همه تهدیدات علیه گاندو؛ تمساح پوزه کوتاه ایرانی

به گزارش خبرنگار مهر، اصغر مبارکی مدیر کل دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست درباره گاندو یا تمساح پوزه کوتاه گفت: گاندو واژه بلوچی و به معنای راه رفتن روی شکم است. حوزه پراکنش جمعیتی که از این گونه در ایران داریم غربی ترین نقطه جهانی این گونه است. پراکنش این گونه از برمه و نپال در شرق آغاز می شود که البته در برمه هیچ رکوردی در سالهای اخیر نداشته ایم. زیستگاه وسیع آن هند و سریلانکا است که در هر کدام از این دو کشور، آمار ۳ هزار تمساح اعلام شده و امتداد آن در غرب به پاکستان می رسد و گوشه ای از آن به ایران می آید.

مبارکی افزود: راسته تمساح ها به سه خانواده کروکدیل ها، آلیگاتورها و گاریالها تقسیم می شود که در این میان گاندو جثه متوسط تا بزرگ دارد و بیشترین رکورد آن سه تا ۳.۵ متر در سنین بالا است اما در مقایسه با گونه های دیگر که تا ۵ تا ۶ متر هم  می رسند گونه بزرگی نیست هرچند به راحتی می تواند در حمله به انسان دست یا پا را قطع کند.

مدیرکل دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی با بیان اینکه عمر گاندوها در طبیعت بین ۴۰ تا ۶۰ سال است، افزود: این گونه در اسارت تا بیش از ۶۰ سال هم می‌تواند زنده بماند. 

این کارشناس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: گاندو قوی‌ترین پا را در میان همه تمساح‌ها دارد. این ویژگی به خاطر آن است که بیشترین راهپیمایی روی زمین را دارد. این ویژگی یک تغییر تکاملی است، زیرا منابع آبی کم و پراکنده گاندو را مجبور کرده که برای دستیابی به منابع آبی جدید مسیرهای خشکی را راهپیمایی کنند و چون بیشترین تکیه برای راه رفتن بر روی پای عقبی است، پای عقبی آنها قوی‌تر است، بنابراین گاندو در میان ۲۴ گونه تمساح از لحاظ داشتن پاهای قوی شاخص است.

مبارکی با اشاره به اینکه تاریخ تکامل تمساح‌های موجود از جمله گاندو ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون سال است، گفت: اگر  دندان تمساح‌ها بشکند، دندان جدیدی جایگزین می‌شود. بالای ۸ سال سن بلوغ تمساح‌ها است. عموما تمساح‌های نر زودتر به بلوغ جنسی می‌رسند و جثه بزرگتری نسبت به تمساح ماده دارد.

وی اعلام کرد: پراکنش گاندو در ایران به جنوب شرقیترین قسمت سیستان و بلوچستان در شهرستانهای چابهار، راسک، نیک شهر و سراوان مربوط می شود. یکی از دلایل "منطقه حفاظت شده" شدن باهوکلات، همین گونه گاندو است.

وی به اینکه منطقه کاجو در کنار منطقه حفاظت شده گاندو قرار دارد، ادامه داد: بهتر بود این منطقه نیز جزو منطقه حفاظت شده گاندو محسوب می‌شد، زیرا در منطقه کاجو جمعیت خوبی از گاندو وجود دارد و از این لحاظ پر اهمیت است.

مدیرکل دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست با اعلام اینکه شانس بقای تخم های گاندو پائین است، گفت: از هر صد تخم حدودا یکی به سن بلوغ می رسد پرنده ها، بزمجه، شغال، روباه، تمساح های بزرگ و خدنگ ممکن است تخم و نوزاد گاندو را بخورند.

مبارکی اعلام کرد: بر اساس آخرین سرشماری در سال ۹۲ تخمین ما از جمعیت گاندو در کشور بیش از ۵۰۰ بود که البته تعدادی که شمردیم و دیدیم ۳۴۰ تا ۳۵۰ گاندو را شامل می شد.

وی در ادامه، تهدیدهایی که گاندو با آن روبرو است را برشمرد و گفت: از آنجا که گاندو هرچه را که برایش فراهم شود می خورد تعارض با دام محلی یکی از تنش ها و تهدیدهای اصلی است. سیل ها هم برای اینها خطرناک هستند، تصادفات جاده ای و تخریب زیستگاه نیز عامل تهدید بعدی است.

مدیرکل دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست تصریح کرد: برخورد انسان و کروکدیل به دو شکل مختلف رخ می دهد. یکی زیان اقتصادی به انسان مثلا از طریق حمله به دام و دیگری حمله مستقیم به انسان که در ایران بسیار نادر بوده است اما به خاطر بزرگواری مردم بلوچستان در حوزه تنش انسانی اوضاع گاندو به نسبت خوب است.

مبارکی تهدید دیگر را خشکسالی دانست و هشدار داد: خشکسالی به گاندوها آسیب زیادی می رساند. خشک شدن برکه ها، منابع آبی، منابع قضایی و محل پناه آنها را از بین می برد. توسعه فعالیت های کشاورزی منتهی به برداشت آب نیز تهدید دیگر است که متاسفانه حتی در بلوچستان  هندوانه هم کاشته می شود.

در ادامه وی با اشاره به اثرات تغییر اقلیم روی گونه های زیستی گفت: گرم شدن هوا روی کروکدیل ها هم تاثیر دارد همچنین با تغییرات دما ممکن است حوزه پراکنش گاندوها افزایش پیدا کند که در آن صورت تنش و تعارض با انسان بیشتر می شود زیرا تا مردم منطقه ای که تاکنون تمساح نداشته و همچنین تمساح ها نحوه تعامل با یکدیگر را بیاموزند، طول می کشد.

وی با بیان اینکه در اغلب کشورهایی که گاندو در آن وجود دارد، تخم و گوشت تمساح را می‌خورند گفت: تمساح‌ها در دنیا به عنوان یک گونه اقتصادی مطرح هستند که هم از پوست، گوشت و تخم آن استفاده می‌کنند و هم جاذبه گردشگری دارند.

مدیرکل دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی اظهار کرد: در حال حاضر در ایران بهره‌برداری اقتصادی از گاندو اتفاق نمی‌افتد ولی می‌توان در زمینه گردشگری و جذب توریست از آن استفاده کرد و در برخی روستاها این امکان را فراهم کرد که افراد برای بازدید از گاندوها در منطقه حضور یابند. این امر می‌تواند محل درآمدی برای مردم محلی نیز باشد.