جایگاه معماری اسلامی در معماری معاصر ایران بررسی شد

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی مرکز معماری اسلامی، مهندس علی فروزانفر مدیر مرکز معماری اسلامی حوزه هنری، در ابتدای این نشست با اشاره به سخنان شهید سید مرتضی آوینی درباره هنر متعهد؛  اظهار کرد: هنر متعهد از زمان شکل گیری هنر در میان انسان‌ها وجود داشته؛ اما به واسطه جهل و ظلمتی که دوران ما را گرفته است؛ صحبت از هنر متعهد توسط این شهید بزرگوار برای همه ما تازگی داشت. شهید آوینی به فطرت خود برگشت و هنر متعهد را زنده کرد.

وی افزود: در ایامی که شهید آوینی زنده بودند، جزو هنرمندان شناخته شده نبودند؛ تا زمانی که رهبر معظم انقلاب اسلامی عنوان سید شهیدان اهل قلم را به ایشان دادند و بر تابوتشان بوسه زدند و برای جامعه ایران و جوامع اسلامی شخصیت ایشان شناخته شد.

فروزانفر همچنین گفت: در نظر داریم در سال جدید مجموعه نشست‌هایی را در مرکز معماری اسلامی حوزه هنری شکل دهیم و گفتمان معماری اسلامی ایرانی در این مرکز به طور شاخص مطرح شود.

معماری اسلامی به معنای رجوع به سنت‌ها نیست

عبدالحمید نقره‌کار عضو هیات علمی دانشگاه نیز در این نشست با بیان این که جهان بینی‌ها منشاء هستند؛ اظهار کرد: برخی امور به قدری بدیهی است که از همین جهت مورد ابهام و سوال قرار می‌گیرد. یکی از همین امور، رابطه اسلام با امور انسانی و از جمله آثار هنری، معماری و شهرسازی است. اسلام دین فطرت، حقیقت  و واقعیت هایی است که جبرا بر انسانی حاکم است چه ما بخواهیم چه نخواهیم. اسلام یعنی تسلیم بودن بر این حقایق ...

وی خاطرنشان کرد: فرایندهای تولید آثار هنری قبل از آنکه منجر به خلق پدیده شوند سه مرحله کلی دارند. ایده هنرمند، ایده‌آل یا انگیزه هنرمند و راه حل و سبکی که منجر به ایجاد اثر هنری می‌شود. نخستین مساله در خلق آثار هنری، مسئله زیبایی شناسی است. زیبایی شناسی‌های امروزی، اعتباری، سلیقه ای، نسبی و متغیر است و اسلام چنین رویکردی را قبول ندارد. زیبایی شناسی اسلام وجودی است و با همین بهانه غربی‌ها می‌گویند اسلام زیبایی شناسی ندارد. زیبایی شناسی اسلام را می‌توان از منظر معبود دید. یک زیبایی شناسی فطری و غریزی است و قرآن صدها صفت برای زیبایی شناسی مطرح کرده است.

این استاد دانشگاه اظهار داشت: معماری اسلامی به معنای رجوع به سنت ها نیست. سنت ها همان اصول هستند و اصول زمان و مکان ندارد. اسلام حکمت نظری، عملی و سبک هنری به عنوان راهکار های پیشنهادی دارد.

هویت در معماری مانند اثر انگشت است

رکسانا عبدالهی معمار و عضو هیات علمی دانشگاه نیز در سخنانی با بیان این که امروزه مباحث معماری، سلیقه ای و متکثر شده است؛ عنوان کرد: خلاقیت نیز مبحث مهمی در معماری است که اغلب نادیده گرفته می‌شود.

وی با اشاره به مبحث جایگاه معماری اسلامی در معماری معاصر ایران، گفت: در چند سال اخیر، طرح‌ها و آثار معماری از کشورمان در فستیوال‌های بین المللی برگزیده شده‌اند که نگاهشان به هویت ملی و دینی کشورمان بوده است و این آثار از سوی جوامع غربی هم پسندیده شده و نمی‌توانیم بگوییم نگاه به معماری اسلامی، نگاهی سنتی و کهنه است.

عبدالهی تصریح کرد: هویت برای یک بنای معماری، مانند اثر انگشت افراد است. اگر می‌گوییم از معماری بومی، الگو بگیریم، منظور این نیست که همان شاکله‌های گذشته را تکرار کنیم. بلکه باید تمام ویژگی‌های گذشته را در نظر بگیریم و با توجه به زبان امروزی و شرایط امروزی، آثارمان را طراحی کنیم.

این استاد دانشگاه افزود: باغ‌های ایرانی و یا بادگیرها، میراث گرانبهایی هستند که در معماری بومی کشورمان وجود دارند و معماران غربی برای پژوهش به این آثار رجوع می‌کنند و این آثار معماری کشورمان مورد تحسین قرار می‌گیرد.

معماری یکی از ستون‌های تمدن است

محمدرضا حاتمیان دیگر استاد معماری حاضر در این نشست نیز با تاکید بر این که در معماری امروزی کشور، اثری از معماری اسلامی دیده نمی‌شود؛ اظهار کرد: متاسفانه متوجه حساسیت‌های موجود در معماری و شهرسازی به عنوان فعلی انسانی نیستیم. یکی از ستون‌های تمدن اسلامی ایرانی، معماری و شهرسازی است و اگر در آینده بخواهند ما را قضاوت کنند، به معماری شهرهایمان رجوع می‌کنند.

وی همچنین اظهار داشت: انسان تنها مخلوقی است که می‌تواند کارهایی انجام دهد که از وجوه ذات حق التعالی برگرفته شده است و یکی از همین کارها، معماری و ساخت و ساز است. خداوند اشاره کرده‌اند که هر چیزی که وجه الهی داشته باشد ماندنی است و به همین جهت هم باید بدانیم معماری مبحث بسیار مهمی است.

حاتمیان افزود: مشکل معماری کشور، از دانشگاه‌ها آغاز می‌شود. ضرورت و حساسیت توجه به معماری اسلامی ایرانی برای دانشجویان ایجاد نمی‌شود و در واقع می‌توان گفت نظام آموزشی ما نسبت به به هویت ایرانی اسلامی گنگ است. تا زمانی که دانشگاه‌ها را درست نکرده‌ایم، شهرداری و ساخت و سازها هم درست نمی‌شود. .

نقره کار هم بیان کرد: سرانه هایی که امروز در کشور ما تدریس می شود ایرانی نیست، علم تجربی در آن وجود ندارد و وابسته به شرایط محیطی است.

سرفصل های درسی اصلاح شود

این استاد دانشگاه ادامه داد: برخی مسئولان رده اول کشور فرق اسلام و ایران را نمی دانند؛ اسلام را حذف می کنند و عنوان ایران شهر را می گذارند. دانشگاه های ما بعد از انقلاب همان سرفصل ها و محتواهایی که در کشورهای غربی تدریس می شد را ترجمه و تقلید کردند و در نتیجه درس های ما امروز ایرانی نیست. راه حل برون رفت از این مسئله هم اصلاح سرفصل ها و دروس است.

حاتمیان در ادامه گفت: در نتیجه بی توجهی به قوانین طبیعت نه تنها زیر ساخت ها که هوا، خاک،  جنگل ها و همه طبیعت عکس العمل نشان می دهند.

وی همچنین افزود: معماری پایدار از جامعه شناسی شروع شد؛ در واقع مفهوم پایداری را از ابتدا جامعه شناس ها کشف کردند و متوجه ناپایداری، بزهکاری و ناآرامی در جامعه شدند و در نتیجه معماران، پایداری را وارد معماری کردند.

وی ادامه داد: ما باید به معماری اجازه دهیم که با مبانی اعتقادی جمهوری اسلامی ارتباط برقرار کند. ما در پیشینه دانش و فرهنگ خودمان مبانی و مبادی داریم که به شد ت امکان اجرا شدن اسلام را بررسی کرده اند، یعنی نظریه های عملکردی داریم که در تاریخ این کشور اجرا شده است.

 نقره کار در ادامه افزود: اولین را ه حل این مسئله این است که سرفصل و محتوای دروس مان محتوای ایرانی اسلامی پیدا کنند و اساتیدی برای تدریس این دروس انتخاب شوند که مباحث را درک کرده و انگیزه پیاده کردن آنها را داشته باند. در گام بعدی اسناد، ضوابط و قوانین معماری و شهرسازی مبتنی بر هویت معماری ایرانی اسلامی اصلاح شوند.

وی خاطر نشان کرد: از  نظر رایت وقتی پزشکی اشتباه می کند می تواند اشتباهش را دفن کند، اما وقتی معمار اشتباه کند تا ابد همه آن اشتباه را می بینند. ما باید اهمیت معماری را به عنوان یک راهبرد کلان از طریق رسانه و دانشگاه به مردم، مسئولین و مجریان اطلاع رسانی کنیم.

وی افزود: ما برای جدا سازی معماری و شهرسازی از قابهای انفرادی و اصنافی و در نتیجه به اتحاد رساندن آنان نیازمند متر و واحدی هستیم که گرایشات شخصی در آن دخالت نداشته باشد و در نتیجه همه مسئولان و تصمیم گیران دانشگاهی و قضایی برای آن متر و واحد به اجماع نظر رسیده باشند.