به گزارش خبرگزاری مهر، کرسی ترویجی هویت بخشی امام محمد باقر (علیه السلام) به همت پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت علیهم السلام در ۲۹ بهمن ماه در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در تالار امام مهدی (عج) با حضور روح الله رجبی پور برگزار شد.
در این نشست علمی که با حضور علاقه مندان به مباحث تاریخی انجام گرفت در ابتدا حجت الاسلام رزاقی موسوی به طرح بحث پرداخت و به این مهم اشاره کرد که در چند سال اخیر این طرح موظفی ویدر پژوهشکده بوده است. بنابراین در این باره مطالعات خوبی صورت گرفته است و در چند نمودار کلی به این موارد اشاره کرد: چرایی هویت بخشی امام باقر (ع) به جامعه شیعه، عرصه‌های هویت بخشی امام باقر و ابعاد هویت بخشی علمی امام باقر (ع) به جامعه شیعه.
الف: چرایی هویت بخشی امام باقر (ع) به جامعه شیعه:
۱- در ابتدا ارائه دهنده محترم به مفهوم شناسی توجه کرده و به مفهوم هویت اشاره داشتند و این نکته را یادآور شدند که ملاک در هویت، هویت دینی می‌باشد که مهمترین رکن اجتماعی را داراست.
۲- فضای فکری، سیاسی جامعه شیعه یکی از اسباب رویکرد امام به هویت بخشی شیعه می‌باشد.
۳- بسیاری از اندیشه‌های مهم تشیع پیش از ایشان توسط امامان ماضی شکل یافته بود.
۴- امام تمایزات فکری میان شیعیان اصحاب خود با دیگر جریان‌های شیعی همچون کیسانیه و جنبش‌های رو به رشد سادات بنی الحسن (ع) را آشکار می‌کند.
ب): عرصه‌های هویت بخشی:
نکته مهم در این بخش آن است که امام باقر (ع) می‌بایست در هر سه حوزه اجتماع، فرهنگ و سیاست دست به هویت بخشی می‌زد از طرف دیگر جایگاه علم در نگاه امامان بسیار ویژه است.
ج): عرصه‌های هویت بخشی امام باقر و ابعاد هویت بخشی علمی امام باقر (ع) به جامعه شیعه.
محتوای هویت بخشی فرمایشات امام (ع) را می‌توان پنج محور تقسیم کرد:
۱- هویت فقهی
۲- هویت تفسیری
۳- هویت کلامی
۴- هویت تاریخی
۵- هویت اخلاقی
نکته مهم در این زمینه آن است که دسته بندی روایات بالا با توجه به مسند مرحوم عزیزالله عطاردی صورت گرفته است، روایات امام درباره قرآن و تفسیر مرتبط با آیات در حدود ۲۲ درصد از کل روایات را شامل می‌شود و روایات اخلاقی در حدود ۱۲ درصد می‌باشد.
در بخش دوم ایشان به این بحث‌ها اشاره کرد:
۱- ضرورت بسط هویت در جامعه
۲- چگونگی تبدیل یک تئوری به باور
۳- زمینه‌های که امام در ابعاد مختلف به تبیین نظرات خود می‌پردازند همانند وصایا و برخی از مکتوب‌های منتسب به امام باقر (ع)
۴- نظام فکری شیعیان در دوره امام باقر (ع) چیده شد و دوران امامان بعدی این امر به تکامل رسید.
دیدگاه ناقد
ناقد بیشتر به تبیین هویتی در این دوره توجه داشت و در این باره گفت: طرح کلی فقه در دوره امام باقر پایه ریزی شده است و هر کدام از هویت‌های که رزاقی بحث کرده‌اند خود به اندازه یک کتاب حجم دارند، اما نکته اساسی این است که باید دید امام چگونه توانستند این اندیشه‌ها را به جامعه شیعی تزریق کنند برای نمونه امام علاوه بر بیان ثواب کثیر زیارت سیدالشهدا (ع)، خود به دیدار زائر حسینی می‌رود، بنابراین امام تنها به گفتار درمانی بسنده نمی‌کند بلکه در مقام عمل به تبیین این دسته از باورها در میان شیعیان نیز می‌پردازد.
در بخش اعتقادی امام به تربیت شاگرد در این زمینه نیز دست می‌زند و البته برخی از هویت‌ها تنها محصور به امام باقر نیست بلکه امامان قبل از امام باقر و بعد از ایشان نیز به هویت بخشی دست زده‌اند، نکته مهم دیگر در این زمینه آن است که باید در زمینه هویت بخشی باید ابتدا تبیین نظری صورت گیرد، نکته دیگر تبیین مفهوم خود امامت است تا مردمی که گرایش به تشیع دارند بدانند در کجا باید علم حقیقی را بیاموزند.
ناقد در بخش دوم به این موارد اشاره کرد:
۱- ملاک تشیخص امام بعدی علم زیاد است که امام باقر به این مهم اشاره داشته‌اند و برخی از اصحاب نیز به این باور را پذیرفته بودند و بر اساس آن به تشخیص امام بعدی می‌پرداختند.
۲- امکان تأسیس هویت بخشی در دوره امام باقر وجود داشت چرا که امام جایگاه خاص در میان مسلمانان داشت و مشهور به زهد، تقوی و علم بودند، بنابراین فرمایشات ایشان نیز نفوذ داشته است و امکان ارتباط میان شیعیان با امام نیز در این دوره وجود داشته است.
۳- مکان ملاقات امام برای رساندن پیام خود در مدینه و به خصوص در ایام حج در مکه بوده است.
نظر شما