خبرگزاری مهر- گروه اقتصادی-فرشته رفیعی: مجید شاکری در خصوص تأثیر پرونده FATF روی نرخ ارز، اظهار داشت: در حال حاضر با توجه به مکانیزم اجماع و حضور اسرائیل، آمریکا، شورای همکاری خلیج فارس و آرژانتین در داخل پلنری، سناریویی تحت این عنوان که ایران از بیانیه یا حتی از وضعیت تعلیق خارج شود و به یک عضو عادی در بیانیه تبدیل شود، روی میز نیست.
این کارشناس اقتصادی افزود: دو حالتی که در مقابل ما قرار دارد این است که ما یا «در وضعیت تعلیق باقی بمانیم» یا «به وضعیت اقدامات متقابل بازگردیم».
تغییر وضعیت پرونده FATF اثر فنی بر نرخ ارز ندارد چون به لحاظ اثر بر طرف عرصه ارز، تفاوت معناداری بین وضعیت اقدام متقابل(کانترمژر) و وضعیت تعلیق که در آن قرار داریم، وجود ندارد
وی تصریح کرد: این فرض از سوی برخی مطرح می‌شود که اگر ایران به وضعیت اقدامات متقابل (کانترمژر) بازگردد، یک کاهش جدی در دسترسی‌های ما به ارز به خصوص در بازار حواله رخ خواهد داد و این مساله به معنای یک وضعیت بدتر در طرف عرضه و نرخ بالاتر ارز است که این موضوع اثرات خود را بر انتظارات امروزی معامله گران بازار ارز می‌گذارد.
شاکری در پاسخ به این سوال که این فرض تا چه اندازه صحیح است، تاکید کرد: اگر از مکانیزم حقوقی پرونده که در حال حاضر ایران در بلک لیست قرار ندارد بگذریم، از لحاظ محتوایی، هیچ تفاوتی بین وضعیت تعلیق با وضعیت اقدام متقابل، در عمل وجود ندارد.
وی توضیح داد: سه دلیل برای این موضوع وجود دارد اول اینکه از همان بیانیه بوسان تا این بیانیه اکتبر، اشاره شده که اگر کسی با ایران کار می‌کند باید مباحث مطرح شده در توصیه ۱۹ را رعایت کند. درواقع علی رغم اینکه ما به لحاظ عنوانی از لیست سیاه خارج شدیم اما بسیاری از محتوای «وضعیت اقدامات متقابل» عملاً بر ما اعمال می‌شود.
این تحلیلگر اقتصادی افزود: نکته دوم این است که در همه بیانیه‌ها مجدداً تاکید شده است که اگر با ایران کار می‌شود باید «شناخت همه جانبه مشتریان در هر تراکنش مالی» انجام شود؛ خود به خود در وضعیت تحریمی که ما قرار داریم و با توجه به جنس اقتصاد ما و نگرانی‌ها و زمانبری که تحریمی بودن ما برای کسی که می‌خواهد شناخت همه جانبه ذی نفعان را انجام دهد، ایجاد می‌کند آن هم با توجه به تغییر استاندارد FATF، باعث می‌شود یا همکاری صورت نگیرد یا اگر بنا باشد کسی رعایت کند، خود لفظ عمل انجام شدنی نیست.
اگر ما بخواهیم اجزای اکشن پلن را اجرا کنیم بسیاری از مزایایی که امروز در چارچوب آن، دسترسی‌هایمان را در شرایط تحریمی بسیار سخت بازنگه داشته‌ایم، از بین می‌رود و اطلاعاتی که حتی در رده صرافی‌ها وجود دارد دچار مشکل خواهد شد
وی ادامه داد: نکته سوم این است که اگر ما بخواهیم «به واقع» اجزای اکشن پلن را اجرا کنیم بسیاری از مزایایی که امروز در چارچوب آن، دسترسی هایمان را در شرایط تحریمی بسیار سخت بازنگه داشته‌ایم از بین می‌رود و اطلاعاتی که حتی در رده صرافی‌ها وجود دارد دچار مشکلات خواهد شد؛ در واقع با هر توجیهی که نگاه کنیم فارغ از اینکه ما چه کاری انجام میدهیم، اگر بنا باشد ما اکشن پلن را اجرایی کنیم، شدنی نیست.
شاکری با بیان اینکه وضعیت کنونی ما به لحاظ محتوایی با وضعیتی که تمام این مدت بوده‌ایم به خصوص بعد از بازگشت تحریم‌ها، چندان با وضعیت اقدامات متقابل فرقی ندارد، گفت: نکته مهم‌تری که وجود دارد این است که اصلاً در شرایط تحریمی، تحریم آمریکا مهم‌تر است یا اینکه ما به وضعیت اقدامات متقابل برگردیم؟
وی افزود: در مقابل موضوع وضعیت اقدامات متقابل، عملاً ضمانت اجرایی به آن معنا وجود ندارد. درست است که ریسک پولشویی بالاتر می‌رود و غیره اما این موضوع در مقابل ابزار فشار و ضمانت اجرایی که طرف امریکایی برای تحریم‌های خود دارد اصلاً چیزی نیست. درواقع طرف آمریکایی یک ابزار مرکزی قدرتمند دارد که ابزار قطع دسترسی از چرخه دلار است و چنین ابزاری را FATF ندارد.
شاکری ادامه داد: اگر کسی تصمیم بگیرد با ایران کار کند، آنچه که بیش از هر چیزی بر انگیزه‌های این شخص اثر می‌گذارد، تحریم‌های آمریکا است نه موضوع FATF.
وی افزود: اگر ما تحریم نبودیم قطعاً موضوع FATF و وضعیت اقدامات متقابل بسیار مهم محسوب می‌شد اما در شرایط تحریمی این پرونده چندان اهمیتی ندارد.
اگر پرونده FATF حل نشود، چین و روسیه با ما کار نمی‌کنند؟
این تحلیلگر اقتصادی گفت: شاید گفته شود چرا در این شرایط کشورهای همراه با ما همچون چین و روسیه اعلام کرده‌اند در صورت بازگشت ایران به وضعیت اقدامات متقابل، با ما کار نخواهند کرد و چرا اروپایی روی INSTEX و SPV تاکید می‌کنند؟ باید بگویم که پیش از این سیاستمداران ایرانی به صراحت می‌گفتند که اگر پرونده FATF حل نشود دیگر INSTEX کار نمی‌کند اما با توضیحاتی که داده شد عملاً این ادعا پس گرفته شد.
وی ادامه داد: اما در خصوص چین، باید مسأله‌ای را مطرح کنم؛ ما در دوره قبلی تحریم‌ها، هم تحریم شورای امنیت، هم تحریم اروپا و هم تحریم آمریکا بودیم و در وضعیت اقدامات متقابل FATF قرار داشتیم اما با چینی‌ها کار می‌کردیم.
FATF برای چینی‌ها یک بهانه است، این جمله را چینی‌ها به صراحت در زمستان سال ۹۵ گفتند که موضوع ما با ایران، به رفتار ایران بعد از برجام و بی احترامی‌هایی که به رئیس جمهور چین در تهران شد و قراردادهایی که در حوزه نفت و قطار نادیده گرفته شد، برمی گردد
این کارشناس اقتصادی افزود: ممکن است گفته شود که در حال حاضر موضوع FATF گسترده شده است و به همین دلیل مواضع چین تغییر کرده است؛ ولی باید بگویم که حتی بعد از این تغییرات که از سال ۲۰۱۳ در FATF ایجاد شد هیچ مشکلی با چین نداشتیم تا اینکه به زمستان سال ۹۵ و موضوع ارز پتروشیمی‌ها رسیدیم.
شاکری گفت: SPV یک نمونه بسیار ناقص‌الخلقه‌تر از بانک کانلون چین است که در دور قبلی تحریم برای ایران ایجاد شد؛ زیرا در کونلون، نوع تسویه بهتر و قوی‌تر از SPV یا INSTEX اروپایی‌هاست و اساساً ساخته شده است تا در شرایط «وضعیت اقدامات متقابل» بتواند کار کند. بنابراین به لحاظ فنی می‌بینیم که مقصود چینی‌ها از بیان این مبحث با آنچه تصور شد، متفاوت است.
وی افزود: حتی امروز هم همه ابزارهای چینی‌ها برای ادامه دادن شرایط‌شان متناسب با نیازهای ایران وجود دارد؛ چینی‌ها یک لایه بندی نژادی دارند که مبادلات یوانی می‌تواند در مقابل ریسک‌هایی که امکان ایجادشان وجود دارد مقاومت کند.
مساله چین با ایران چیست؟
شاکری با بیان اینکه موضوع FATF برای چینی‌ها یک بهانه است، اظهار داشت: این جمله را چینی‌ها به صراحت در زمستان سال ۹۵ گفتند که موضوع ما با ایران، به رفتار ایران بعد از برجام و بی احترامی‌هایی که به رئیس جمهور چین در تهران شد و قراردادهایی که در حوزه نفت و قطار نادیده گرفته شد، برمی گردد.
وی افزود: البته من نمی گویم که چین خوب بود؛ قطعاً آنها هم به دنبال منافع خود بودند، اما قطعاً ما یک فرصت استثنایی برای چندجانبه گرایی و برای کار با همه جهان اعم از چین، اروپا، امریکا، روسیه و هند را بعد از برجام با پس زدن پیشنهادات چین، از دست دادیم و آنها به صورت منطقی می‌گویند که چرا ما باید مجدداً ریسک مسائل تحریمی با ایران را آن هم در شرایط جنگ تجاری بپذیریم.
اگر فرض کنیم که ما به «وضعیت اقدامات متقابل» بازگردیم اما بتوانیم به یک برنامه جدیدی برای همکاری با چین برسیم، بازگشت به آن وضعیت مهم نیست
این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: بنابراین اگر فرض کنیم که ما به «وضعیت اقدامات متقابل» بازگردیم اما بتوانیم به یک برنامه جدیدی برای همکاری با چین برسیم، بازگشت به آن وضعیت مهم نیست.
وی ادامه داد: باز اگر ما در فضای تعلیق بمانیم اما نتوانیم یک برنامه جدید با طرف چینی ایجاد کنیم چندان فرقی نمی‌کند، چنانکه کانال بانک کونلون در زمانی متوقف است که ما در وضعیت اقدامات متقابل نیستیم.
شاکری با اشاره به روسیه، افزود: در مورد روسیه این موضوع قابل قبول تر است زیرا وضعیت تحریم روسیه فرق کرده است و همین طوری در ریسک پولشویی هستند، از این رو می‌گویند ما ریسک‌مان را بالا نمی بریم.
چرا تا این حد به FATF به عنوان یک عامل مسلط بر قیمت ارز نگاه می‌شود؟
وی اظهار داشت: اگر واقعاً هیچ فرقی ندارد که در شرایط تحریمی، به وضعیت اقدامات متقابل بازگردیم یا خیر؛ و با پذیرش این موضوع که هیچ ربط فنی بین موضوع FATF و میزان عرضه ارز در وضعیت موجود با وضعیت اقدام متقابل وجود ندارد؛ پس چرا تا این حد به FATF به عنوان یک عامل مسلط بر قیمت ارز نگاه می‌شود؟
این کارشناس اقتصادی توضیح داد: موضوع اولی که وجود دارد این است که ما مدتی است که پرونده‌های سیاست خارجی را با سیاست داخلی گره زده‌ایم و مسائل منافع ملی را در حد منافع جناحی پایین آورده‌ایم. در این راستا به عنوان یک سیاست، یکی از طرف‌ها تصمیم گرفته که این مساله را به قیمت ارز پیوند بزند و موفق هم شده است. اما این موضوع وطن‌خواهانه نیست و دود این خطای استراتژیک به چشم همه ایرانیان در قالب کاهش بلاوجه ارزش پول ملی می‌رود.
شاکری تصریح کرد: نکته دیگر این است که وقتی پرونده‌ای با این پیچیدگی در داخل فضای افکار عمومی رها می‌شود و هیچ سیاست رسانه‌ای برای آن وجود ندارد، زمینه برای سوءاستفاده فراهم می‌شود و اطلاعات در این موضوع با تصور اینکه مهم است به مشتاقان نیازمند برای پیش بینی آینده فروخته می‌شود.
وی تاکید کرد: درواقع پیوند زدن FATF به قیمت دلار خطای آشکار جناحی و ملی است. باید یاد بگیریم که پرونده‌های ملی به مسائل جناحی ارتباط ندارد.
۱۰:۰۶ - ۱۳۹۷/۱۲/۰۳
نظر شما