به گزارش خبرنگار مهر، محققان دانشگاه شهید چمران اهواز در مقاله ای که در مجله دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی سال هفدهم، شماره ۱ (پیاپی ۶۳) به چاپ رسیده است به بررسی «اثربخشی درمان مبتنی بر مهرورزی بر افسردگی و خودانتقادی دانشجویان دختر» پرداخته اند.
مریم شریعتی دانشجوی دکتری روانشناسی، نجمه حمید عضو هیأت علمی، سید اسماعیل هاشمی عضو هیأت علمی، کیومرث بشلیده عضو هیأت علمی و سید علی مرعشی عضو هیأت علمی همگی از دانشگاه شهید چمران اهواز این تحقیق را به انجام رسانده اند.
هدف از این پژوهش بررسی تأثیر درمان مبتنی بر مهرورزی بر افسردگی و خودانتقادی دانشجویان دختر بود. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه افسردگی بک ویرایش دوم و پرسشنامه خودانتقادی بود. گروه آزمایش به مدت ۸ جلسه تحت درمان مبتنی بر مهرورزی قرار گرفتند.
سازمان بهداشت جهانی در بیانیه جدید خود اعلام کرده است که تا سال ۲۰۲۰ افسردگی دومین بیماری پس از بیماری های قلبی عروقی و اصلی ترین علت ناتوانی و بیماری در نوجوانان و جوانان خواهد بود. در میان اقشار مختلف جامعه، میزان شیوع افسردگی در بین جمعیت جوان بیشتر از سایر گروه ها است.
در ایران نیز نتایج بررسی های انجام شده، گویای میزان شیوع ۲۵ تا ۴۱ درصدی افسردگی در دانشجویان است. با توجه به میزان شیوع بالا و اهمیت افسردگی، تاکنون مدل های مختلفی برای تبیین و درمان این اختلال پیشنهاد شده است. یکی از مدل هایی که به تازگی در تبیین اختلال افسردگی مد نظر پژوهشگران قرار گرفته؛ مدل آسیب پذیری شخصیتی است.
براساس مدل آسیب پذیری شخصیتی سه ویژگی شخصیتی شامل وابستگی، خود انتقادی و کارآمدی، فرد را برای ابتلای به افسردگی آسیب پذیر می کند در میان این متغیرها، خودانتقادی بیش از سایر متغیرها، نقش پیش بینی کنندگی درخصوص شدت افسردگی داشته است.
خودانتقادی موجب می شود که فرد عملکرد خود را ناقص بداند و معیارهای غیرقابل دستیابی برای خود تعریف کند؛ به گونه ای که درنهایت به دوری کردن او از شبکه های اجتماعی منجر می شود.
در درمان مبتنی بر مهرورزی، افراد می آموزند که از احساسات دردناک خود اجتناب نکرده و آنها را سرکوب نکنند. در این روش درمانی به جای تمرکز بر تغییر «خودارزیابی» افراد، رابطه افراد با «خودارزیابی» آنان تغییر می یابد.
در تمرین های مهرورزی بر ریلکسیشن، ذهن آرام و دلسوز و ذهن آگاهی تأکید می شود که نقش بسزایی در آرامش ذهن فرد ، کاهش استرس و افکار خودایند منفی خواهد داشت.
روش پژوهش، جامعه و نمونه آماری
این پژوهش، از نوع نیمه آزمایشی (پیش آزمون پس آزمون پیگیری با گروه گواه) بود. جامعه آماری همه دانشجویان دختر دانشگاه فرهنگیان اهواز ( ۷۰۰ نفر) در سال تحصیلی ۹۴- ۱۳۹۳ بودند. نمونه اولیه ۲۰۰ دانشجوی دختر بودند که با روش نمونه گیری داوطلبانه و از طریق فراخوان چاپی انتخاب شدند.
در نهایت تعداد ۴۰ نفر که نمراتشان در پرسشنامه افسردگی، یک انحراف معیار بالاتر از میانگین بود و سایر ملاک های ورود به پژوهش را داشتند، به عنوان نمونه نهایی انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه قرار گرفتند.
ملاک های ورود به پژوهش شامل؛ دانشجو بودن، نداشتن سابقه مشروطی و یا معدل تحصیلی خیلی پایین، نداشتن مشکلات رفتاری، و نداشتن غیبت در کلاس های فوق برنامه نظیر مهارت های زندگی بود، که از طریق پرونده های مشاوره ای و مصاحبه با دانشجویان احراز شد.
همچنین ملاک های خروج عبارت بودند از: ابتلای به یک بیماری جسمی یا روانی حاد، غیبت در جلسات آموزشی، اظهار بی میلی برای شرکت در جلسات آموزشی، پیشامد یک مشکل خانوادگی تأثیرگذار نظیر فوت و یا طلاق والدین.
یافته های تحقیق
نتایج حاصل از تحلیل کواریانس نشان داد که درمان مبتنی بر مهروزی بر کاهش افسردگی و خودانتقادی دانشجویان تأثیر دارد. در مجموع مشخص شد که درمان مبتنی بر مهرورزی ممکن است به عنوان روشی جدید و مؤثر در کاهش افسردگی و خودانتقادی دانشجویان مورد استفاده روان شناسان قرار گیرد.
نتایج مؤید اثربخشی درمان مبتنی بر دلالت بر تداوم تأثیرات درمان دارد، تأیید می شود.
همچنین با توجه به غنای فرهنگ ایرانی اسلامی در خصوص مفاهیمی نظیر محبت و مهرورزی، تبیین و طراحی برنامه های درمان مهرورزی براساس رویکردهای بومی و مقایسه آن با مفهوم سازی غربی از مهرورزی، از پیشنهادهای پژوهشی این مطالعه است.
استفاده از رویکرد درمانی مبتنی بر مهرورزی در مراکز مشاوره؛ به ویژه مراکز مشاوره دانشجویان، از پیشنهادهایی است که مورد استفاده جامعه درمانگری و متخصصان روان شناسی و مشاوره قرار خواهد گرفت.
نظر شما