خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل- فرید حائری: دریای مدیترانه در حالی به دو حوزه شرقی و غربی تقسیم شده که مدیترانه شرقی به دلیل داشتن شرایط استراتژیکی و داشتن موقعیت مهم جغرافیایی به منطقه ویژه تبدیل شده است.
مجاورت دریای مدیترانه با سه قاره و نزدیکی با کشورهای یونان، سوریه، لبنان، فلسطین اشغالی، مصر و خصوصا ترکیه دلایل محکمی هستند تا این ناحیه را به یکی از ناب‌ترین موقعیت جغرافیایی در دنیا تبدیل کنند و محل تقابلی برای رویکردهای سیاسی وامنیتی کشورهای قدرتمند اروپایی و آمریکا بدل شود.
از سوی دیگر وجود جزیره قبرس با دارا بودن منابع عظیم نفتی، گازی و همینطور هیدروکربن در قلب مدیترانه شرقی به اهمیت این منطقه افزوده به طوریکه امروزه مورد توجه بسیاری از کشورهای قدرتمند دنیا قرار گرفته است.
حمله ترکیه به اعتراض یونانی‌ها در قبرس در سال ۱۹۷۴ باعث تقسیم شدن این کشور به دو بخش شمالی و جنوبی شد که قسمت شمالی آن را ترک نشین‌ها و قسمت جنوبی آن را یونانی‌ها تشکیل دادند. در حال حاضر فقط قبرس جنوبی مورد رسمیت سازمان ملل قرار دارد.
تسلط ترکیه بر قبرس شمالی و استخراج نفت، گاز و هیدروکربن‌های مدیترانه شرقی سبب شده تا قدرت‌های دنیا به فکر سهم‌خواهی از این منابع باشند و این روزها به طور مستقیم به این مسئله ورود پیدا کنند.
تشکیل ائتلاف و تاسیس پایگاه‌های نظامی در قبرس جنوبی توسط مخالفان دولت ترکیه نشان از آن دارد که سایر کشورها راضی نیستند ترکیه به تنهایی به این منابع دسترسی داشته باشد. ایجاد مزاحمت کشورهای عضو اتحادیه اروپا، آمریکا، مصر و انگلیس برای ترکیه سبب شده تا تنش‌ها در این منطقه افزایش داشته باشد و شاهد درگیری‌های سیاسی و نظامی باشیم.
ترکیه که چندین سال است به طور کامل بر اوضاع قبرس شمالی مسلط شده به هیچ وجه راضی نیست به آسانی این ناحیه مهم و استراتژیک را از دست دهد چراکه این منطقه دستاوردهای زیادی را برای این کشور از نظر منابع نفتی، گازی و هیدروکربنی داشته است.
از سوی دیگر مخالفان ترکیه با ائتلاف و ایجاد پایگاه‌های نظامی در پی منزوی کردن ترکیه در مدیترانه شرقی هستند و اخیرا با انتشار بیانیه‌ای تهدید کردند کشور ترکیه را بخاطراکتشافات غیرقانونی هیدروکربن و منابع نفتی و گازی در قبرس شمالی تحریم خواهد کرد ولی دولت ترکیه در پاسخ به این بیانیه اعلام کرد که عقب نشینی ترکیه از این منطقه انتظار بیهوده‌ای است و در برابر تحریم‌ها تسلیم نخواهد شد و از حقوق خود در مدیترانه شرقی عقب نمی‌کشد.
حال موضوعی که در اینجا باید پرداخته شود این است که ترکیه در مقابل ائتلاف قدرت‌های دنیا چه اقدام و واکنشی را انجام خواهد داد؟
موقعیت ژئوپلیتیک منحصر به فرد ترکیه با اشراف بر سه منطقه استراتژیک اروپا، خاورمیانه و قفقاز پتانسیل مناسبی برای تعاملات منطقه ای و بین‌المللی برای این کشور فراهم کرده است.
ترکیه با داشتن ارتش و نیروی دریایی توانسته به خوبی از این منطقه جغرافیایی که بالغ بر ۸ هزار و ۵۰۰ کیلومتر سواحل آبی در اختیار دارد، استفاده کند و تمایلی بر داشتن شریک و رقیب برای این منابع عظیم در مدیترانه شرقی ندارد و از این سو مشخص است که تصمیم دولت ترکیه بر ایستادگی مقابل این قدرت‌ها است ولی برای مقابله با این قدرت‌ها نیاز مبرمی به حمایت روسیه و ایران دارد و باید منطق بازی برد-برد را پیش بگیرد و منافع آن دو کشور را تامین کند تا هم ترکیه به منافعش برسد و هم ایران و روسیه.
ترکیه به خوبی دریافته است که اگر می‌خواهد مقابل ابرقدرت‌ها در دریای مدیترانه شرقی و کشور قبرس شمالی یکه‌تازی کند چاره‌ای ندارد که ایران و روسیه را به عنوان حامی خود انتخاب کند و در عوض باید امتیازاتی را به این دو کشور بدهد. در حال آمریکا، فرانسه، مصر، عربستان، امارات، اسرائیل و عمده کشورهای اروپایی متحدان قبرس جنوبی در این منطقه هستند و سفر برخی مقامات سعودی به قبرس جنوبی هم نشان ورود جدی تر عربستان به تحولات این منطقه دارد. بر این اساس ترکیه نیاز به ایجاد ائتلافی با حضور روسیه، ایران و حتی دولت سوریه خواهد بود.
ترکیه به هیچ وجه راضی نیست حوزه مدیترانه شرقی و کشور قبرس شمالی را که تضمین کننده حامل‌های انرژی این کشور است را از دست بدهد ولی روابط دیپلماسی قواعدی دارد که باید بتواند آن‌ها را به خوبی اجرا کند.
اتحادیه اروپا، اکتشافات گازی و نفتی ترکیه را در منطقه مدیترانه شرقی تهدیدی برای قاره سبز می‌داند و معتقد است ترکیه نباید به تنهایی از منابع مدیترانه استفاده کند.
در پایان یادآور می‌شویم موقعیت ژئواستراتژیک ترکیه ایجاب می کند تا با در اختیار داشتن یک نیروی دریایی توانمند منافع حیاتی خود را به غرب و مخالفانش دیکته کند و فرصت مناسبی را برای ارائه ظرفیت های ترکیه در افزایش قدرت منطقه ای فراهم و چشم اندازی از ترکیه را برای آینده ترسیم کند.
نظر شما