خبرگزاری مهر-گروه فرهنگ: رمان «کشف سوسیس کاری» نوشته اُوِه تیم نویسنده سرشناس آلمانی در سال ۱۹۹۳ منتشر شد و یکی از مهم ترین آثار این نویسنده است که وضعیت کشورش را پس از جنگ جهانی دوم به تصویر می‌کشد.
این رمان در اولین مواجهه، مخاطب را به یاد رمان آلمانی دیگری چون «کتابخوان» نوشته برنهارد شلینک می‌اندازد که در سال ۲۰۰۸ نسخه سینمایی‌اش توسط آمریکا و آلمان ساخته شد. از «کشف سوسیس کاری» هم طی چند سال گذشته، یک فیلم سینمایی ساخته شده است. به هر حال، داستان دو رمان تا حدودی شباهت‌هایی دارد.
در «کشف سوسیس کاری» اوه تیم قرار است به مخاطب چگونگی کشف شدن فرمول سوسیس خوش خوراکی را ارائه کند که در سال‌های پس از جنگ در یک دکه دستفروشی توسط زنی میانسال فروخته و عرضه می‌شده است. اما این میان پرانتزی باز می‌کند که ۱۵۶ صفحه بوده و رمانی شده که حالا پیش روی ماست. به‌این ترتیب، با بهانه مذکور، آلمان پس از جنگ، ویرانی‌ها، غرورهای لطمه خورده و شرایط کلی آن روزهای کشورش را ثبت کرده است. البته ذکر این نکته ضروری است که اوه تیم طرف نازی‌ها را نگرفته و طرفدار مردم است. او در پی تصویر کردن رنج مردم و زندگی سخت یک زن در آن سال‌هاست که سعی کرده راه درست را برای زندگی انتخاب کند.
یکی از موارد جالب مربوط به‌این رمان که در گروه مسائل جامعه شناختی‌اش جا می‌گیرد، جملاتی است که مقایسه‌ای درباره زرنگی انگلیسی‌ها و ساده لوح بودن آمریکایی‌ها مطرح می‌شود. در آن روزگار که مردم آلمان کالا را با نان معاوضه می‌کردند، در متن داستان این عبارت آمده که آدم می‌توانست همزمان سه تا کلاه هرمان گورینگ را همزمان به آمریکایی‌ها قالب کند. ولی انگلیسی‌ها نه. همچنین به عنوان یکی از صحنه‌های مهم و مورد تاکید نویسنده که توقف کوتاهی در آن داشته تا تاثیرگذاری رمان را بالا ببرد، صحنه مربوط به پایان دوخت پالتوی پوست است که قرار است در ازای آن، کالاهایی برای تهیه سوسیس افسانه‌ای به دست شخصیت اصلی داستان (لنا) برسد. او ابتدا وسوسه می‌شود پالتو را برای خود بردارد و مواد ساخت سوسیس کمتری دریافت کند اما مساله امرار معاش و نوه کوچکش که به ذهنش هجوم می‌آورد، از این کار منصرف می‌شود.
بد نیست کمی هم به نثر این رمان اشاره کنیم. شیوه روایتی که اوه تیم برای «کشف سوسیس کاری در نظر گرفته» رفت و برگشت به زمان حال و گذشته و تغییر روای است. راوی اصلی مردی است که در پی گذشته اش و زمانی که بچه بوده و سوسیس کاری می‌خورده به شهر هامبورگ امروزی می‌آید تا خانم لنا بروکر را پیدا کند. او اکنون در خانه سالمندان است و پس از پیدا کردنش شروع به روایت گذشته می‌کند. این روایت گرچه توسط زن انجام می‌شود اما از دریچه مرد جوان یعنی همان راوی اصلی با لحن دانای کل ارائه می‌شود. این شیوه موجب تنوع و ایجاد حد و مرز بین زمان گذشته و حال شده که به نظر می‌رسد به نوشته فیلمنامه و ساخت نسخه سینمایی کمک زیادی کرده باشد. یکی دیگر از مواردی که ظاهرا موجب ترغیب سازندگان فیلم سینمایی «کشف سوسیس کاری» شده، رگه‌هایی از ملودرام در اثر است. اوه تیم در بخشی از رمان که مربوط به دیدار دوباره لنا و برمر در کنار دکه سوسیس فروشی و سوسیس خوردن برمر است، حس چشایی از بین رفته مرد را دوباره به او بر می‌گرداند. در این مقطع از داستان شاهد رویکردی افسانه‌ای و پریانی هستیم که در برخی فیلم‌های‌هالیوودی یا اروپایی شاهدش بوده‌ایم. این حالت سینمایی بودن را می‌توان در پایان بندی رمان هم مشاهده کرد. یعنی پایان رمان به گونه‌ای است که حس مشابهی با آن را در دیگر رمان‌ها یا فیلم‌هایی در عالم سینما تجربه کرده‌ایم.
از دیگر مولفه‌های تصویرسازی و قابلیت سینمایی شدن «کشف سوسیس کاری» همچنین می‌توان بافتنی بافتن خانم بروکر پیر شده را مثال زد که به موازات داستان پیش می‌رود و در انتها هم به نتیجه می‌رسد و یک پیرهن بافتنی به دست راوی اصلی داستان می‌رسد.
پس از مطالعه و اتمام رمان، اگر بخواهیم آن را بدون در نظرگیری فصل بندی نویسنده، تبدیل به بخش و فراز و فرود کنیم. بخش اول پیدا کردن خانم بروکر و شروع روایتش از گذشته است. بخش دوم مربوط به آشنایی لنا بروکر با برومر و آوردنش به خانه است که موجب می‌شود زن، او را به عنوان سربازی فراری پناه دهد و مرد جوان مجبور است روزها پس از پایان جنگ در خانه لنا بماند چون زن به او نمی‌گوید که جنگ تمام شده است. این بخش از رمان متاسفانه دارای اطناب و روایتی خسته کننده است و می‌توانست زودتر به بخش بعدی متصل شود. بخش بعدی مربوط به رفتن برومر و زندگی لنا تا مقطع کشف فرمول افسانه‌ای سوسیس است و بخش پایانی هم مربوط به برملا شدن این فرمول است. اگر اوه تیم در بخش مربوط به حضور برومر در خانه لنا، کمی‌مراعات کرده و از توصیف حال و هوا و کش آوردن زمان چند روزه خودداری می‌کرد، می‌شد روایت روان تری از این رمان را مطالعه کرد.
به هر حال، «کشف سوسیس کاری» یکی از رمان‌های مهم ادبیات معاصر آلمان و درباره یکی از اتفاقات مهمی‌است که‌این کشور در قرن گذشته رقم زد. مطالعه آن هم از جهت آشنایی با این نویسنده مهم، اهمیت دارد هم موجب می‌شود علاقه مندان به آثار ادبی و سینمایی مربوط به جنگ جهانی دوم پس از مطالعه اش، یک رمان خوب دیگر در این حوزه را به خاطر بسپارند.
نظر شما