد ترور و خشونت، در حال صادر کردن اسلام هراسی به دنیا هستند، اما ما معتقدیم راه نجات بشریت و بازگشت به ثبات و آرامش، رجوع مجدد به گفتمان امام خمینی(ره) است.

به گفته مشاور رئیس جمهور، همایش یاد شده، فردا چهارشنبه با حضور مسئولان عالی رتبه کشوری و با برپایی چهار پنل تخصصی با شرکت شخصیت های فرهیخته داخلی و خارجی در تالار همایش های سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران برگزار می شود.

صالحی امیری در بخش دیگری از این کنفرانس مطبوعاتی که در آرشیو ملی ایران برگزار شد، آرشیو ملی را حافظه میراث مکتوب و مستند ملت  و مهمترین کانون معرفی هویت و تاریخ آن ملت عنوان کرد و گفت:اسناد ملی ایران یکی از بزرگترین و غنی ترین گنجینه های منابع آرشیوی در کشور و جهان است. حدود ۲۰۰ میلیون برگ سند ارزشمند که در ۷۰۰ سال گذشته تولید شده است، در مخازن آرشیو ملی نگه داری می شود و ما مجدانه وظیفه خودمان می دانیم که آنها را در دسترس تمامی پژوهشگران داخلی و خارجی قرار دهیم.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران ادامه داد: مطابق قانون، سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران وظیفه دارد تمامی اسناد کشور را گردآوری و نسبت به دیجیتال سازی آنها برای دسترسی عموم مردم اقدام کند. اسناد ملی در تحولاتی که در مسیر ۷۰۰ ساله خود طی کرده اند، همچنان آینه ای برای تداوم حیات فرهنگی کشور به شمار می رود.

وی با اشاره به فعالیت مجموعه مراکز اسنادی کشور در مجمعی با نام اختصاری «مهتاب» گفت: وزارت امور خارجه، وزارت اطلاعات، ستاد کل نیروهای مسلح، مجلس شورای اسلامی، آستان قدس رضوی و سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران از جمله مراکز عضو مجمع نهادهای اسنادی کشور هستند و خوشبختانه در چند سال اخیر هم حرکت منسجمی برای ایجاد هماهنگی میان آنها صورت گرفته است.

صالحی امیری همچنین از ایجاد هماهنگی خوب میان کتابخانه های بزرگ کشور که در مجمعی با همین عنوان و با نام اختصاری «مکتب» از چند وقت پیش فعالیت خود را آغاز کرده است، خبر داد و یادآور شد: نهاد کتابخانه های عمومی کشور، کتابخانه های آموزش و پرورش، کتابخانه های نهاد امور مساجد، کتابخانه های دانشگاه آزاد، کتابخانه های ارتش و نیروهای مسلح، کتابخانه آستان قدس رضوی، کتابخانه مجلس شورای اسلامی و سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، از جمله مراکز عضو «مکتب» هستند که خوشبختانه ما توافق کردیم از طریق یک ساز و کار واحد و در یک برنامه مشخص و زمان بندی شده سایر کتابخانه های بزرگ کشور را نیز به این تشکل پیوند دهیم.

به گفته وی، هدف از تشکیل این نهاد، دسترسی آسان تمامی مردم در همه نقاط کشور به کتابخانه ها است.

مشاور رئیس جمهور در ادامه با اشاره به ثبت چند پرونده اسنادی در برنامه حافظه جهانی یونسکو، اسناد اداری صفویه، اسناد نقشه‌های خلیج فارس در دوره های صفویه و اسناد کربلا را از جمله پرونده هایی برشمرد که در این برنامه جهانی به ثبت رسیده اند.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران از همکاری این سازمان و آرشیو ملی با ۵۳ آرشیو ملی کشورهای دیگر طی تفاهم نامه هایی که با آنها امضا شده است، سخن گفت و از امضای تفاهم نامه میان آرشیو ملی ایران و چین در روزهای آتی خبر داد و اظهار کرد: امضای تفاهم نامه با کشور عراق هم در دستور کار است و ما پیش بینی می کنیم تا پایان امسال با آرشیو ملی ۱۰ کشور دیگر هم تفاهم نامه امضاء کنیم.

صالحی امیری همچنین با یادآوری ثبت ۹ اثر خطی از ایران در برنامه حافظه جهانی یونسکو از توافق با ترکیه برای ثبت مشترک «مثنوی معنوی» اثر مولانا در این برنامه جهانی خبر داد و ادامه داد: امروز موفق شدیم با ترک ها بر سر این موضوع مهم به توافق برسیم. بنای ما در گسترش روابط فرهنگی با ترکیه است و از آنجا که یکی از کانون های همگرایی دو کشور، اثر فاخر مثنوی مولانا است، ما بر سر ثبت مشترک و جهانی این اثر توافق کرده ایم.

وی با بیان اینکه ۴۳ اثر از ایران  هم اکنون در نوبت ثبت در برنامه حافظه جهانی یونسکو است، گفت: ایران از حیث فعالیت در این برنامه جهانی، رتبه هفتم را در جهان دارد و با توجه به محدودیت ثبت یک اثر در هر سال از هر کشور که از طریق یونسکو وضع شده است، ما قصد داریم هر چه بیشتر آثارمان در یونسکو به صورت مشترک با کشورهای دیگر ثبت شود.

مشاور رئیس جمهور اضافه کرد: در حال حاضر هم سه پرونده را در حال ارسال به یونسکو داریم که عبارتند از؛ نقشه های فرش ایرانی، جوامع التواریخ از رشیدالدین وطواط و مثنوی مولوی.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با اشاره به وضعیت ناامنی و حضور گروه تروریستی داعش در کشورهای عراق و سوریه از آغاز مذاکرات با مسئولان مرتبط در این کشورها برای حفاظت از اسناد و مکتوبات تاریخی و ارزشمند این دو کشور خبر داد و گفت: یکی از دغدغه های ما حفظ گنجینه تمدنی در منطقه است و ما مذاکراتی را برای اعزام هیات های کارشناسی به عراق و سوریه جهت حفاظت و حراست بیشتر از این آثار داشته ایم.

صالحی امیری همچنین افزود: با تدبیر و درایت ریاست نهاد ریاست جمهوری و معاون کل ایشان، مجموعه اسناد ریاست جمهوری در حال انتقال به سازمان اسناد و کتابخانه ملی است و تاکنون هم حجم زیادی از این آثار به آرشیو ملی ایران منتقل شده و به تدریج اسناد ریاست جمهوری و همچنین نخست وزیری از آغاز شکل گیری این نهاد از قبل از انقلاب تا سال ۱۳۵۷ به کتابخانه ملی منتقل خواهد شد.

وی با اشاره به جلسه ای که هفته گذشته با جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان و معاون حقوقی ریاست جمهوری در قالب جلسه شورای عالی اسناد داشته است، گفت: در این جلسه مصوب شد که اسناد وزارت امور خارجه تا سال ۱۳۵۵ برای دسترسی عموم مردم، آزادسازی شود، مگر اسنادی که مطابق قانون، انتشار آنها مغایر با منافع و مصالح ملی است. برای تشخیص این اسناد، کمیته‌ای تشکیل شده که نمایندگان کتابخانه ملی، معاونت حقوقی رئیس جمهور و وزارت امور خارجه، عضو آن هستند و مسئولیت این کار را برعهده گرفته اند.

مشاور رئیس جمهور در ادامه از انجام پروژه دیجیتال سازی اسناد در سازمان متبوعش سخن گفت و یادآور شد: ما تصمیم گرفتیم که طی یک برنامه پنج ساله تعداد اسناد دیجیتال سازمان را به ۲۰ درصد کل اسناد برسانیم. این در حالی است که نـُرم جهانی دیجیتال سازی سند بین ۱۵ تا ۲۳ درصد است. ما در حال حاضر ۵ درصد اسنادمان را دیجیتال کرده ایم و با بودجه ای بسیار اساسی که از طرف سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور تصویب شده است، این پروسه را ادامه می دهیم و هر ثانیه یک برگ سند را اسکن می کنیم و بلافاصله هم تمهیدات لازم برای دسترسی پژوهشگران را به این اسناد به صورت دیجیتال فراهم می کنیم.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران آزادسازی اسناد ملی را سیاست قطعی و عملیاتی سازمان متبوعش عنوان کرد و گفت: ما در سال گذشته در حوزه پژوهش هم قدم های موثری برداشتیم و در حال تبدیل پژوهشکده اسناد به پژوهشگاه اسناد و کتابت هستیم.

صالحی امیری با اشاره به اسناد ارزشمند زیادی که در منازل مردم نگه داری می شود، گفت: عمر مفید این اسناد چنانچه کماکان نزل مردم باشد، بیشتر از ۵۰ سال نخواهد بود و لذا ما در این راستا پیشنهادهایی به دارندگان این اسناد داریم؛ اول اینکه این اسناد را به صورت امانی در اختیار ما قرار دهند. ما سند تضمین در نگهداری استاندارد اسناد را به آنها تحویل می دهیم. دوم اینکه ما آمادگی داریم اسناد را در صورت اهدا از سوی آنها، به نام خودشان ثبت و به صورت استاندارد نگه داری کنیم. سوم اینکه ما آمادگی خرید این اسناد را هم داریم کمااینکه در این راستا کمیته خرید را تشکیل داده ایم و کار قیمت گذاری این اسناد را انجام می دهد.

وی همچنین به دستگاه های دولتی و غیردولتی پیشنهاد کرد برای حفاظت از اسنادشان، آنها را به آرشیو ملی ایران تحویل دهند.

مشاور رئیس جمهور در ادامه این کنفرانس مطبوعاتی و در بخش پرسش و پاسخ با اشاره به امضای تفاهم نامه میان آرشیوهای ملی ایران و هند در جریان سفر هفته قبل نخست وزیر هند به کشورمان گفت: برآورد ما این است که دو میلیون سند و نسخه خطی متعلق به حوزه تمدنی ایران، در دنیا وجود دارد که بر اساس تخمین ما یک میلیون نسخه در شبه قاره هند، ۵۰۰ هزار نسخه در آسیای میانه و قفقاز و ۵۰۰ هزار نسخه هم نزد مردم نگه داری می شود.

به گفته رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، تاکنون ۳۲۰ هزار جلد از نسخه های خطی در ایران فهرست نویسی و در قالب ۴۵ جلد با عنوان اختصاری «فنخا» منتشر شده است.

صالحی امیری همچنین سازمان متبوعش را یک نهاد مهم فرهنگی خواند که علاوه بر وظیفه خدمات دهی به پژوهشگران، سرویس دهی فرهنگی به آنها را هم برعهده دارد که برای تحقق این مسئولیت، پژوهشگاه فرهنگی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی تشکیل شده که در سال گذشته ۵۵ همایش و ۳۶۱ نشست برگزار کرده و برگزاری همایش های بین المللی را هم در دستور کار آتی خود دارد.

وی همچنین از موافقت هیات امنای سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، سازمان مدیریت و برنامه ریزی و موافقت کلی و اصولی وزارت علوم تحقیقات و فناوری برای اصلاح ساختار سازمان متبوعش و از جمله تبدیل پژوهشکده آن به پژوهشگاه خبر داد.

مشاور رئیس جمهور همچنین در پاسخ به سوالی در مورد نحوه توافق با ترک ها برای ثبت مشترک مثنوی معنوی در برنامه حافظه جهانی گفت: این اقدام دو دلیل داشته است؛ اول اینکه مولوی در هشت سالگی از ایران به قونیه رفته و در آنجا مکتب خود را ایجاد کرده است. علاوه بر این و با وجود نسخه زیبا و نگارگری شده ای که ما از مثنوی داریم، قدیمی ترین نسخه این اثر در اختیار ترکیه است، اما خود یونسکو به ما توصیه کرد که در مورد ثبت یونسکو به صورت مشترک با ترکیه وارد عمل شویم؛ چراکه اگر هر یک از ما به صورت جداگانه برای این کار اقدام کنیم، احتمال ثبت مثنوی بسیار کم خواهد بود.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران تاکید کرد: به این ترتیب ما یک موضوع مناقشه برانگیز مانند ثبت جهانی مثنوی به نام یک کشور را به موضوعی اشتراک آمیز تبدیل کردیم؛ بسیار بدیهی است که مولانا به جامعه بزرگ فارسی زبان ها است و البته هیچ کس هم نمی تواند انکار کند که او در قونیه زندگی و در همین شهر وفات کرده است. به هر حال منطق فرهنگی به ما ایجاب می‌کرد که به جای انفعال و کنار گذاشتن پروژه ثبت جهانی مثنوی، آن را به صورت مشترک با کشوری دیگر (ترکیه) انجام دهیم.

صالحی امیری با اشاره به اشتراکات فرهنگی میان ایران و ترکیه از علاقه مندی آنها به اهل بیت(ع) و عرفان با عنوان بخشی از این اشتراکات یاد و بر لزوم تداوم ارتباط فرهنگی با این کشور تاکید کرد.

در این نشست خبری همچنین، غلامرضا امیرخانی معاون کتابخانه سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با اشاره به آمادگی این سازمان برای تهیه نسخ و اسناد ملی که در اختیار مردم است، گفت: در خارج از کشور هم ما اقداماتی را برای دسترسی پژوهشگرانمان به این آثار انجام داده ایم. البته تمام نسخ خطی در این کشورها متعلق به خود آن کشورها است و خروج آنها از کشورها غیرقانونی است و تنها کاری که ما می توانیم کنیم این است که زمینه تبادل نسخه های خطی را با آنها فراهم کنیم.

به گفته امیرخانی، به تازگی از چین و در منطقه ای در جنوب شرق این کشور، مجموعه ای بسیار ناشناخته از نسخه های خطی به زبان فارسی که تعدادشان ۱۸۰ نسخه بود، شناسایی و با تلاش فراوان از آنها تصویربرداری شد که تصاویر دیجیتال آنها هم اکنون در سایت اسناد و کتابخانه ملی ایران بارگذاری شده است.

وی با بیان اینکه قدیمی ترین نسخه ای که در کتابخانه ملی ایران نگهداری می شود، مربوط به ۱۰۱۴ سال قبل است و کتابی است با عنوان «هفت رساله» که یک اثر جـُنگ‌مانند است، از خریداری ۸۳۵ جلد نسخه خطی و دریافت ۹۳ جلد نسخه خطی اهدایی در سال گذشته سخن گفت و ادامه داد: امسال فهرست‌نویسی ۳۹ هزار و ۵۹۶ اثر در حوزه مرقعات و نمونه های خوشنویسی را که دریافت کرده ایم، آغاز کردیم.

در این نشست خبری، همچنین شهرام یوسفی فر در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه قدیمی ترین سندی که در آرشیو ملی ایران نگهداری می شود، چیست؟ گفت: قدیمی ترین سند مکتوب در آرشیو ملی ایران مربوط به نیمه دوم قرن هشتم هجری است که در واقع یک سند مالی است مربوط به اواخر دوره مغول و دوران حکمرانی ابوسعید ایلخانی که در آن دارنده سند، تاکید کرده یک ملک خود را به ملک دولتی واگذار کرده است.