مشارکتی‌ترین کشورها در علم/ ایران پیشتاز رشد دیپلماسی علمی شد

به گزارش خبرنگار مهر، بررسی پایگاه استنادی اسکوپوس و ۳۰ کشوری که بیشترین کمیت علم دنیا را در سال ۲۰۱۷ منتشر کرده اند، حاکی از صدر نشینی ایران در رشد تعاملات علمی بین المللی است.

تعاملات علمی جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۱۷ نسبت به ۲۰۱۶ بیش از ۱۲ درصد رشد داشته که بالاترین نرخ رشد در بین قدرت های علمی جهان است. بیش از ۸۳ درصد از کمیت علم دنیا در سال ۲۰۱۷ متعلق به همین ۳۰ کشور است.

تعاملات علمی که از آن تحت عنوان دیپلماسی علمی نیز یاد می شود از ارکان سیاست های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری، نقشه جامع علمی کشور و همچنین قانون برنامه ششم توسعه است.

یک پژوهش می تواند حاصل فعالیت یک پژوهشگر یا مشارکت علمی چند پژوهشگر از یک کشور یا بیش از یک کشور باشد. در صورتی که دو یا چند پژوهشگر از کشورهای مختلف برروی یک پروژه تحقیقاتی مشترک فعالیت کنند آن گاه یک تعامل علمی در سطح بین المللی رخ داده است که غالبا با هدف گسترش مرزهای دانش صورت می پذیرد.

دکتر علی گزنی عضو هیات علمی مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری در گفتگو با خبرنگار مهر درباره دیپلماسی علمی گفت: بر اساس بررسی اسکوپوس، در سال ۲۰۱۲ نزدیک به ۱۸ درصد از مقالات ایران با مشارکت بین المللی انجام شده بود. به عبارت دیگر، در این سال ۸۲ درصد پژوهش ها به صورت مستقل و بدون تعامل مستقیم بین المللی به سرانجام رسیده بود.

وی افزود: این در حالی است که توسعه تعاملات علمی بین المللی به عنوان یک سیاست، بستر سازی و اقدامات علمی در این زمینه از جمله عوامل مهمی بوده اند که موجب شده اند تا سهم پژوهش ها با مشارکت بین الملل در سال ۲۰۱۳ به قدری بیش از ۱۹ درصد و در طی سالهای ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ به حدود ۲۰ درصد برسند.

گزنی خاطر نشان کرد: در سال ۲۰۱۶ سهم دقیق علم تولید شده با مشارکت بین الملل از کل علم تولید شده کشور ۱۹.۸ درصد بود. در سال ۲۰۱۷ با یک افزایش ۲.۴ درصدی در رشد تعاملات علمی کشور مواجه هستیم. در این سال سهم مقالات با مشارکت بین المللی از کل مقالات کشور از مرز ۲۲ درصد گذشت.

وی یادآور شد: مقایسه رشد سهم مشارکت بین الملل از کل مقالات کشور در سال ۲۰۱۷ در مقایسه با سال ۲۰۱۶ نشان از یک رشد ۱۲ درصدی دارد که بالاترین نرخ رشد در بین ۳۰ کشور برتر تولید کننده علم دنیا است.

عضو هیات علمی مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری گفت: بعد از جمهوری اسلامی ایران به ترتیب کشورهای تایوان، لهستان، ترکیه، هند، روسیه، جمهوری چک، مالزی، استرالیا، آفریقای جنوبی، انگلستان، آمریکا، ژاپن، فرانسه، برزیل، ایتالیا، کانادا، کره جنوبی، مکزیک، آلمان، بلژیک، اتریش، سوئیس، هلند، دانمارک، پرتغال، سوئد، نروژ و  اسپانیا بیشترین رشد تعاملات علمی بین المللی را داشته اند.

گزنی افزود: سهم تعاملات علمی بین المللی از کل تولید علم در کشورهای سوئیس، بلژیک، اتریش، سوئد، دانمارک و هلند به ترتیب ۶۸ درصد، ۶۵ درصد، ۶۳ درصد، ۶۲ درصد، ۶۱ درصد و ۶۰ درصد است. به صورت نسبی و با در نظر گرفتن سهم تعاملات علمی بین المللی از کل تولید علم هر کشور، این ۶ کشور مشارکتی ترین کشورها در شبکه علم بین الملل هستند.

رتبه دانشگاهها در تعاملات بین المللی در زمینه تولید علم

وضعیت تعاملات بین المللی دانشگاه های کشور بر اساس آمار اسکوپوس نشان می دهد که در بین دانشگاه های علوم پزشکی، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی با رتبه ۱ دارای بالاترین رتبه بر اساس سهم مقالات با مشارکت بین الملل از کل مقالات دانشگاه است. پس از آن دانشگاه های علوم پزشکی مشهد، گلستان و البرز در رده های بعدی قرار دارند.

همچنین وضعیت تعاملات بین المللی دانشگاه های کشور در گروه دانشگاه های جامع نیز نشان از برتری دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان با رتبه ۱ و دانشگاه تهران با رتبه ۲ است.

دانشگاه صنعتی اصفهان با رتبه در میان دانشگاه های صنعتی و پژوهشگاه دانش های بنیادی با رتبه ۱ بالاترین رتبه بر اساس سهم مقالات با مشارکت بین الملل از کل مقالات هستند.

اما بر اساس تعداد مقالاتی که با مشارکت بین المللی در دانشگاه ها و موسسات پژوهشی کشور تهیه شده است، دانشگاه علوم پزشکی تهران با ۴ هزار و ۳۹۳ مقاله در گروه پزشکی، دانشگاه تهران با ۶ هزار و ۴۰۲ مقاله در گروه جامع، دانشگاه صنعتی شریف با ۳ هزار و ۷۸ مقاله در گروه صنعتی و پژوهشگاه دانش های بنیادی با ۱ هزار و ۳۵۳ مقاله در گروه موسسات پژوهشی، در رتبه های اول قرار دارند.

جدول وضعیت تعاملات بین المللی دانشگاه ها/ موسسات تحقیقاتی کشور بر اساس اسکوپوس ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۷