جدیدترین دوفصلنامه «پژوهش‌های میان‌رشته ای قرآن کریم» منتشر شد

به گزارش خبرگزاری مهر، جدیدترین شماره دو فصلنامه تخصصی سازمان فعالیت‌های قرآنی دانشگاهیان کشور با عنوان «پژوهش‌های میان رشته‌ای قرآن کریم» منتشر شد.

در شماره نخست ششمین سال انتشار دوفصلنامه «پژوهش‌های میان رشته‌ای قرآن کریم» مقاله‌های: «نظریه قدرت نرم در قرآن کریم؛ مطالعه تطبیقی گفتمان اسلامی و غرب» اثر اصغر افتخاری، علی کمالی‌اندانی، وحید کرباسی، «مطالعه تطبیقی اقناع در مدل یادگیری و مدل قرآن» اثر ابراهیم کاملی و حسام‌الدین آشنا، «نقد و بررسی رویکرد تحقیق موضوعی در قرآن کریم» اثر مصطفی حسینی‌گلکار و سیدمحسن هاشمی، «مفهوم‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی اسلامی با تکیه بر آیات و روایات» اثر مهدی جعفرزاده دیزآبادی و سیدعلی شفیعی، «روش‌شناسی تحقیق موضوعی در قرآن کریم برای پژوهش‌های می‌ان‌رشته‌ای» اثر سعید مسعودی‌پور و مهدی سپهری، «اثربخشی استماع آوای قرآن کریم در بهبود افسردگی زنان نابارور» اثر محسن گل‌محمدیان، موسی چوپانی و ابراهیم نعیمی، به چاپ رسیده است.

شماره نخست، ششمین سال انتشار دوفصلنامه تخصصی «پژوهش‌های میان رشته‌ای قرآن کریم» به مدیر مسئولی حمید صابرفرزام و سردبیری، عبدالحسین خسروپناه به قیمت ۱۴ هزار تومان منتشر شده است.

نویسندگان و پژوهشگران برای انتشار مقالات خود در این دوفصلنامه می توانند، آثارشان را به ایمیل آدرس: quranjournal@gmail.com   یا پایگاه اطلاع رسانی www.journal.quran.ir  همراه با نامه درخواست درج مقاله در دوفصلنامه خطاب به سردبیر ارسال کنند.

چکیده مقالات تازه‌ترین دوفصلنامه تخصصی «پژوهش‌های میان رشته‌ای قرآن کریم» را در ادامه می‌خوانید؛

نظریه «قدرت نرم» در قرآن کریم؛ مطالعه تطبیقی گفتمان اسلامی و غرب

اصغر افتخاری: دانشیار، گروه علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق (ع)

علی کمالی اندانی: دانشجوی دکتری، گروه علوم سیاسی، دانشگاه اصفهان

وحید کرباسی: کارشناسی ارشد، گروه علوم سیاسی، دانشگاه امام صادق (ع)

چکیده

پژوهش پیش‌رو با تأکید بر آیات شریفه قرآن‌کریم سعی دارد تا نظریه‌ای اسلامی پیرامون «قدرت نرم» بازتولید نماید؛ زیرا براساس نظر نگارنده، همچنین با تأکید بر دلیل و برهان، نظریه «قدرت نرم از منظر غربی» دارای نقایص و نیز تعارض‌هایی با آموزه‌های دین مبین اسلام است و بهره‌گیری از آن منوط به اصلاح و بازتولید آن می‌باشد.

در این پژوهش سعی برآن است در ابتدا با بهره‌گیری از روشی توصیفی- تحلیلی، شرحی از «قدرت نرم» در گفتمان سکولار غربی ارائه گردد و سپس با به‌کارگیری روشی که پژوهشگران در تفسیر موضوعی قرآن-کریم از آن بهره می‌برند، این مفهوم در گفتمان اسلامی و با تأکید بر آیات شریفه قرآن کریم تبیین شود.

در این روش ابتدا مفهوم غربی و مؤلفه‌های آن به قرآن عرضه می‌شود و آیات مرتبط با موضوع مشخص می‌گردد و سپس با کنارهم قرار دادن مفاهیم آیات سعی در استخراج منظومه اسلامی این مفهوم می‌نماییم. نتایج بدست آمده گویای این است که انگاره «قدرت نرم» در گفتمان غربی تک‌بعدی و ناظر بر وجه مادی انسان است و لذا میان قدرت و اخلاق تفکیک قائل شده و از درک سایر منابع قدرت عاجز می‌باشد؛ حال‌آنکه در نگاه قرآنی این نظریه از چهار ساحت برخوردار بوده و در آن علاوه بر منابع قدرت به مدیریت، استحکام و خاستگاه قدرت نیز توجه شده است و به جهت توجه به بعد مادی و روحانی انسان، قائل به تفکیک اخلاق و قدرت نمی‌باشد و برخی منابع دیگر برای قدرت نرم معرفی شده است.

مطالعه تطبیقی اقناع درمدل یادگیری ومدل قرآن

ابراهیم کاملی؛ دکتری، گروه معارف اسلامی، دانشگاه اصفهان

حسام‌الدّین آشنا، دانشیار، گروه فرهنگ و ارتباطات، دانشگاه امام صادق (ع)

چکیده

انسان درزندگی خود با دیگران ارتباط برقرار می‌کند. برقراری ارتباط به قصد تأثیرگذاری بر دیگران است. این تأثیرگذاری، در قالب اقناع درعلم ارتباطات و روان‌شناسی اجتماعی مورد مطالعه قرار می‌گیرد. به خاطر اهمیت تأثیرگذاری بر دیگران، مدل‌های گوناگونی ابداع شده است. یکی از مدل‌های اقناع، مدل «یادگیری» است که به وسیلهٔ «کارل هاولند» ابداع شده است. این مدل دو مؤلفهٔ اساسی «عناصر ارتباط و ظرفیت‌های روان‌شناسی یادگیری» را پایهٔ مدل خود قرار داده و به بررسی میزان تأثیرگذاری این دو می‌-پردازد.

قرآن کریم مجموعه‌ای از پیام‌های الهی به بندگان است که برای تأثیرگذاری بر آن‌ها نازل شده است. این کتاب مقدس، مدلی برای ارائه پیام-‌هایش دارد. مدل قرآن دارای سه مؤلفه‌ است. مؤلفه‌های مدل قرآن عبارتند از: عناصرارتباط؛ ظرفیت‌های روان‌شناسی و تفکر؛ این مقاله به مطالعهٔ تطبیقی مدل یادگیری با مدل اقناعی قرآن می‌پردازد تا وجوه اشتراک و تفاوت مؤلفه‌های موجود در این دو مدل را واکاوی کند.

نقد و بررسی رویکرد تحقیق موضوعی در قرآن کریم

مصطفی حسینی گلکار: دانشجوی دکتری، گروه فناوری بین‌رشته-ای، دانشگاه تهران

سید محسن هاشمی: دانشیار، گروه سینما و تئاتر، دانشگاه هنر تهران

چکیده

روش «تحقیق موضوعی» در قرآن‌کریم، رویکردی جدید برای تدبر در قرآن است که در طی بیش از سه دهه گذشته توسط حلقه مطالعات قرآنی با محوریت دکتر لسانی فشارکی شکل گرفته و تکامل یافته است و امروز با اقبال گسترده‌ای از سوی دانشجویان و محققان به ویژه در حوزه مطالعات تطبیقی و می‌ان‌رشته‌ای مواجه شده است. با این وجود، این رویکرد چالش-های فراوان روش‌شناختی؛ دیدگاهی و آینده‌نگارانه‌ای را پیش روی خود دارد. در درجه اوّل، روش هنوز نواقص متعددی دارد؛ بیش از اندازه بر تداعی آزاد مبتنی شده و به منظور ارائه در قالب روش مطالعات قرآنی نیازمند تکامل است.

در درجه دوّم، موجب بروز التقاطات فراوانی در اندیشه محققان جوانی که از این روش استفاده می‌نمایند خواهد شد و در درجه سوّم، به نظر می‌رسد شیوع این رویکرد منجر به پروتستانتیزم اسلامی گردد. در این مقاله ضمن بررسی اجمالی «روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم» به طرح مهم‌ترین مزایا و نواقص آن پرداخته شده است. در ‌نهایت نتیجه گرفته شده است که تدبر در قرآن‌کریم را باید امری تشکیکی بدانیم و دارای مراتب و سطوحی که به صورت مسلّم از این منظر، تفسیر و تحقیق موضوعی نه اموری مستقل بلکه مرتبط خواهند بود.

مفهوم‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی اسلامی با تکیه بر آیات و روایات

مهدی جعفرزاده دیزآبادی: دانشجوی دکتری، گروه معارف اسلامی، دانشگاه قرآن و حدیث قم

سیدعلی شفیعی: استادیار، گروه بیوشیمی و ژنتیک، دانشگاه علوم پزشکی قم

چکیده

در جامعه به دانشگاه و دانش علوم پزشکی نوعی نگاهی افراطی وجود دارد که علوم پزشکی را به اسـلامی و غیر اسلامی دسـته بنـدی می‌نماید. به طوری که اگر مباحث پزشکی کاملاً از قرآن و احادیث منبعث شده باشد و بعضی از رفتارهای قشری مذهبی در دانشگاه علوم پزشکی بارز باشد آن را اسلامی می‌پندارند. این مقاله در گام اول به نقد و بررسی دیدگاه فوق و در گام دوم به بررسی ویژگی‌های دانشگاه اسلامی می‌پردازد.

با توجه به مباحث مطرح شده می‌توان گفت: چون قرآن کتاب هدایت است پس قطعاً هر آنچه برای هدایت انسان‌ها مورد نیاز است در آن تبیین شده است و لزومی برای ورود به امور و علوم دیگری برای آن وجود ندارد؛ از طرفی با آنکه پیامبر (ص) و ائمه اطهار (ع) حامل تمام علوم بودند و علم خود را نیز منبعث از قرآن می‌دانستند، همواره تأکید بر علم آموزی داشته و حتی در امور پزشکی نیز از طبیب بهره می‌بردند.

از این رو نمی‌توان انتظار داشت که جامعه اسلامی بدون بهره گیری از توان علم و تخصص، صرفاً به آیات و روایات اکتفا نماید؛ بلکه می‌بایست درجهت تربیت نیروهای متخصص حرکت کند تا از این طریق بتواند نیازهای اجتماعی خویش را برطرف سازد. همانطورکه می‌دانیم دانشگاه یکی از مراکز مهم و مؤثر در تولید و گسترش علوم می‌باشند. پس باید دانشگاه در جامعه اسلامی نیز هم‌راستا با اهداف اسلام در تربیت جامعه عمل نماید.

به منظور فراهم شدن این مهم دانشگاه اسلامی باید دارای ویژگی‌هایی باشد، برخی از مهم‌ترین آن‌ها که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است عبارتند از: ایجاد شوق و انگیزه در جهت کسب دانش، اهتمام به تولید علم به عنوان ابزار مهم قدرت نرم، توجه به اهمیت تزکیه و خودسازی و همچنین احساس مسئولیت نسبت به امت اسلام داشتن است. در غیر این صورت صرف وجود دانشگاه در یک کشور اسلامی، دانشگاه اسلامی نخواهد بود.

روش‌شناسی تحقیق موضوعی در قرآن کریم برای پژوهش‌های میان رشته‌ای

سعید مسعودی‌پور: دانشجوی دکتری، گروه بازرگانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

مهدی سپهری: استادیار، گروه معارف اسلامی، دانشگاه امام صادق (ع)

چکیده

یکی از خلأهای موجود در مسیر تولید علوم انسانی- اسلامی را می‌توان فقدان روش‌های تحقیق کاربردی دانست که از مبانی صحیحی برخوردار باشند. با توجه به اینکه یکی از منابع مهم نقل‌پژوهی در حوزه مطالعات می‌ان‌رشته‌ای، قرآن کریم می‌-باشد لذا لازم است، روش پژوهش برای تحقیقات موضوعی در قرآن تبیین شود. بر این اساس در نوشتار حاضر تلاش شد تا روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم بر مبنای تفسیر قرآن به قرآنکه به عنوان بهترین شیوه تفسیر قرآن‌کریم شناخته می‌شود برای این نیاز ارائه شود.

در ابتدا به تبیین مبانی روش تحقیق پرداخته شد و بحث‌های مبنایی در خصوص تعریف دین، نسبت میان عقل و نقل به عنوان اجزای دین، نسبت میان کتاب و سنت به عنوان اجزای نقل، دامنه نقل، رابطه میان مسایل علوم انسانی اسلامی و علوم انسانی متعارف و… ارائه شد. یکی از غفلت‌هایی که در حوزه نقل پژوهی وجود دارد عدم برقراری تناسب میان دامنه معارف نقلی و مسایل مورد پژوهش است. این امر باعث می‌شود تا موضوعی که خارج از دامنه نقل قرار دارد بی‌جهت بر آن عرضه شود. در ‌نهایت با بیان برخی از این نکات مهم در مواجهه با نقل، الگویی کاربردی که از هشت گام تشکیل می‌شود برای پژوهش موضوعی در قرآن کریم ارائه گردید.

اثربخشی استماع آوای قرآن کریم در بهبود افسردگی زنان نابارور

محسن گل محمدیان: استادیار، گروه مشاوره، دانشگاه کرمانشاه

ابراهیم نعیمی: استادیار، گروه مشاوره، دانشگاه علامه طباطبایی

موسی چوپانی: دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مشاوره خانواده، دانشگاه علامه‌طباطبایی

چکیده

در عصر حاضر ناباروری یکی از استرس‌زاترین مشکلات زناشویی است که موجب آشفتگی‌های هیجانی و روانی در زوجین می‌شود که در این می‌ان، آسیب-پذیری زنان از پیامدهای منفی ناباروری بیشتر از مردان می‌باشد. هدف پژوهش حاضر، اثربخشی استماع قرآن‌کریم بر افسردگی زنان نابارور بوده است. روش پژوهش حاضر از نوع نیمه‌آزمایشی با پیش‌آزمون – پس‌آزمون با گروه کنترل بوده است.

جامعهٔ آماری این پژوهش شامل تمام زنان نابارور مراجعه‌کننده به درمانگاه ناباروری شهرستان شاهین‌دژ می‌باشد. این پژوهش بر روی ۳۰ زن نابارور که با استفاده از روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شده‌اند انجام شد، سپس آزمودنی‌های انتخاب شده به طور کاملاً تصادفی به دو گروه آزمایشی و کنترل تقسیم شدند که هر گروه تشکیل شده شامل ۱۵ نفر بودند. در مورد گروه آزمایشی ۱۵جلسهٔ ۴۵ دقیقه‌ای مداخلهٔ استماع به آوای قرآن‌کریم اجرا گردید اما در مورد آزمودنی‌های گروه کنترل هیچ مداخله‌ای صورت نگرفت. ابزار جمع‌آوری اطلاعات در این پژوهش پرسشنامهٔ افسردگی بک ویراست دوم (BDI-II) بود.

یافته‌های نتایج این پژوهش نشان داد که بین آزمودنی‌های گروه آزمایش و گروه کنترل پس از اجرای مداخلهٔ استماع آوای قرآن‌کریم تفاوت معنی‌داری وجود داشت. همچنین میزان افسردگی آزمودنی‌های گروه آزمایش نسبت به پیش‌آزمون و گروه کنترل به طور معنی‌داری کاهش یافته بود.