اگر علی(ع) نبود برای فاطمه(س) کفو و همتایی وجود نداشت

اگر علی(ع) نبود هیچ مردی قابلیّت نداشت که در کنار فاطمه(س) قرار بگیرد. در تمامی روی زمین همتراز و همراز و همسری برای فاطمه(س) جز علیّ بن ابی طالب نبود.

به گزارش خبرگزاری مهر، امروز روز اول ماه ذی الحجه، مصادف است با سالروز ازدواج مبارک امیر مؤمنان علی علیه السلام با فاطمه ی زهرا سلام الله علیها ،[۱]که بدون شک ازدواج بهترین مردان جهان با سیّده زنان عالم دختر پیامبر بزرگ اسلام از هر نظر ، الگویی است برای همه قرون و اعصار.[۲]

گفتنی است از جمله مشکلات طاقتفرسائی که جامعه امروز ما با آن روبه رو است، مسئله تشکیل خانواده و ازدواج جوانان است که روزبه روز به صورت پیچیده تر و پر دردسرتری درمی آید.[۳]

در حالی که راه حلّ این مشکل بزرگ در اسلام به روشنی ارائه شده است، و ما به منزله کسانی هستیم که در کنار سرچشمه زلال، تشنه و از تشنگی رنج می بریم.[۴]

در این میان شرح گوشه های جالب و ظریف و آموزنده از ازدواج فرخندۀ حضرت علی علیه السلام و بانوی اسلام فاطمه زهرا علیها السلام به عنوان رهنمونی جامع درحلّ چالش های امروزی در مقولۀ ازدواج به شمار می آید.[۵]

ضرورت و اهمیت ازدواج در اسلام

ازدواج از جمله اموری است که خدا به آن امر کرده، و مایه خوشنودی او است،لذا خدا ازدواج را مقدّر فرموده، و اجازه داده است[۶]،البته ازواج مسأله ای است که هم بسیار ساده و هم بسیار پیچیده است. این امر خطیر بستگی دارد که چگونه به آن نگاه کنیم. قرآن مجید سه جمله در مورد ازدواج بیان کرده است:[۷]:

اول اینکه ازدواج را مایه ی آرامش دانسته است: «وَ مِنْ آیاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْواجاً لِتَسْکُنُوا إِلَیْها؛[۸] و از نشانه‌های او اینکه همسرانی از جنس خودتان برای شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید»[۹].

ظاهرا این آیه منحصر به آرامش فردی نیست بلکه آرامش جمعی را هم شامل می شود یعنی کل جامعه با ازدواج مناسب به آرامش می رسد و مشکلات و اختلافتش کم می شود.[۱۰]

دوم اینکه می فرماید: «هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُن‌؛[۱۱] آنها لباس شما هستند و شما لباس آنها (هر دو زینت هم و سبب حفظ یکدیگرید)»؛ لباس دو کار عمده می کند: هم انسان را از آسیب ها حفظ می کند و هم مایه ی زینت و آبرو است. داشتن همسر مناسب هم هر دو کار را انجام می دهد.[۱۲]

سوم اینکه می فرماید: «وَ أَنْکِحُوا الْأَیامی‌ مِنْکُمْ وَ الصَّالِحینَ مِنْ عِبادِکُمْ وَ إِمائِکُمْ إِنْ یَکُونُوا فُقَراءَ یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلیم[۱۳]؛مردان و زنان بی‌همسر خود را همسر دهید، همچنین غلامان و کنیزان صالح و درستکارتان را؛ اگر فقیر و تنگدست باشند، خداوند از فضل خود آنان را بی‌نیاز می‌سازد؛ خداوند گشایش‌دهنده و آگاه است»؛ در این آیه، ازدواج، به صورت یک فریضه ی جمعی شمرده شده است و مخاطب این آیه همه ی امت هستند. همه از مردم گرفته تا دولت باید دست به دست هم دهند تا مشکل ازدواج جوانان حل شود.[۱۴]

به ویژه آنکه تمام مراحل خواستگاری و مراسم زفاف و تربیت فرزندان همه زیر نظر شخص پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و به دستور و فرمان او صورت گرفت.بنابراین، ازدواج مزبور به تمام معنی اسلامی بود، و تمامی ارزشهای والای اسلام در آن تجلّی داشت.[۱۵]

پیوند امام علی(علیه السلام) و حضرت زهر(سلام الله علیها)؛ بهترین الگوی ازدواج اسلامی

بدیهی است ازدواج حضرت فاطمه علیهاالسلام و حضرت علی علیه السلام با نزدیکترین رابطه، به پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله می رسد:[۱۶]

۱. فاطمه زهرا علیها السلام دختر دلبند او، و تنها کسی است که نسل پیامبر صلی الله علیه و آله از سوی او در جهان گسترش یافته، و علی علیه السلام پسر عم و یار دیرین پیامبر صلی الله علیه و آله از نخستین روزهائی که آفتاب پر فروغ اسلام طلوع کرد، تا واپسین دقائق عمر پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله.[۱۷]

۲. زهرا علیها السلام در اسلام تولّد یافت و علی علیه السلام دهساله بود که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمان نبوّت را دریافت نمود، و این دو زوج در آغوش اسلام پرورش یافتند و با آداب اسلام بزرگ شدند.[۱۸]

۳. تمام مراحل خواستگاری و مراسم زفاف و تربیت فرزندان همه زیر نظر شخص پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و به دستور و فرمان او صورت گرفت.بنابراین، ازدواج مزبور به تمام معنی اسلامی بود، و تمامی ارزشهای والای اسلام در آن تجلّی داشت.[۱۹]

اگر علی(ع) نبود برای فاطمه(س) کفو و همتایی وجود نداشت

گفتنی است پیامبر اکرم(ص) دارای سه پسر شد که هر سه از دنیا رفتند. و تنها دخترش «حضرت فاطمه زهرا علیها السلام» باقی ماند. در تربیت و پرورش او کوشید و زهرای مرضیّه علیها السلام در دامن پدر به مقامی رسید که او را «انسیّه حوراء» بلکه «سیّدة النّساء» و عاقبت «امّ ابیها» صدا می زد.[۲۰]

آن حضرت خواست به جهانیان اعلام نماید که این بانوی با عظمت با آن که یک زن است ولی در تمامی روی زمین همتراز و همراز و همسری برای او جز علیّ بن ابی طالب «صلوات اللَّه علیه» پیدا نشود که اگر او نبود هیچ مردی قابلیّت نداشت که در کنار فاطمه علیها السلام قرار بگیرد.[۲۱]

لذا پیامبر اکرم(ص) در فرازی فرمود:«لَو لَمْ یُخْلَقْ عَلِیٌّ لَمْ یَکُنْ لِفاطِمَةَ کُفْوٌ؛[۲۲] هرگاه علی آفریده نمی شد، کسی که لایق همسری فاطمه باشد وجود نداشت».[۲۳]

هم چنین در روایات متعدّد دیگر، این معنی را از قول امام صادق علیه السلام یا دیگر معصومین علیهم السلام می خوانیم:«لَوْلا انَّ اللَّهَ خَلَقَ امْیرَالْمُؤْمِنینَ علیه السلام لِفاطِمَةَ علیها السلام ما کانَ لَها کُفْوٌ عَلَی الْأَرْضِ [۲۴]؛اگر خداوند امیرمؤمنان علی علیه السلام را نیافریده بود، فاطمه علیها السلام همتائی برای همسری اش در تمام روی زمین نداشت![۲۵]

همین مطلب نیز از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده است که فرمود:جبرئیل بر من نازل شد و گفت ای محمّد! خداوند جلّ جلاله می فرماید:«لَوْ لَمْ اخْلُقْ عَلِیّاً لَما کانَ لِفاطِمَةَ ابْنَتِکَ کُفْوٌ عَلَی وَجْهِ الْأَرْضِ، آدَمٌ فَمَنْ دُوْنَهُ [۲۶]؛اگر من علی را نمی آفریدم کفو و همتائی برای همسری دخترت فاطمه در تمام روی زمین پیدا نمی شد، از آدم گرفته تا دیگران!.[۲۷]

بدیهی است این بی همتائی نه از نظر ارزشهای ظاهری و مادّی است، بلکه صرفاً ناظر به ارزشهای معنوی، ایمان و تقوا و قرب به پروردگار و مقامات فوق العاده و والای انسانی است.[۲۸]

پیوند آسمانی حضرت علی(علیه السلام)و فاطمه زهر(سلام الله علیها)

بی تردید ازدواجی که بر پایه این گونه ارزشهای والا و بلند بنا می شود، باید عقد آن در آسمانها خوانده شود.[۲۹]

لذا در روایتی آمده است که پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود:خداوند میان من و علی پیمان برادری برقرار ساخت، و دخترم را برای او بر فراز آسمانهای هفتگانه تزویج نمود، و ملائکه مقرّبین را گواه بر آن گرفت، و او را وصیّ و جانشین من قرار داد.[۳۰]

بنابراین وقتی کمالات فوق العاده فاطمه (علیها السلام) از یکسو، و انتسابش به شخص پیامبر از سوی دیگر، و شرافت خانوادگی او نیز از دیگر سوی؛ سبب شد که مردان زیادی از بزرگان یاران پیامبر (صلی الله علیه وآله) به خواستگاری او بیایند، اما همه جواب رد شنیدند.[۳۱]و جالب این که غالباً پیامبر در پاسخ آنها می فرمود:«امْرُها الی رَبِّها؛کار فاطمه به دست پروردگار فاطمه است!.[۳۲]

هم چنین رسول اکرم(ص) در فرازی می فرماید:گروهی از شخصیّتهای قریش مرا در مورد خواستگاری فاطمه علیها السلام ملامت کردند، و گفتند: ما او را خواستگاری کردیم و تو ما را محروم نمودی، و او را به همسری علی درآوردی![۳۳]

آن حضرت در ادامه فرمود:به خدا سوگند من شما را منع نکردم و من فاطمه را به همسری علی درنیاوردم، این خدا بود که شما را منع کرد و او را به همسری علی درآورد!.[۳۴]

لذا هنگامی که خواستگاران تحقیق کردند، معلوم شد رهنمون پیامبر (صلی الله علیه وآله) در این ازدواج مبارک تاریخی، وحی آسمانی بوده است، زیرا خودش فرمود:[۳۵]«اتانِی مَلَکٌ فَقالَ: یا مُحَمَّدُ انَّ اللهَ یَقْرَأُ عَلَیْکَ السَّلامُ وَ یَقُولُ لَکَ: انِّی قَدْ زَوَّجْتُ فاطِمَةَ ابْنَتَکَ مِنْ عَلِیِّ بْنِ ابِی طالِب فِی الْمَلَا الْاعْلی، فَزَوِّجْها مِنْهُ فِی الْارْضِ ؛[۳۶]فرشته ای از سوی خدا آمد و به من گفت: خداوند بر تو سلام می فرستد و می گوید من دخترت فاطمه را در آسمان ها به همسری علی بن ابی طالب درآوردم، تو نیز در زمین او را به ازدواج علی درآور».[۳۷]

ایمان و تقوا ؛ مهمترین معیار در ازدواج با شکوه حضرت علی(علیه السلام) و فاطمه(سلام الله علیها)

گاه در جامعه موهوماتی از نظر طبقات اجتماعی به هنگام ازدواج مطرح می شود و یک جوان با ایمان و پاکدامن را به حکم آن که پدرش مثلًا یک کارگر ساده یا کشاورز است، لایق همسری دختر خود نمی دانند، و حتّی مسائل نژادی و قبیلگی را مقدّم بر این فضائل می شمرند.[۳۸]

این خبط غیر قابل قبول در حالی است که ایمان و کفر در یک جا جمع نمی شود، و پیمان مقدس ازدواج نمی تواند رابطه میان مؤمن و کافر برقرار سازد.[۳۹] لذا پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود:«انْکَحْ وَ عَلَیْکَ بِذاتِ الدِّیْنَ تَرَبَتْ یَداکَ؛[۴۰]ازدواج کن و بر تو است که به سراغ همسری با ایمان و دیندار بروی که روزی تو را گسترده می کند!.[۴۱]

این همان چیزی است که در عبارت گویایی از آن حضرت (ص) آمده است:«الاسلام علانیة، و الایمان فی القلب؛ اسلام امر آشکاری است، ولی جای ایمان دل است،[۴۲] و در حدیث دیگری از امام صادق ع می خوانیم:«الاسلام یحقن به الدم و تؤدی به الامانة، و تستحل به الفروج، و الثواب علی الایمان؛با اسلام خون انسان محفوظ، و ادای امانت او لازم، و ازدواج با او حلال می شود، ولی ثواب بر ایمان است.[۴۳]

اینگونه است که وقتی علی بن ابی طالب دستش از مال و ثروت دنیا کوتاه بود و از معیارهای عصر جاهلی چیزی نداشت، لیکن وجودش از فرق تا قدم مملو از ایمان و ارزش های اصیل اسلامی بود؛ لذا در گفتگوی مردم مدینه ، ناگهان این صدا در همه جا پیچید که پیامبر (صلی الله علیه وآله) می خواهد تنها دخترش را به همسری علی بن ابی طالب (علیه السلام) درآورد.[۴۴]

آری حضرت علی علیه السلام، از طریق ایمان و عمل صالح در بالاترین حدّ آن به این سرمایه بزرگ ازدواج دست یافته است و هم خداوند متعال محبّت وی را در دل و قلب مردم جای داده است.[۴۵]

پیامبر اکرم(ص) در تبیین ویژگی های ارزشی حضرت علی (علیه السلام) در مسأله خواستگاری و ازدواج فرمود:وَاللَّهِ لَقَدْ انْکَحْتُکِ اکْثَرَهُمْ عِلْمَاً وَ افْضَلَهُمْ حِلْماً وَ اوَّلَهُمْ سِلْماً؛[۴۶]به خدا سوگند کسی را به همسری تو درآوردم که از همه آنها علمش بیشتر، و حلمش برتر است، و نخستین کسی است که اسلام آورده!»[۴۷]

در حدیث دیگری این مطلب به شکل گسترده تری مطرح شده است. در این حدیث می خوانیم فاطمه علیها السلام هنگامی که سخن بالا را شنید، شادمان و مسرور شد. پیامبر صلی الله علیه و آله در فرصتی دیگر خواست بهره افزونتری در این زمینه به او دهد، فرمود:«یا فاطِمَةُ، لِعَلِیٍّ ثَمانُ خِصالٍ: ایْمانُهُ بِاللَّهِ وَ بِرَسُوْلِهِ، وَ عِلْمُهُ، وَ حِکْمَتُهُ وَ زَوْجَتُهُ وَ سِبْطاهُ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ، وَ امْرُهُ بِالْمَعْرُوفِ، وَنَهْیُهُ عَنِ الْمُنْکَرِ، وَ قَضاؤُهُ بِکِتابِ اللَّهِ؛[۴۸]ای فاطمه! علی هشت فضیلت دارد: ایمان به خدا و پیامبرش، علم و دانش، و حکمت، و همسر او، و فرزندانش حسن و حسین، و امر به معروف و نهی از منکر نمودن و داوری او به کتاب اللَّه!».[۴۹]

سخن آخر

در خاتمه باید گفت دنیاپرستان مادی و مؤمنان ضعیف الایمانی که تحت تأثیر زرق و برق مادی این جهانند و آبرو و شخصیت و عظمت یک خانواده و مبارکی و[۵۰]شکوه مراسم عروسی را در تشریفات و تجملات کمر شکن و طاقت فرسا می دانند ببینند و عبرت بگیرند، ببینند و از این برنامه انسان ساز که مایه خوشبختی همه پسران و دختران جوان است الهام بگیرند، و نمونه تعلیمات اسلام را به صورت زنده و عملی در ماجرای «خواستگاری»، «مهریه»، «جهیزیه» و «مراسم جشن عروسی» فاطمه زهرا (علیها السلام) با چشم خود در صفحات تاریخ مشاهده کنند.[۵۱]

[۱] بیانات آیت الله مکارم شیرازی؛درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛۲۶/۷/۱۳۹۱.

[۲] زهرا (ع) برترین بانوی جهان ؛ ص۳۸.

[۳] شیوه همسری در خانواده ؛ ص۱۳.

[۴] همان.

[۵] همان.

[۶] همان ؛ ص۷۴.

[۷] بیانات آیت الله مکارم شیرازی؛درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛۲۶/۷/۱۳۹۱.

[۸] سوره ی روم؛ آیه ی ۲۱.

[۹] بیانات آیت الله مکارم شیرازی؛درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛۲۶/۷/۱۳۹۱.

[۱۰] همان.

[۱۱] سوره ی بقره، آیه ی ۱۸۷.

[۱۲] بیانات آیت اللهمکارم شیرازی؛درس خارج فقه؛ مسجد اعظم قم؛۲۶/۷/۱۳۹۱.