«بحران مقبولیت»؛ عامل اصلی تسلیم حریری در برابر حزب الله لبنان

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل ـ رامین حسین آبادیان: از ماه مِی سال ۲۰۱۴ و پس از پایان مهلت ریاست جمهوری «میشل سلیمان» در لبنان، این کشور با بحران خلأ ریاست جمهوری مواجه است. از آن زمان تاکنون پارلمان لبنان حدود ۴۰ جلسه برای انتخاب رئیس جمهور جدید برگزار کرده که تمامی آنها به دلیل عدم رسیدن تعداد نمایندگان حاضر در جلسه به حد نصاب با ناکامی مواجه شده است. در این مدت «سمیر جعجع» نامزد جریان «۱۴ مارس» به دلیل عدم حضور نمایندگان جریان «۸ مارس» در جلسات انتخاب رئیس جمهور از تصدی پست ریاست جمهوری بازمانده است. از سوی دیگر «میشل عون» نامزد مورد حمایت حزب الله لبنان نیز درست به همین دلیل یعنی عدم حضور نمایندگان جریان مقابل در جلسات تعیین تکلیف پست ریاست جمهوری، موفق به تصدی این پست نشده است.

در ادامه کشمکش‌های سیاسی گسترده در لبنان، سرانجام روز پنجشنبه هفته گذشته «سعد الحریری» رئیس جریان المستقبل در اقدامی غیرقابل پیش‌بینی و غیرمنتظره رسما حمایت خود از «میشل عون» نامزد مورد حمایت حزب الله را برای تصدی پست ریاست جمهوری اعلام کرد. انتخاب «میشل عون» به عنوان نامزد مورد حمایت المستقبل برای تصدی پست ریاست جمهوری لبنان، پس از آن صورت گرفت که الحریری با مخالفت شدید و سرسختانه حزب الله لبنان در برابر معرفی گزینه «سلیمان فرنجیه» به عنوان نامزد مورد حمایت جریان المستقبل، مواجه شد.

البته نباید این نکته را نیز نادیده گرفت که «سعد الحریری» رئیس جریان المستقبل لبنان تمامی راه‌ها برای به کرسی نشاندن دیدگاه جریان در مسأله تعیین ریاست جمهوری را پیمود و به دلیل عدم حصول هیچ موفقیتی در این زمینه، به ناچار به گزینه مورد تأیید حزب الله لبنان روی آور و از «میشل عون» رسما اعلام حمایت کرد.«سعد الحریری» همه راه‌ها برای به کرسی نشاندن دیدگاهش در مسأله ریاست جمهوری لبنان را پیمود و به دلیل عدم حصول هیچ موفقیتی در این زمینه، به گزینه حزب الله روی آورد و از عون اعلام حمایت کرد برای پی بردن به علت اصلی حمایت الحریری از نامزد مورد تأیید حزب الله لبنان باید موقعیت سیاسی را که هم اکنون رئیس جریان المستقبل با آن مواجه است، در دو بُعد داخلی و خارجی مورد توجه قرار داد.

در شرایط کنونی «سعد الحریری» با نوعی بحران مقبولیت در نزد افکار عمومی لبنان مواجه شده است. این موضوع را به خوبی می توان از نتایج انتخابات شهرداری ها که چند ماه پیش در نقاط مختلف لبنان برگزار شد، درک کرد. جریان المستقبل برای انتخابات شهرداری ها در تمامی مناطق لیست‌های منسجمی را ارائه کرده بود، با این حال در نتیجه یا موفق به کسب پیروزی در برخی مناطق نشد و یا با کاهش میزان آراء نسبت به دوره های پیشین، توانست به موفقیت برسد؛ مسأله‌ای که آشکارا بیانگر کاهش محبوبیت و مقبولیت جریان المستقبل به ریاست الحریری در لبنان تلقی می شود.

علاوه بر این، آنچه که به «بحران زباله‌ها» در بیروت معروف شده، تأثیر زیادی بر افکار عمومی در لبنان گذاشته است، چراکه مسئول جمع‌آوری زباله های انباشته شده در بیروت یک شرکت وابسته به جریان المستقبل بوده که در انجام مسئولیت، از خود کوتاهی نشان داده است.

مسأله «بحران زباله ها» از آنجا آغاز شد که شرکت «سوکلین» وابسته به جریان «المستقبل» و مسئول جمع آوری زباله ها در لبنان به یک باره از ادامه فعالیت های خود در این زمینه دست کشید و شرکت دیگری را به عنوان جایگزین خود تعیین نکرد. علاوه بر این، به دنبال افزایش حجم زباله ها در بیروت و دیگر نقاط لبنان، این شرکت هیچ اقدامی در خصوص توسعه کارخانه های بازیافت زباله ها صورت نداد. از سوی دیگر، پس از پُر شدن محل های دفن زباله در بیروت که اصطلاحا «خاک چال» یا «گورستان زباله» خوانده می شوند، مسئولان دیگر شهرهای واقع در لبنان از دفن زباله های بیروت خودداری کردند؛ مسأله ای که روز به روز بر حجم زباله های انباشته شده در پایتخت کشور افزود.

هرچند که با گذشت حدود یک سال از «بحران زباله‌ها» در لبنان، این بحران اندکی فروکش کرده است، اما افکار عمومی لبنان همچنان از آن متأثر هستند و جریان المستقبل را در ظهور و بروز آن مقصر می دانند؛ کمااینکه تبعات و پیامدهای این نارضایتی در انتخابات شهرداری ها در لبنان نمایان شد. بر همین اساس، باید گفت که جریان المستقبل به صورت عام و «سعد الحریری» به صورت خاص، در حال حاضر در لبنان با نوعی «بحران مقبولیت» مواجه هستند؛ بحرانی که الحریری طی ماه‌های اخیر هرآنچه در چنته داشته را برای خروج از آن بکارگرفته است. بنابراین، حمایت از «میشل عون» در واقع ریسمانی است که الحریری برای بقای سیاسی خود در لبنان به آن چنگ زده است.

از سوی دیگر، در بُعد خارجی نیز «سعد الحریری» وضعیت مناسبی ندارد، چراکه تأثیرگذاری عربستان سعودی بر روی تحولات لبنان به دلیل مشغول بودن آن در سوریه، عراق و یمن بیش از پیش کاسته شده است.در واقع، اولویت‌های سیاست خارجی جنگ‌طلبانه عربستان سعودی در سوریه، عراق و یمن موجب شده است تا تحولات لبنان در دیپلماسی خارجی ریاض مغفول واقع شود؛ مسأله‌ای که «سعد الحریری» را بر آن داشت تا خود، به تنهایی برای کشمکش‌های سیاسی دو سال و نیم گذشته با جریان ۸ مارس تدبیری بیندیشدسیاست خارجی جنگ‌طلبانه سعودی در سوریه، عراق و یمن موجب شده تا تحولات لبنان در نزد مقامات ریاض مغفول واقع شود؛ مسأله‌ای که الحریری را بر آن داشت تا خود، به تنهایی تصمیمش را اتخاذ کند.

البته پس از اعلام حمایت «سعد الحریری» از «سلیمان فرنجیه» به عنوان نامزد تصدی پست ریاست جمهوری لبنان، روابط میان جریان المستقبل و ریاض کمی تیره و تار شد؛ اما ریاض تمام تلاش خود را برای منصرف ساختن الحریری از تصمیمی که اتخاذ کرده بود، به کار بست که در نهایت هم به نتیجه مورد دلخواه آن منجر نشد و الحریری به راهی که برگزیده بود، ادامه داد. این نکته را نیز باید در نظر گرفت که عصبانیت ریاض از اقدام بدون مشورت الحریری در حمایت از فرنجیه ـ به عنوان یک دیپلمات حامی مقاومت ـ در کاهش حمایت‌های سعودی از جریان المستقبل بی‌تأثیر نبوده است.

در هر صورت، کاهش میزان حمایت‌های عربستان سعودی از جریان المستقبل به هر دلیلی که باشد ـ عصبانیت از اقدمات الحریری و یا مشغول بودن به بحران‌های منطقه ـ موجب شد تا الحریری با فراغ بال برای آینده سیاسی خود و جریان متبوعش تصمیم گیری کند و در این زمینه تحت تأثیر فشارهای سعودیها قرار نگیرد؛ فشارهایی که اصلی‌ترین هدف آن ضربه زدن به حزب الله لبنان و تضعیف جایگاه این گروه در عرصه‌های داخلی و خارجی است.

البته عدم حمایت عربستان سعودی از جریان المستقبل به معنای بی تفاوتی ریاض در قبال آنچه که در لبنان می گذرد، نیست. بلکه برعکس، بدون شک امروز هیچ طرفی به اندازه عربستان سعودی از تصمیم «سعد الحریری» مبنی بر حمایت از «میشل عون» عصبانی و خشمگین نیست. به تَبَع عربستان سعودی، دولت‌های دیگری نیز که پیشتر زمزمه‌های مداخلات آنها در امور داخلی لبنان و حمایتشان از جریان المستقبل در برابر حزب الله لبنان شنیده می شُد، اکنون از سعد الحریری بسیار خشمگین هستند که از جمله آنها می توان به فرانسه و ایالات متحده آمریکا اشاره کرد. از همین روی، کارشکنی‌ و سنگ اندازی سعودی، فرانسه و آمریکا در معادلات جدیدی که در عرصه سیاسی لبنان رخ داده، بسیار محتمل به نظر می رسد.

میشل عون: هیچ معامله‌ای میان حزب الله و جریان المستقبل بر سَر مسأله ریاست جمهوری در لبنان صورت نگرفته استمسأله بعدی که در خصوص حمایت الحریری از میشل عون حائز اهمیت به نظر می رسد، بحثی است که اخیرا در محافل سیاسی لبنان درباره نوعی معامله میان المستقبل و حزب الله لبنان به راه افتاده است. برخی سیاسیون لبنانی معتقدند که الحریری با این شرط با ریاست جمهوری عون موافقت کرده که خود، پست نخست وزیری را بر عهده بگیرد. این در حالی است که پیشتر طرح موسوم به «حریری ـ عون» با مخالفت حزب الله لبنان مواجه شده بود. 

در همین ارتباط، روزنامه «الأخبار» لبنان می نویسد: «میشل عون اخیرا به دیدار نبیه بری رئیس پارلمان لبنان رفته است. وی در این دیدار صراحتا اعلام کرده است که تمامی اخبار مبنی بر وجود هرگونه معامله با المستقبل درباره پست ریاست جمهوری بی اساس بوده و صحت ندارد».

در هر صورت، قرار است در روز ۳۱ اکتبر (۱۰ آبان ماه) جلسه پارلمان لبنان برای انتخاب رئیس جمهور این کشور برگزار گردد. آخرین اخبار حاکی از آن هستند که گروه های سیاسی لبنان قصد تحریم این جلسه را نداشته و تصمیم به شرکت در آن دارند. با این حال، باید منتظر ماند تا موضع احزاب و گروه‌هایی را که در قالب جریان 14 مارس و در کنار جریان المستقبل فعالیت می کنند، جویا شد.