حامد فرضی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به کاهش فرسایش و کنترل رسوب تحت تأثیر اقدامات آبخیزداری اظهار کرد: استان البرز با وسعتی در حدود ۵ هزار و ۱۶۹ کیلومترمربع به عبارتی در حدود ۳ درصد از مساحت کشور، دارای ۶۸ حوزه آبخیز کوچک و بزرگ است.
وی حوزه‌های آبخیز اصلی استان البرز را حوزه آبخیز کرج، سفیدرود و شور برشمرد و عنوان کرد: همچنین در این استان، چندین رودخانه به نام‌های رودخانه کرج، طالقان، شور، ساوجبلاغ، کردان و رودخانه ارنگه وجود دارند.
میزان فرسایش ویژه در حوزه‌های آبخیز استان ۱/۵ تن در هکتار در سال
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان البرز با بیان اینکه بر اساس نتایج مطالعات انجام‌شده میزان فرسایش ویژه در حوزه‌های آبخیز استان ۱/۵ تن در هکتار در سال است، بیان کرد: میزان فرسایش خاک کل حوزه‌های آبخیز استان برابر با ۵/۱۳ میلیون تن در سال برآورد شده است.
وی ادامه داد: با توجه وجود سازندهای حساس و تکتونیک فعال در حوزه‌های آبخیز کرج و طالقان مشکلات مربوط به زمین‌لغزش‌ها، بهمن و حرکات واریزه‌ای در این حوزه‌ها قابل مشاهده است که ضمن بروز خطرات جانی و مالی فراوان همه‌ساله، مقادیر فراوانی رسوب به حوزه سدها وارد می‌شود و باعث خسارات فراوانی می‌شوند.
فرضی با تأکید بر اینکه با توجه به نقشه فرسایش استان البرز که نشان می‌دهد ۴۳ درصد مساحت استان دارای فرسایش بین ۹ تا ۱۸ تن در هکتار بوده که در کلاس فرسایشی شدید طبقه‌بندی می‌شود، خاطرنشان کرد: همچنین به ترتیب ۲۴ و ۲۶ درصد مساحت استان دارای فرسایش ۲ تا ۵/۴ و ۵/۴ تا ۹ تن در هکتار بوده است.
سد کرج و طالقان بیشترین فرسایش را در بین سایر مناطق استان دارند
وی سدهای بزرگ این استان را سد امیرکبیر و طالقان نام برد و تصریح کرد: از طرفی دیگر حوزه سد کرج و طالقان بیشترین فرسایش را در بین سایر مناطق استان دارند. تقریباً ۸۰ درصد مساحت حوزه سد کرج دارای فرسایش حدود ۹ تا ۱۸ تن در هکتار است که در کلاس شدید طبقه‌بندی می‌شود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان البرز، گفت: همچنین ۵۶ درصد مساحت حوزه سد طالقان دارای فرسایش ۹ تا ۱۸ در هکتار با کلاس شدید فرسایش است، بنابراین با توجه به مقدار فرسایش در این حوزه‌ها که بیشترین مقدار را در بین سایر مناطق استان دارند.
وی در تشریح اثربخشی برای فعالیت‌های آبخیزداری استان البرز گفت: با اجرای طرح‌های آبخیزداری و آبخوان‌داری در عرصه‌های منابع طبیعی استان البرز (۱۴۴ هزار و ۹۴۸ هزار هکتار)، سالانه ۷۶ میلیون مترمکعب آب در سطح حوزه آبخیز جمع‌آوری می‌شود و ۱۴۴ میلیون مترمکعب آب به آبخوان‌ها نفوذ می‌کند و همچنین از هدررفت و فرسایش یک هزار و ۳۰۴ هزار تن خاک جلوگیری می‌شود.
به گفته فرضی همچنین با اجرای این طرح‌ها، ۵۸۰ مترمکعب رسوب در حوزه‌های آبخیز مهار می‌شود، بنابراین ۱۸ هزار تن افزایش تولید علوفه خواهد شد.
وی خاطرنشان کرد: فرسایش خاک و تولید رسوب در حالت طبیعی خود از جمله پدیده‌هایی چندوجهی و پیچیده است که عامل‌های مختلفی در تعامل یکدیگر بر ایجاد، تشدید و تخفیف آن دخالت دارند.
فرضی بیان کرد: هرگاه نقش عامل انسانی در کار آید، افزون بر تأثیر مستقیمی که بر هر یک از عوامل دیگر دارد، بر ارتباطات این عوامل با یکدیگر نیز تأثیرگذار بوده و موضوع فرسایش را چه از نظر مطالعه آن و چه از نظر کاهش شدت آن پیچیده‌تر می‌کند.
این مسئول تصریح کرد: فرسایش خاک در کشورهای در حال توسعه به ویژه در مناطقی که از نقطه نظر اقلیمی نیمه‌خشک و خشک هستند به عنوان یک معضل اجتماعی به شمار می‌آید.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان البرز، با بیان اینکه رسوب‌گذاری در مخازن سدها، مجاری کانال‌های آب‌رسانی، بروز طوفان‌های شن، حرکت تپه‌های ماسه‌ای و سایر موارد از عواقب ناگوار فرسایش خاک هستند، خاطرنشان کرد: مهم‌تر از همه تخریب خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک به ویژه در قسمت خاک رویی و از دست رفتن عناصر معدنی و آلی خاک در اثر فرسایش خاک یکی از مشکلات ایجاد شده به وسیله این فرآیند هستند.
نباید مسئله حفاظت و مبارزه با فرسایش را کوچک و کم‌اهمیت شمرد
وی تأکید کرد: برای جبران کمبود مواد آلی و معدنی خاک در اراضی کشاورزی به ناچار نیاز به کودهای شیمیایی بوده که با کاربرد این کودها، محیط‌زیست، منابع انسانی و طبیعی به شدت مورد تهدید قرار گرفته و بر همین اساس اکثر محققان، فرسایش خاک را در ارتباط با محیط‌زیست مورد مطالعه قرار می‌دهند.
فرضی با بیان اینکه به همین منظور نباید مسئله حفاظت و مبارزه با فرسایش را کوچک و کم‌اهمیت شمرد، گفت: امروزه حفاظت از خاک و مبارزه با فرسایش از ضروری‌ترین اقدامات هر کشوری است، همچنین مباحث مربوط به فرسایش خاک به عنوان یکی از بحث‌های مهم در مدیریت کشاورزی، منابع طبیعی، محیط‌زیست، منابع آب و طبعاً مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز است.
وی موادی که خاک‌ها را تشکیل می‌دهند، چهار عنصر شامل مواد سخت، موجودات زنده در خاک‌ها، آب موجود در خاک‌ها و هوای موجود در خاک برشمرد.
فرضی در خصوص عوامل مؤثر در ایجاد فرسایش خاک، گفت: دو دسته از عوامل اقلیمی و حوزه‌ای در ایجاد فرسایش و رسوب نقش دارند، همچنین از مهم‌ترین عوامل اقلیمی می‌توان به مقدار و شدت بارندگی اشاره کرد.
وی در پایان متذکر شد: همچنین از مهم‌ترین عوامل حوضه‌ای می‌توان به کاربری اراضی و پوشش گیاهی، وضعیت خاک و پوشش زمین، عامل زمین‌شناسی، عامل توپوگرافی، شیب، شبکه زهکشی، جریانات سطحی و … هستند.
نظر شما