مجله مهر:وقتی صحبت از کار خیر و کمک به همنوع به میان می‌آید چیزی که در ذهن بیشتر ما تداعی می‌شود کارهای همیشگی و تکراری است؛ کمک‌هایی که اغلب اوقات به دادن وعده های مفصل نذری ختم می‌شود. وعده هایی که شاید به گمان عده ای عملی کردن آن نیازمند خرج کردن مبالغ قابل توجهی باشد. ولی لابه لای همه این کلیشه‌ها همیشه می‌توان افرادی را پیدا کرد که این قابلیت را دارند که از مسائل به ظاهر پیش پا افتاده کارهای خلاقانه و کمک‌های بزرگ خلق کنند. کمپین «#ظرف_مهربانی» در ماه رمضان سال گذشته و امسال یکی از همین اتفاق ها بود. رخدادی که طی یک سال گذشته عده ای باهم قرار گذاشتند که به جای دور ریختن غذاهای باقی مانده و دست نخورده در رستوران‌ها آن ها را از سطح شهر جمع آوری کنند و به دست افراد نیازمند برسانند. کمپینی از یک استارتاپ به نام «تیکِ نیک» که قرار است در باقی روزهای سال هم کمپین‌هایی از این دست اجرا کنند. استارتاپی که «عطیه دخانچی» موسس تیکِ نیک و دانشجوی دکترای مدیریت فناوری اطلاعات می‌گوید قرار است ماموریتش ترویج مسئولیت اجتماعی و حمایت از کمپین‌های اجتماعی و خیرخواهانه باشد. به همین خاطر پای حرف های او درباره استارتاپ جوانشان نشستیم، امکانی که قرار است در برنامههای آینده شان نیز فعالیت های اجتماعی و خیرخواهانه از جنبه اقتصادی‌اش پررنگتر باشد و بیشتر ترویج حال خوب برایشان موضوعیت دارد.
تواناییمان را در خدمت دغدغه‌هایمان قرار دادیم
همان آغاز کار وقتی از عطیه دخانچی می‌خواهیم تا برایمان«تیکِ نیک»را تعریف کند، او از استارتاپی حرف می‌زند که اهداف اجتماعی را دنبال میکند. « ماموریت ما ترویج مسئولیت اجتماعی است. ما قرار است در طی ایام مختلف به اشکال گوناگون کمپین‌هایی را با مضامین مختلف اجتماعی اجرا کنیم. مفهوم کسب و کار اجتماعی [1] یا بنگاه اجتماعی [2] از بحث‌هایی است که این روزها در دنیا مطرح است. شخصی به نام "محمد یونس" در کشور بنگلادش کسی بود که اولین بار این موضوع را مطرح کرد و به خاطرش نوبل صلح هم دریافت کرد. او اولین "بانک اجتماعی" را تاسیس کرد که در آن وام های خرد را به اشخاص خیلی کم درآمد میداد و با این کار هم چرخ کسب وکار خود را میچرخاند هم به افراد نیازمند کمک می‌شد. کاری که در نهایت باعث شد تا در محل زندگی او کسب و کارهای کوچک رونق بگیرند و بخش قابل توجهی از معضل فقر از بین برود. مفهوم کسب و کار اجتماعی در دنیا روز به روز در حال گسترش است؛ ولی نکته‌ای که وجود دارد این است که تعداد بسیار کمی از آنها بر بستر آنلاین هستند. در کشور ما نیز به همین شکل است. ایده اولیه تیکِ نیک اینجا شکل گرفت که من به همراه همسرم و یکی از دوستانمان که هر سه کامپیوتر خوانده ایم و پیش زمینه فنی داریم، تصمیم گرفتیم تا توانمندی های آی تی را در خدمت دغدغه های اجتماعی قرار دهیم. تیکِ نیک یعنی تیک زدن یا اعلام حضور برای کار نیک»
ظرفی برای اسراف و ترویج مهربانی
یکی از موضوعاتی که در ماه رمضان سال گذشته گروه «تیکِ نیک» را بر سر زبان‌ها انداخت کمپین «ظرف مهربانی» بود. کمپینی که در بازه چند روز مردم را به رستوران‌هایی دعوت میکرد که در آنها غذاهای باقی مانده و دست نخورده رستوران ها را برای جلوگیری از اسراف در قالب ظرف غذا تحویل افراد نیازمند میداد. اتفاقی که استقبال فوق العاده مردم از آن برای خود گروه تیک نیک هم فراتر از حد انتظار بود؛ تا جایی که ویدئوی تبلیغاتی سال پیش، امسال هم به صورت خود جوش در فضای مجازی دست به دست شد و مثل یک توفیق اجباری اهالی این گروه این کمپین را مجددا هفته آخر ماه رمضان امسال نیز اجرا کردند. « مدل اولیه تیکِ نیک به شکل دیگری بود، اما بعد از مدتی به طرح ظرف مهربانی رسیدیم که با استقبال فوق العاده افراد رو به رو شد. طرحی که طی یک هفته‌ای که برگزار می‌شود صد در صد آن خیرخواهانه است.»
هنرمندان خودشان با ما همراه شدند
وقتی سال پیش کمپین ظرف مهربانی در چند روز حسابی در فضای مجازی سر و صدا کرد و ویدئوش دست به دست شد، گمان میکردیم پشت اسم «تیکِ نیک» یک گروه عریض و طویل نشسته است؛ ولی خود خانم دخانچی می‌گوید که هسته اصلی تیکِ نیک را یک گروه چهار پنج نفره تشکیل داده است. گروهی که شاید ساختن کلیپ تبلیغاتی و حمایت هنرمندان از آن به هرچه بیشتر دیده شدن آن کمک کرد تا جایی که وقتی از موسس گروه می‌خواهیم تا برایمان از چگونگی همکاری‌شان با هنرمندان بگوید او همه این اتفاقات را نتیجه موجی در دنیای مجازی می‌داند که ناشی از گرایش درونی مردم به اسراف نکردن بود و هنرمندان هم مثل بقیه مردم به دست به دست شدن بیش از پیش آن کمک کردند.«ما به واسطه کسی که آشنای مشترک ما و خانم سوگل طهماسبی عزیز (بازیگر هنرمند سینما و تلویزیون) بود، کلیپی ساختیم و آن را منتشر کردیم؛ اما بعد از مدت کوتاهی دیدیم که بقیه هنرمندان هم خودشان ویدیوی این کلیپ را منتشر کرده اند. ما سال گذشته در ابتدای شروع کمپین فقط با هفت رستوران برای ظرف مهربانی به توافق رسیده بودیم ولی وقتی مردم و هنرمندان کلیپ را در صفحه‌شان گذاشتند به اندازه‌ای استقبال و متقاضی زیاد شد که نمی دانستیم این حجم از درخواست ها و تماس ها را چطور پاسخگو باشیم.(باخنده)»
اتفاق های غیرمنتظره ظرف مهربانی
او درباره مذاکره‌شان با رستوران‌های مختلف خاطره جالبی را می‌گوید و این طور تعریف میکند.«ما قبل از اینکه تبلیغاتمان گسترده شود. وقتی سراغ رستوران‌ها می‌رفتیم واکنش‌های خوبی از بعضی رستوران‌ها نمی‌گرفتیم؛ ولی چیزی که برای خودمان هم جالب بود این بود که بعد از انتشار کلیپ یکی از رستوران هایی که به ما جواب رد داده بود با ما تماس گرفت و خواست با ما همکاری کند. موضوعی که آن موقع نمی‌دانستیم بابت آن باید ناراحت یا خوشحال باشیم. هرچند رستوران های زیادی هم در این مدت شناختیم که خودشان در این کار خیر سهیم شدند و شب ها چندین غذا مختص این کمپین طبخ و اهدا میکردند و یا مدیر رستوران شخصا به میز مشتریان مراجعه میکرد و فلسفه کمپین را برای مردم توضیح میداد...
مورد خیلی جالب دیگری که با آن مواجه شدیم این بود که سال گذشته ما ظرف ها را با یک روبان قرمز تزئین میکردیم و تحویل رستوران ها میدادیم که سر میز مشتریان بگذارند و پیشفرض ما این بود که مشتری روبان را باز میکند و دور میریزد و در ظرف اضافه غذای دست نخورده خود را می ریزد. اما مورد جالبی که با آن مواجه شدیم این بود که ظرف هایی که تحویل میگرفتیم همچنان روبان قرمز داشتند و افرادی که اضافه غذای خود را اهدا کرده بودند دوباره روبان را با ظرافت خاصی به ظرف متصل میکردند... دیدن دوباره روبان ها تجربه شیرینی بود و ظرف ها هم با همان روبان ها به دست افراد نیازمند میرسید. دقیقا مشابه یک هدیه...»
مدل درآمدی دریک استارت آپ اجتماعی چگونه است؟
وقتی اسمی از استارتاپ آورده می‌شود اولین چیزی که به ذهن بیشر ما می‌رسد این است که حتما پای یک کسب و کار و درآمدزایی در میان است. تیکِ نیک هم یک استارتاپ اجتماعی است. افرادی که خودشان اذعان دارند که در این مدت کوتاه گروهشان بیش از اینکه جنبه درآمدی داشته باشد بیشتر صرف اجرا و معرفی کمیپن‌های فرهنگی، اجتماعی و خیرخواهانه شده است. اما با این حال عطیه دخانچی برایمان درباره مدل درآمدی تیکِ نیک که قرار است در آینده شکل و طرح جدی تری به خودش بگیرد این طور می‌گوید: «اپ تیکِ نیک که این روزها در وبسایت ما به آدرس tikenik.ir منتشر شده است، بستر یکپارچه ای است برای حمایت از کمپین‌های اجتماعی؛ بعضی از این کمپین‌ها قرار است خیرخواهانه باشند و بعضی نیز فرهنگی و ترویجی و حتی زیست محیطی... به عنوان مثال این روزها بعد از ظرف مهربانی که جنبه خیرخواهانه داشت، قرار است کمپینی با عنوان #اسراف_بی_اسراف درباره ابعاد فرهنگی و راهکارهای کاهش اسراف غذا اجرا کنیم. خیلی از این کمپین‌ها جنبه اجتماعی دارند و قرار است آگاهی بخشی را در جامعه زیاد کنند و لزوما جنبه مالی و درآمدی در آنها به چشم نمی‌خورد. چیزی که وجود دارد این است که در بحث کسب و کار اجتماعی برخلاف باقی کسب وکارها که سود محورند در این کار، تاثیر اجتماعی است که در اولویت قرار می‌گیرد و موضوعات مالی در رده‌های بعدی هستند. ولی در مورد مدل درآمدی چیزی که ما مد نظر قرار دادیم این است که بحث "مسئولیت اجتماعی شرکتی" را وارد کنیم. آن هم به این شکل که شرکت ها در راستای مسئولیت اجتماعی خود اقدامات موثری انجام می دهند و به دنبال بستری هستند برای معرفی و اطلاع رسانی این اقدامات. تیکِ نیک قرار است بستری باشد برای معرفی کسب وکارهای مسئول به مردم و حلقه واسطه ای است بین مردم، NGO ها و برند ها.»
نظر شما