افزایش بی‌فایده ناوگان ریلی/ بهره‌وری بخش باری نصف کشورهای مشابه

به گزارش خبرنگار مهر، در شهریور امسال شاهد ورود ۲۱۳ دستگاه انواع ناوگان ریلی تولید داخل به شبکه ریلی کشور با حضور وزیر راه و شهرسازی و مدیران ارشد صنعت حمل و نقل ریلی کشور بودیم. اتفاقی که اگرچه می تواند هم به شکوفایی صنعت تولید ناوگان و به هم صنعت حمل و نقل ریلی کمک کند، اما در صورت عدم ارتقای بهره وری در شبکه، عملا به هدررفت منابع و بلااستفاده بودن ناوگان منجر شود.

بر اساس قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه، سهم راه آهن از حمل بار، در بازه زمانی سال ۱۳۹۶ تا ۱۴۰۰ باید به ۳۰ درصد کل بار جابه جا شده در کشور برسد.

به عبارت دیگر برای رسیدن به این هدف گذاری باید ۱۲۹ میلیون تن بار توسط ناوگان ریلی جابه جا شود. چراکه در سال ۱۳۹۶ حدود ۴۳۰ میلیون تن بار توسط جاده‌­های کشور جابه جا شده است.

مجموع بار جابجا شده در سال ۹۶ در بخش جاده ای و ریلی با احتساب حدود ۵۰ میلیون تن بار ریلی جابه جا شده ریلی ، ۴۸۰ میلیون تن بوده است.

همین موضوع سبب شده است که کارشناسان و مسئولان مختلفی که با حمل‌ونقل ریلی سروکار دارند از این هدف گذاری استفاده کرده و تحلیل‌های مختلفی نظیر کمبود در زیرساخت مورد نیاز، کم بودن طول خطوط شبکه ریلی و کمبود ناوگان ریلی ارائه دهند.

قول وزیر صنعت و معاون وزیر راه برای افزایش تولید ناوگان ریلی

این درحالی است که در خرداد ماه سال جاری رضا رحمانی وزیر صنعت، معدن و تجارت در حاشیه بازدید از نمایشگاه صنایع ریلی در جمع خبرنگاران از کمبود و نیاز کشور به ناوگان ریلی خبر داد.

با این حال سعید رسولی، مدیرعامل شرکت راه آهن شهریور ماه امسال در حاشیه مراسم رونمایی از ۲۱۳ دستگاه انواع واگن باری مسافری و لوکوموتیو در جمع خبرنگاران گفت: تا پایان سال آینده ۹۷۴ دستگاه ناوگان ریلی به شبکه ریلی کشور افزوده می شود که با احتساب این تعداد ناوگان تولید داخل، از واردات واگن بی نیاز خواهیم شد.

آمار مراجع جهانی از بهره‌وری صنعت ریلی ایران

طبق گزارش اتحادیه راه‌آهن‌های دنیا UIC، در سال ۲۰۱۷، شاخص تناژ بار خالص حمل شده توسط واگن باری نسبت به تعداد واگن باری در گردش (واگن‌های باری فعال) شبکه ریلی ایران با کشورهای نه چندان پیشرفته‌ای نظیر قزاقستان، فنلاند، ازبکستان و بلاروس نشان می‌دهد بهره‌وری واگن باری ما در مقایسه با این کشورها دارای عملکرد پایین‌تری است.

همانگونه که در نمودار مشهود است، در کشور ایران هر یکهزار واگن باری، کمتر از دو میلیون تن بار حمل می کند در حالی که هر یکهزار واگن باری در بلاروس و ازبکستان کمتر از 4 میلیون تن، در فنلاند حدود 4.5 میلیون تن و در قزاقستان حدود 5 میلیون تن بار حمل می‌کند. براین اساس بهره‌وری ناوگان ریلی باری در ایران ، در بهترین حالت نصف کشورهای مذکور است.  

شرکت های ریلی: راه آهن توان اعزام تنها ۳۰۰ کیلومتر قطار باری در روز را دارد!

از سوی دیگر شرکت های حمل و نقل ریلی عضو انجمن صنفی شرکت های ریلی در نامه ای به مدیرکل بازرگانی داخلی شرکت راه آهن در خصوص اجبار شرکت راه آهن به شرکت های ریلی حمل بار مبنی بر افزایش ناوگان باری به ۶۰۰ دستگاه واگن از سوی این شرکت ها، اعلام کرده اند که شرکت راه آهن تنها می تواند ۳۰۰ کیلومتر در روز به قطارهای باری خدمات بدهد که بهره وری بسیار پایینی برای شرکت های ریلی داشته و لذا این شرکت ها تمایلی به افزایش ناوگان خود ندارند.

کارشناس حمل و نقل ریلی: مشکل کمبود واگن باری نداریم؛ بهره وری پایین است

سید میثم لاجوردی، کارشناس صنعت حمل و نقل ریلی در گفت وگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: این عملکرد پایین واگن باری در کشور، می‌تواند دلایل متعددی نظیر اولویت بندی نامناسب در سیر قطارها و کنترل ترافیک به شیوه سنتی داشته باشد که باعث کاهش سرعت میانگین سیر و افزایش زمان سیر واگن‌ها شده است.

وی ادامه داد: هرچند بالا بودن میانگین سن ناوگان باری کشور و مستهلک بودن آن نیز می‌تواند تأثیر در عملکرد آن داشته باشد، اما واضح است که مشکل اصلی حمل بار ریلی در کشور، کمبود واگن باری نیست، بلکه در صورت تأمین ناوگان جدید این نرخ از بازدهی سبب می‌شود تا استفاده بهینه از زیرساخت موجود صورت نپذیرد.

به جای روش پُرهزینه افزایش ناوگان، بهره وری را افزایش دهید

این کارشناس حمل و نقل ریلی یادآور شد: بر این اساس پیشنهاد می شود مسئولان و سیاست‌گذاران حوزه حمل‌ونقل ریلی با تمرکز بر موضوع بهره‌وری قبل از انتخاب ساده‌ترین و پرهزینه‌ترین شیوه‌ برای ارتقاء کمی و کیفی خدمات ریلی، به بررسی کارشناسی شبکه مسائل حمل‌ونقل پرداخته و با برنامه‌ریزی مناسب نسبت به اتخاذ راهکارهای علمی جهت ارتقاء بهره‌وری شبکه ریلی اقدام کنند.