سید رضا صداقت حسینی در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: اهمیت و ارزش کتاب‌های خطی، جذب و فراهم آوری آن‌ها همواره در اولویت برنامه‌های مرکز نسخ خطی کتابخانه آستان قدس رضوی بوده است. مرکز اسناد آستان قدس رضوی پس از شناسایی مجموعه‌داران کتب خطی، ارتباط و تعامل با آن‌ها از دو طریق وقف یا اهداء و خرید، اقدام به جذب کتب خطی نفیس و میراث مکتوب شیعه می‌کند.
کارشناس نسخ خطی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی افزود: یکی از مجموعه‌های ارزشمند خطی که جدیداً توسط این کتابخانه جذب‌شده است، کتابخانه مرحوم شیخ عباس قمی می‌باشد. این مجموعه بالغ بر ۳۰۰ نسخه خطی بوده که بسیاری از آن‌ها از تألیفات و آثار شیخ عباس قمی و به خط ایشان می‌باشد. همچنین برخی از آن‌ها دارای یادداشت‌های سماع، بلاغ، انهاء، اجازه، تملّک و تصحیح شیخ عباس قمی در نسخه های اولیه است.
وجود ۵۷ هزار نسخه خطی در موزه مرکزی آستان قدس
صداقت حسینی تصریح کرد: در موزه مرکزی آستان قدس حدود ۵۷ هزار نسخه و کتاب خطی، ۲۲ هزار جزوه قرآنی، پنج هزار نسخه عکسی و سه هزار نسخه دست‌نویس موجود است؛ که قدیمی‌ترین این نسخه‌ها به دوران مربوط به ائمه(ع) بازمی‌گردد. یکی از قدیم‌ترین و نفیس‌ترین کتب خطی این مجموعه، کتاب «شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام» از تألیفات محقق حلّی ۶۷۶ هجری قمری می‌باشد. این کتاب از مهم‌ترین کتب فقهی شیعه و دارای اقسام عبادات، عقود و احکام است.
کارشناس نسخ خطی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی ادامه داد: تاریخ کتابت نسخه سال ۷۴۱ هجری قمری بوده که برگ اول این نسخه، توسط شیخ عباس قمی با خط خود در تاریخ ۱۳۳۳ هجری قمری چنین نوشته است. این کتاب از کتاب‌های معروف شیعه است؛ به‌طوری‌که حدود ۹۰۰ نسخه خطی از آن را در کتابخانه‌های سراسر ایران موجود داریم. با توجه به معروفیت این کتاب تاکنون بالغ‌بر ۳۰۰ شرح، حاشیه و ترجمه بر آن نوشته‌شده است.
وی افزود: یکی دیگر از نفایس این مجموعه، کتاب «الفوائد الرضویه فی احوال علماء المذهب الجعفریه» تألیف شیخ عباس قمی است. این کتاب در شرح احوال علمای شیعه امامیه و به خط شیخ عباس قمی در چهارشنبه یازدهم ذی‌القعده سال ۱۳۳۳ در مشهد مقدس کتابت شده است. این نسخه نفیس به شماره ۵۵۳۹۱ در کتابخانه آستان قدس رضوی نگه‌داری می‌شود.
صداقت حسینی ابراز کرد: از دیگر نفایس کتابخانه آستان قدس رضوی کتاب «منتهی الامال فی تواریخ النبی و الآل» می‌باشد که از کتب مشهور شیخ عباس قمی و در شرح احوال چهارده معصوم (ع) است. این نسخه، به خط مؤلف بوده و به شماره ۵۵۴۰۷ ثبت این کتابخانه گردیده است. همچنین از دیگر نفایس جذب‌شده به کتابخانه آستان قدس کتاب «الفیه العراقیه» است که در سال ۸۶۰ هجری به نظم درآمده و از نظر تاریخی قدیمی‌ترین نسخه خطی موجود از همین کتاب می‌باشد.
ترجمه بخشی از مفاتیح الجنان به زبان انگلیسی توسط یک مستشرق آمریکایی
کارشناس نسخ خطی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی با اشاره به اینکه شیخ عباس قومی طی ۶۵ سال عمر پربرکت خود ۲۲ سال را در مشهد زندگی کرده است، بیان کرد: طی این مدت کتاب مفاتیح‌الجنان، فوائد الرضویه، نفس المهموم، نفثه المصدور و چند اثر دیگر را تألیف نمود که شرح احوال علمای شیعه در آن است و شرح‌حال خود ایشان نیز در آن ثبت‌شده را تألیف کرده است. این عالم بزرگ ۱۷ ساعت از روز را به مطالعه می‌پرداخته و حدود ۶۰ کتاب به زبان‌های فارسی و عربی تألیف فارسی در موضوعات و علوم مختلف همانند حدیث، علوم قرآن، اخلاق، عقاید، رجال، تاریخ داشته است. حتی یک مستشرق آمریکایی به نام ویلیام چیتیک، بخشی از کتاب مفاتیح‌الجنان ایشان را به زبان انگلیسی ترجمه کرده است.
آستان قدس بزرگترین مجموعه‌دار آثار و نسخ خطی شیخ عباس قمی
صداقت حسینی در انتها بیان کرد: راستای تهیه نسخ خطی شیخ عباس قمی، در سال جاری دو بار جذب این منابع را داشتیم و از این ۳۱۰ اثر، حدود ۴۰ نسخه از نوه پسری محدث قمی و ۲۷۰ نسخه دیگر از یک مجموعه‌دار در تهران خریداری شده است. در حال حاضر کتابخانه آستان قدس بزرگترین مجموعه‌دار آثار و نسخ خطی شیخ عباس قمی به شمار می‌رود. همچنین در حال تهیه نسخه‌های پشتیبان و دیجیتالی این اسناد برای در اختیار قرار دادن آن‌ها به محققان هستیم.
نظر شما