جشنواره علمی- پژوهشی با موضوع «رساله عملیه بایسته» برگزار شود

به گزارش خبرنگار مهر، حجت الاسلام والمسلمین سید مرتضی حسینی کمال آبادی از پژوهشکده ادیب فقه جواهری یادداشتی در مورد رساله عملیه بایسته نوشته است که در ادامه از نظر شما می‌گذرد:

رساله عملیه، کتابی مهم است که در آن، دیدگاه‌های مراجع تقلید منعکس می‌شود و حاصل یک عمر، دقت نظرهای آنان در منابع و اسناد شرعی است. این کتاب را می‌توان کتاب بالینی مقلدان برشمرد که بر اساس آن با شریعت اسلام و فقه آشنا می‌گردند و زندگی خود را بر اساس آن سامان می‌دهند.

ورود صنعت چاپ و نشر و افزایش تدریجی سطح سواد، به شکل گیری سنت رساله عملیه نویسی برای مقلدان انجامید و احکام فقهی را از سطح تخصصی یا بیان شفاهی خارج ساخت. به رغم شکل گیری سنت رساله عملیه نویسی، رساله‌ها عمدتاً مشتمل بر تعداد زیادی از تعابیر پیچیده فقهی بود که استفاده از آنها توسط عموم، مردم را با دشواری‌هایی مواجه می‌ساخت؛ این مشکل با انتشار نخستین توضیح المسائل به سبک فعلی در زمان حیات آیت الله بروجردی تا حدودی رفع شد. این توضیح المسائل توسط یکی از فضلای حوزه به نام حاج شیخ علی اصغر علامه کرباسچیان (مؤسس مدارس علوی در تهران) بر مبنای آرای فقهی آیت الله بروجردی تدوین شد و پس از تأیید ایشان بارها چاپ شد و بدین ترتیب به شکل رسمی متداول بین مراجع در آمد.

اما پیشرفته سازی رساله‌های عملیه هنوز جای کار دارد و شاید اولین مسئله‌ای که به ذهن عموم برسد ظرفیت ساده سازی بیشتر رساله عملی باشد اما به نظر می‌رسد از ابعاد دیگر نیز بتوان به این مسئله نگاه کرد مثلاً بُعد موضوعی رساله‌ها آیت الله ابوالقاسم علیدوست در مصاحبه‌ها و سخنرانی‌های خود بر این نکته تأکید کرده است که ما در کنار رساله‌های موجود که وظیفه مقلدان را بیان می‌کند؛ به رساله عملیه دیگری نیز نیاز داریم که وظیفه عاملان حکومت نسبت به مردم و امور آنان را تبیین کند.

پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی چندی پیش کتابی را ذیل عنوان «احکام فقهی رفتارهای حکومتی» از نویسنده محترم جناب آقای جهان بزرگی منتشر کرد؛ هرچند این کتاب موضوع مورد نظر خود را از منظر اخلاقی پیگیری کرده است؛ می‌تواند در تحریر رساله‌های عملیه مورد نیاز، قدمی رو به جلو باشد.

در این سنخ مسائل جمع‌آوری افکار گوناگون بسیار ضروری است. اگر دیدگاه‌های مختلف در خصوص آینده رساله نگاری جمع آوری شود و مورد ارزیابی قرار گیرد، بر اساس آن می‌توان به طرحی جامع رسید که توان پیشرفت بالایی را به ارمغان آورد و گرنه اکتفاء به مسائل خرد و حرکات فردی پیشرفت‌های محدودی را به دنبال خواهد داشت.

بر این اساس، پیشنهاد می‌کنم که نهادهایی که این مسئله در رسالت آنها تعریف شده است، جشنواره‌ای علمی_ پژوهشی در خصوص «رساله عملیه بایسته» طراحی کنند و افکار صحیح را در این مسئله از اقصا نقاط جهان جمع آوری کنند تا بر اساس آن بتوان به طرحی جامع رسید.