زخم «سالک» بر چهره کودکان گلستانی داغ شد/ شرق استان در صدر ابتلا

خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها، فائزه نوچمنی: خنده هایشان کوچه پس کوچه های شهرها و روستاهای شرق گلستان را پر کرده است. تابستان است و فصل بازی کودکان اما بر چهره معصوم آن ها آثاری از غم هم دیده می شود. بزرگتر که می شوند غم چهره آن ها هم بیشتر می شود. اینجا داغ «سالک» بر چهره بزرگ و کوچک امان همه را بریده است.

سالک نوعی بیماری پوستی است که از طریق گزش پشه خاکی، آلوده به انگل منتقل می‌شود. ایران از جمله کشورهای گرمسیری است که این بیماری در آن دیده می‌شود و طبق آمارهای اعلام شده سالانه ۱۹ هزار مورد ابتلا به سالک در این کشور به ثبت می‌رسد که بخشی زیادی از مبتلایان به بیماری سالک را کودکان تشکیل می‌دهند.

در این بین گلستان از جمله استان‌هایی است که مناطق محروم آن در شرق استان بیشترین آمار کودکان مبتلا به بیماری سالک را به خود اختصاص داده‌ است.

این بیماری در حالی کودکان و بزرگسالان را مبتلا کرده است که بنا به برخی آمار موجود گلستان رتبه ۶ کشوری را در ابتلا به بیماری سالک از آن خود کرده است. به گفته علوم پزشکی گلستان، شهرهای گنبدکاووس و مراوتپه هم به عنوان کانون‌های فعال بیماری سالک در گلستان گزارش شده‌اند که البته این بیماری در مناطق مرزی هم به دلیل پوشش کم جنگلی دیده می‌شود.

اگر چه به گفته مسئولان حوزه بهداشت استان با این بیماری مقابله شده و نسبت به سال‌های گذشته کاهش یافته است اما شواهد و وجود مشکلات بهداشتی ناشی از کمبود آب در این مناطق گواه چیز دیگری است.

معاون فنی مرکز بهداشت استان گلستان در گفتگو با خبرنگار مهر از وجود دو نوع سالک با عناوین شهری و روستایی در کشور خبر داد و اظهار کرد: در استان گلستان نوع بیماری سالک روستایی گزارش شده است.

سید مهدی صداقت با اشاره به اینکه پشه خاکی که ناقل بیماری است اگر موش را گزیده باشد سالک روستایی و اگر سگ را بگزد سالک شهری است، افزود: در سالک نوع روستایی موش‌های صحرایی مخزن بیماری هستند و پشه خاکی ماده پس از خونخواری از موش صحرایی آلوده شده و در خونخواری مجدد در فرد سالم باعث انتقال بیماری می‌شود.

وی با اشاره به اینکه پشه خاکی تا قبل از اینکه هوا سرد شود فعالیت دارد، افزود: زخم سالک پس از گزش پشه خاکی آلوده به صورت نقطه‌ای قرمز ظاهر و بعد از مدتی تبدیل به یک زخم بزرگ مانند کوه آتش فشان می‌شود.

معاون فنی مرکز بهداشت استان گلستان برجای ماندن آثار زخم سالک بر روی اعضا بدن و صورت را یک مشکل جدی برای مبتلایان دانست و گفت: در صورت عدم درمان جای این زخم‌ها بعد از بهبودی بر روی پوست باقی خواهد ماند که این موضوع می‌تواند به عنوان یک مشکل اجتماعی در تمام گروهای مختلف مردم به ویژه کودکان و بانوان تبدیل شود.

وی یادآور شد: به لحاظ جغرافیایی بیشترین پراکندگی بیماری سالک در شهرهای شرق استان از جمله مراوه تپه و گنبد وجود دارد که به عنوان کانون‌های فعال بیماری سالک شناخته شده‌اند.

زخم سالک ماه‌ها بعد از گزش نمایان می‌شود

معاون فنی مرکز بهداشت استان گلستان از مشاهده سالک در برخی دیگر از نقاط استان (غیر از شرق استان گلستان) خبر داد و گفت: این افراد توسط پشه سالک گزیده می‌شوند و زمانی که به شهر و یا محل خود باز می‌گردند بعد از چند ماه زخم در بدن فرد ظاهر می‌شود که به آن‌ها بیماران وارده اطلاق می‌شود.

وی افزود: طبق آمارهای اعلام شده، در سال ۹۳، ۶۷۷ مورد، در سال ۹۴ حدود ۸۳۰ مورد، درسال ۹۵، ۹۶۵ مورد و در سال ۹۶، ۶۳۳ مورد بیمار سالک در استان گلستان گزارش شده است.

صداقت با بیان اینکه تعداد بیماران سالک در سال ۹۷ تا کنون اعلام نشده است، اظهار کرد: گزش پشه خاکی از نخستین روزهای خرداد آغاز شده و زخم آن در مهر ماه نمایان می‌شود؛ تعداد بیماران مبتلا به سالک هم در این ماه مشخص خواهد شد.

برای کنترل سالک جوندگان را باید دور کرد

معاون فنی مرکز بهداشت استان گلستان با بیان اینکه پشه خاکی تا ۵۰۰ متر بیشتر نمی‌تواند پرواز کند، گفت: یکی از مهمترین کارهایی که انجام داده‌ایم کنترل جمعیت جوندگان در فاصله ۵۰۰ متری محل زندگی افرادی است که در شرق استان این بیماری آن‌ها را تهدید می‌کند. ما نمی‌خواهیم نسل موش‌ها را از بین ببریم اما سعی داریم برای کنترل این بیماری موش‌ها را از جمعیت دور کنیم.

وی یادآور شد: در اقدام پیشگیرانه به خانوارهایی که در مناطق آلوده زندگی می‌کنند آموزش داده می‌شود تا از پشه بندهای آغشته به سم استفاده کنند.

صداقت اظهار کرد: با همکاری آموزش و پرورش بیمار یابی از دانش آموزان از دیگر اقدامتی است که انجام می‌شود و این کار کمک می‌کند تا از گسترش زخم جلوگیری شود.

وی با اشاره به اینکه برای درمان از دو روش کرایوتراپی (سرما درمانی) و آمپول گلوکانتیم استفاده می‌شود، افزود: روش کرایوتراپی (سرما درمانی) برای زخم‌های کوچکتر و آمپول گلوکانتیم برای زخم‌های گسترده تر، به صورت موضعی (تزریق در محل) یا سیستمی (تزریق عضلانی) استفاده می‌شود.

معاون فنی مرکز بهداشت استان گلستان با بیان اینکه تامین آمپول گلوکانتیم توسط مرکز بهداشت به صورت رایگان انجام می‌شود، گفت: در حال حاضر ۹ مرکز درمان سالک در شهرستان‌های آق‌قلا، گرگان، گنبد و مراوتپه مشغول خدمات دهی به بیماران هستند.

سالانه ۲۰ هزار آمپول در اختیار مراکز بهداشت قرار می‌گیرد

در ادامه علی باقری، رئیس گروه بیماری واگیر مرکز بهداشت استان گلستان به خبرنگار مهر گفت: سالانه ۲۰ هزار آمپول در اختیار مراکز بهداشت مربوطه قرار داده می‌شود تا به صورت رایگان مورد استفاده بیماران سالک قرار گیرد.

وی افزود: در شهرستان‌های مراوه تپه، گنبد و کلاله آزمایشگاه تخصصی سالک وجود دارد که در صورت نیاز به مردم خدمات لازم ارائه می‌کند.

رئیس گروه بیماری واگیر مرکز بهداشت استان گلستان یکی از اقداماتی که برای کنترل بیماری سالک انجام می‌شود را کار تشخیصی عنوان کرد و گفت: روستاها و کانون‌هایی که آلوده هستند از اسفند ماه تا خرداد ماه طی چهار مرحله مورد بررسی قرار می‌گیرند.

وی یادآور شد: در شهرستان‌ها و روستاهای مبتلا به این بیماری تا فاصله یک کیلومتری لانه فعال موش‌ها خراب می‌شوند.

باقری اظهار کرد: این لانه‌ها بعد از چند روز دوباره بررسی می‌شوند و در صورت فعال بودن لانه، گندم آغشته به سم در مکان مورد نظر ریخته و این کار تکرار می‌شود تا جمعیت جونده کنترل شود.

سالک بیماری مشترک انسان و حیوان است که ریشه کن نخواهد شد اما می‌توان آن را کنترل کردرئیس گروه بیماری واگیر مرکز بهداشت استان گلستان با بیان اینکه این موضوع درمرزبانی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، گفت: به دلیل مرز مشترک با کشور ترکمنستان بر اساس تفاهم نامه دو کشور به صورت همزمان کار کنترل این جوندگان در گلستان و ترکمنستان انجام می‌شود.

باقری در باره شرایط محیطی این بیماری گفت: تغییرات آب و هوایی سهم زیادی در ایجاد بیماری سالک دارد.

 به گفته رئیس گروه بیماری واگیر مرکز بهداشت استان گلستان اکنون بیماری سالک نسبت به سال ۹۵، ۳۰ درصد کاهش یافته و جونده کشی در کنترل این بیماری جواب می‌دهد.

باقری اظهار کرد: سالک بیماری مشترک انسان و حیوان است و ریشه کن نخواهد شد اما می‌توان آن را کنترل کرد.

وی افزود: طبق تحقیقات انجام شده پشه‌های خاکی‌ بیشتر هنگام صبح و غروب آفتاب فعال هستند و فعالیت آن‌ها در زمان قطع برق افزایش پیدا می‌کند، لذا برای رفع این مشکل مکاتباتی با اداره برق در این مناطق انجام شد.

باقری خاطر نشان کرد: زباله و نخاله جای خوبی برای تکثیر پشه است که باید از محل روستاها دور شود.

در ادامه برای دریافت اطلاعات و پیگیری بیماری سالک در شرق استان با شهرام کوسه غراوی، نماینده شرق گلستان در مجلس شورای اسلامی تماس گرفتیم که علی رغم پیگیری‌ها و پیام‌های مکرر خبرنگار مهر، نسبت به موضوع مربوطه پاسخی داده نشده است.

کنترل بیماری سالک یک کار بین بخشی و بین دستگاهی است و برای از بین بردن آن نیاز است همه دستگاه های مربوطه ورود پیدا کنند.