چهره قرآنی شهید مطهری مغفول مانده است/ مواسات از منظر مطهری

‌به گزارش خبرنگار مهر، چهاردهمین همایش حکمت مطهر به مناسبت سالگرد درگذشت شهید مطهری و روز معلم صبح امروز، شنبه ۱۳ اردیبهشت ماه در دانشکده صدا و سیما برگزار شد.

در ابتدای این برنامه پس از تلاوت قرآن کریم و خیرمقدم و خوشآمد گویی اسفندیاری رئیس دانشگاه صدا و سیما این برنامه آغاز شد.

شهید مطهری از جوانی به شهادت علاقه مند بودند

سیدمحمد حسینی وزیر ارشاد دولت دهم در این همایش گفت: به تعبیر علامه طباطبایی شهید مطهری در کنار تقوا و انسانیت هوش فوق العاده ای داشتند بنابراین در کنار سایر محاسن شهید مطهری خوب است به رفتار و سلوک ایشان هم پرداخته شود مثلاً اینکه ایشان همیشه با وضو بودند و قبل از خواب قرآن می‌خواندند. سجده‌های طولانی داشتند و از جوانی به شهادت علاقه مند بودند. وقتی کتابی را مطالعه می‌کردند حتماً یادداشت‌هایی برمی داشتند و بعداً مانند رهبر معظم انقلاب تنفیذ و نقدهایی بر آن اثر می‌نوشتند. ضمن اینکه از نقد کردن نظریات مختلف باکی نداشتند مثلاً نظریات مارکز که در آن زمان خیلی هم طرفدار داشت را نقد می‌کردند البته پیش از نقد آن نظریات را خوب تبیین می‌کردند.

وی افزود: ایشان در بحث انحراف فکری و التقاط خیلی خوب کار می‌کردند و تحت تأثیر امام و آیت الله بروجردی بودند. وقتی که حرف از مواسات می‌شود ذهن ما به سمت مسائل اقتصادی می‌رود اما ایشان بحث مواسات فردی را هم مطرح کردند به طوری که در کتاب تعلیم و تربیت از اصطلاح توسعه خودی استفاده کردند و این اصطلاح را اینگونه توضیح دادند که گاهی انسان نگاهش فردی است که در این مرحله درگیری و تنزاع بقا پیش می‌آید. اما وقتی فرد ازدواج می‌کند از حالت خودی بودن خارج می‌شود و خودش توسعه پیدا می‌کند و بعد از آن هم که خانواده تشکیل می‌دهد این خود وسیع‌تر می‌شود. مواساتی که امروز ما از آن حرف می زنیم شهید مطهری در دهه ۴۰ فریاد می‌زد و آنچنان با شور و حرارت از آن حرف می‌زد که به دل همگان می‌نشست. ایشان می‌گفتند که انسان باید به جایی برسد که بدخواه هیچکس نباشد.

از منظر شهید مطهری قرآن شناختنی است

پس از حسینی، علی اصغر خندان عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق (ع) گفت: وقتی میزان مطالعات شهید مطهری را بازخوانی می‌کنیم می‌بینیم حجم مطالعات قرآنی ایشان بسیار زیاد است. به طوریکه از ایشان ۱۴ جلد کتاب آشنایی با قرآن منتشر شده است، با این حال کمتر کسی ایشان را به عنوان چهره قرآنی می‌شناسد. شهید مطهری آثار بسیاری با موضوعاتی چون حیات اخروی، امامت و رهبری و … داشته اند و حجم بسیاری از آثارشان به موضوع علوم قرآنی اختصاص دارد. میزان استنادات ایشان به قرآن در سال‌های آخر عمرشان بیشتر هم شده بود.

وی افزود: شهید مطهری در جلد اول کتاب آشنایی با قرآن مطرح می‌کنند که قرآن شناختنی است، یعنی ممکن است توده مردم وقتی به آن مراجعه می‌کنند بگویند قرآن جایگاه تبرکی دارد ولی در واقع اینطور نیست و قرآن یک منبع شناختی است. که از حیث معارفی حاوی یکسری رموز است. همچنین شهید مطهری بیان می‌کنند که اصول جهان بینی و ایدئولوژی در قرآن بیان شده است. این موضع گیری به ما می‌گوید که ما باید نگاه عقلانی به قرآن داشته باشیم.

عضو هیأت علمی دانشگاه امام صادق (ع) ادامه داد: شهید مطهری در همه عرصه‌ها وقتی اظهار نظر می‌کردند آن را به مسائل روز ارتباط می‌دادند. حتی وقتی از خوارج صحبت می‌کردند به خوارج زمان خودشان اشاره می‌کردند. ایشان با شجاعت مطرح می‌کردند که ما حجم زیادی حدیث داریم که باید راستی آزمایی شود. بهترین مرجع هم کتب اربعه و کتاب شهید کافی است که مقدار قابل توجهی از آن مطابق با قرآن است.

پس از سخنرانی این سه میهمان، امیری اسفندقه به شعرخوانی پرداخت و سپس میزگردی با حضور این سه میهمان برگزار شد.

در ابتدای این میزگرد سیدمصطفی میرلوحی مدیر روابط عمومی دانشگاه امام صادق و عضو هیأت علمی این دانشگاه گفت: همانطور که آقای خندان هم اشاره کردند یکی از ابعاد شهید مطهری که کمتر به آن توجه شده بعد قرآنی ایشان است که درست برای ما شناخته شده نیست. ایشان در مباحث قرآنی مواضع بسیار خوبی دارند که مورد قبول امام (ره) بوده است به طوری که امام برای درگذشت پسرش مصطفی گریه نکرد اما برای شهید مطهری گریه کرد. ما وظیفه داریم همواره رجوع به قرآن داشته باشیم و کارهایمان را با قرآن آغاز کنیم. خود ما در زمان تأسیس دانشگاه امام صادق موظف شده بودیم همه کلاس‌های خود را با آیه قرآن آغاز کنیم. مطهری برای ما یک شخصیت معیار و میزان است که ما مشابه آن را نداریم. البته باید توجه کنیم که توجه زیاد به شهید مطهری باعث نشود قرآن در حاشیه رود یا از طرف دیگر به اسم قرآن حرف‌های ناپسند زده شود چون قرآن بدون اسم بردن از اهل بیت مقابل نظریات شهید مطهری است و دشمنان ایشان بودند که اینگونه ازقرآن دفاع می‌کردند، اگر بخواهیم به قرآن به تنهایی استناد کنیم نتیجه اش می‌شود گروهک‌های تروریستی فرقان بنابراین باید حواس مان باشد که نه قرآن کم رنگ شود و نه حدیث استناد به قرآن به تنهایی نه تنها هادی نیست بلکه گمراه کننده نیز است.

از نظر شهید مطهری مواسات یک اصل لامتغیر است

حسینی دیگر میهمان این میزگرد گفت: در زمان ما همه دانشجویان و دانش آموزان با شهید مطهری آشنا بودند و ایشان را می‌شناختند اما متأسفانه در زمان حاضر این گونه نیست بنابراین لازم است نشست‌ها و همایش‌هایی داشته باشیم برای تلنگر و یادآوری جوانان تا با مطهری آشنا شوند. همانطور که در بحث‌ها مطرح شد مواسات یعنی دیگران را هم در یک نفع سهیم کردند از نظر شهید مطهری مواسات یک اصل لامتغیر است. در تاریخ اسلام هم می‌بینیم امام حسن مجتبی و امام علی چندین بار اموال خود را به دیگران بخشیدند. شهید مطهری هم در سخنان خود بیان کرده که باید به مرحله‌ای برسیم که جیب من و شما ندارد بلکه هر کسی نیاز دارد بردارد. کمااینکه این موضوع در زمان انقلاب و دوره‌ای که بنده در جهاد سازندگی بودم وجود داشت و ان شاءالله در دوره حکومت مهدوی هم به این مرحله خواهیم رسید.

آخرین سخنران این میزگرد خندان بود، وی گفت: از نظر مطهری در قرآن عقل، حجت است. ما برای سهم قرآن باید یکسری مقدمات بدانیم. شهید مطهری به هر آنچه گفتند عمل کردند. البته ایشان در مقام تفسیر نبودند برای همین هم عنوان کتاب‌های خود را آشنایی با قرآن گذاشتند چون خطاب به توده مردم بوده است. ایشان چه در مقام سخنرانی و چه تدریس حتماً با مطالعه منبر می‌رفتند. حتی یکی از کلاس‌هایشان را به خاطر اینکه یادشان رفته بود یادداشت‌هایشان را با خود ببرند تعطیل کردند.

وی در پایان گفت: شهید مطهری در کتاب امدادهای غیبی در زندگی بشر مطرح کرده که انسان می‌تواند با خدمت به خلق کمابیش آثار لطف خدا را در زندگی خود ببیند. ایشان در هر عرصه‌ای حرف خوبی را می‌شنیدند نقل می‌کردند چه این حرف از شریعتی و متفکران ایرانی بود چه از متفکران خارجی برتراند راسل و اگر حرف بدی می‌شنیدند شجاعانه نقد می‌کردند. در بحث خدمت به خلق هم معتقدند که خدمت به خلق هدف میانی است.