تحریمهای امریکا علیه ایران نقض آشکار منشور ملل متحد است

خبرگزاری مهر- گروه بین الملل: دیوان بین‌المللی دادگستری چند روز پیش برای اعلام رأی موقت خود درباره درخواست‌های ایران در ارتباط با پیمان مودت با امریکا، تشکیل جلسه داد و نهایتا بخشی از تدابیر درخواستی ایران را پذیرفته و امریکا را به رفع محدودیت‌های انسان‌دوستانه، کشاورزی و هوانوردی ملزم و طرفین را از اقداماتی که می‌تواند به تشدید مناقشه منجر شوند، منع کرد.

در این نشست، قضات دیوان به اتفاق آرا به سه تصمیم موقت رسیده‌اند که تا زمان صدور رأی نهایی برای دو طرف الزام‌آور است:

۱. ایالات متحده امریکا، منطبق با تعهداتش ذیل پیمان ۱۹۵۵ مودت، روابط اقتصادی و حقوق کنسولی، باید به نحو مورد انتخاب خود، هر مانع برآمده از تدابیر اعلامی ۸ می ۲۰۱۸ بر صادرات آزاد این اقلام به اراضی جمهوری اسلامی ایران را رفع کند: دارو و تجهیزات پزشکی؛ مواد غذایی و اقلام زراعی؛ قطعات یدکی، تجهیزات، خدمات مربوطه (شامل خدمات پس از فروش، تعمیر و خدمات نگهداری و بازرسی) مورد نیاز ایمنی هوانوردی مسافری.

۲. ایالات متحده امریکا باید اطمینان یابد که در ارتباط با اقلام و خدمات فوق‌الذکر، مجوزها و تاییدیه‌های مورد نیاز صادر شده و پرداخت‌ها و دیگر انتقال‌های منابع تحت هیچ محدودیتی نباشند؛

۳. هر دو طرف باید از هر اقدامی که ممکن است مناقشه ارائه‌شده در دیوان را تشدید کرده یا ابعاد آن را گسترش دهد و حل آن را دشوارتر کند، خودداری کنند.

اما آیا ایالات متحده امریکا به رای دیوان بین المللی دادگستری احترام می گذارد؟ 

در این راستا خبرنگار مهر گفتگویی با پروفسور «ریچارد فالک»، استاد حقوق بین الملل دانشگاه پرینستون امریکا تنظیم نموده که در ادامه می آید.

«ریچارد فالک» گزارشگر ویژه شورای حقوق بشر سازمان ملل در مورد وضعیت حقوق بشر در فلسطین در سال های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۴ نیز بوده و  بالغ بر ۲۰ کتاب از وی منتشر شده است.

*دیوان بین المللی دادگستری لاهه به امریکا دستور داد بخشی از اقدامات محدود کننده علیه ایران را لغو کند.  آیا فکر می کنید دولت ترامپ متعهد به اجرای رأی دیوان بین المللی دادگستری است؟

به نظر من، در مورد اینکه ایالات متحده امریکا چنین اقدامات محدود کننده ای را بپذیرد تردید وجود دارد. زیرا به نظر می رسد واشنگتن موضعی را اتخاذ کرده که بر اساس آن حقوق حاکمیتی امریکا بر هر یک از تعهدات بین المللی ارجحیت  دارد. امریکا دیوان کیفری بین المللی را محکوم کرده است اما هنوز به طور رسمی به این تصمیم دیوان بین المللی دادگستری پاسخ نداده است.

اگر  واشنگتن صلاحیت دیوان بین المللی دادگستری را رد کند، به معنای انکار و نقض حقوق بین الملل خواهد بود و بر خلاف دیوان کیفری بین المللی، ایالات متحده امریکا بخشی از اساسنامه دیوان بین المللی دادگستری است.

*دیوان بین المللی دادگستری پیشنهاد کرد ایالات متحده امریکا از اجرای تحریم های آینده علیه ایران اجتناب کند. آیا ما انتظار داریم ایالات متحده امریکا به این رای احترام بگذارد؟

همانطور که اشاره شد، آمریکا در دوران ریاست جمهوری ترامپ اصرار  بر این دارد که نباید حاکمیتی بالاتر از حاکمیت دولت امریکا وجود داشته باشد. ممکن است ایالات متحده امریکا بدون احترام به صلاحیت دیوان بین المللی دادگستری، به آرامی به این رای احترام گذاشته و از اجرای تحریم ها در این مرحله خودداری کند.

من شک ندارم که این نهاد بین المللی به سخنرانی جنگ طلبانه نتانیاهو و ترامپ در سازمان ملل متحد در اوایل ماه جاری توجه کرده است. احتمالا به پذیرش دستور موقت دیوان بین المللی دادگستری به عنوان نشانۀ ضعف نگاه می شود که با شیوه ای که ایالات متحده در تلاش است تا قدرت خود را در سطح بین المللی و به ویژه در ارتباط با ایران طراحی کند، تناقض دارد.

*دیوان بین المللی دادگستری در دستور موقت خود آورده است که ایالات متحده امریکا باید اجازه صادرات کالاهای بشردوستانه مانند غذا، دارو، محصولات کشاورزی و تجهیزات ایمنی هوایی را صادر کند. آیا فکر می کنید که ایالات متحده امریکا این موارد را از تحریم ها حذف کند.

به اعتقاد من محتمل ترین واکنش این است که ایالات متحده امریکا صلاحیت دیوان بین المللی دادگستری را نمی پذیرد و بنابراین این استثناها را نخواهد پذیرفت. اگر حساسیتی به افکار عمومی بین المللی وجود داشته باشد، احتمالا برخی از امتیازات بشردوستانه به صورت غیر رسمی در نظر گرفته می شود.

*طبق دستور موقت دیوان بین المللی دادگستری، ایالات متحده باید محدودیت بر کالاهای بشردوستانه را لغو کند اما همان طور که می دانید، به طور کلی، تحریم ها محدودیت های دقیق را بر معاملات مالی ایران اعمال خواهد کرد. نظر شما در این مورد چیست؟

من تحریم های اعمال شده بر ایران را مخالف منشور سازمان ملل متحد و قوانین بین المللی می دانم و این تحریم ها شامل تهدیدات غیرقانونی و استفاده از زور می شود. محدود کردن حقوق حاکمیتی ایران به این شیوه بنیادی نیز تاثیر منفی بر حقوق بشر مردم ایران دارد.

من امیدوارم که تصمیم نهایی امریکا با تحلیل حقوقی من مطابق باشد، اما اکنون باید صبر کنیم و ببینیم. تا آنجا که من می دانم، ایالات متحده موافقت نکرده در دادرسی دیوان بین المللی دادگستری مشارکت نماید بنابراین این واقعیت راهی جهت عدم پذیرش دستور این نهاد و به چالش کشیدن صلاحیت آن است که بالاترین منبع اقتدار قانونی در سیستم سازمان ملل متحد است.