تبدیل ایران به قطب تولید واکسن در دنیا

به گزارش خبرنگار مهر، دکتر مصطفی قانعی امروز در نشست «ترویج علم با موضوع تشریح روش‌های ساخت واکسن کرونا» که توسط جایزه مصطفی (ص) به صورت آنلاین برگزار شد، گفت: مدیریت تأمین واکسن از لحاظ تولید در کشور از حدود اسفند ماه آغاز شد و اکنون چندین پلتفرم توسط محققان در حال پیگیری است.

وی افزود: بعضی نظریات وجود داشت که کرونا پس از سه الی چهار ماه زایل می‌شود و ممکن است اپیدمی در کشور به وجود نیاید اما این اپیدمی به وجود آمد و ما در عین حال، اقدامات برای تولید واکسن را آغاز کردیم.

دبیر ستاد توسعه زیست‌فناوری با تأکید بر اینکه همچنین همزمان حمایت از دانش‌بنیان‌ها در راستای تولید واکسن انجام شد، گفت: در حال حاضر شرکت‌های دانش‌بنیان و سایر شرکت‌ها به چهار تا پنج شیوه در راستای تولید واکسن ورود پیدا کرده‌اند.

قانعی در خصوص اینکه بعضی از مردم معتقدند هنوز برای ما مشخص نیست که این واکسن متناسب چه گروه سنی است؟ افزود: اکنون می‌بینیم که برخی از واکسن‌ها در برخی از سنین مشکلاتی را به‌وجود آورده و این موضوع ایجاب می‌کند که از واکسن‌های دیگر استفاده کنند.

به گفته رئیس کمیته علمی مقابله با کرونا، پیش‌بینی می‌شود که در خرداد ماه در حوزه واکسن به نتیجه برسیم و واکسیناسیون در کل کشور را داشته باشیم.

وی با تأکید بر اینکه در عرصه تولید واکسن این‌گونه نیست که بتوان واکسن‌های متنوع را از سایر کشورها تهیه کرد، گفت: از این رو باید انواع واکسن‌ها مختص کشور تولید شود و موجود باشد.

قانعی با بیان اینکه در خرداد ماه وضعیت واکسیناسیون کشور مشخص خواهد شد، گفت: در حال حاضر این برنامه واکسیناسیون مبتنی بر یک برنامه است و تست‌های انسانی هنوز نتیجه نداده‌اند.

هر پروژه واکسنی موفقیت آمیز نیست

دبیر ستاد توسعه زیست‌فناوری ادامه داد: ممکن است هر پروژه تولید واکسن در مراحل یک، دو و سه انسانی با شکست مواجه شود؛ همانطور که آفریقای جنوبی واکسن «آسترازنیکا» را به نتیجه رساند اما دید که این واکسن نمی‌تواند کارآیی لازم را داشته باشد و باید شروع به تولید واکسن کند یا یک سفارش جدید از یک کشور دیگر داشته باشد.

به گفته وی، انستیتو پاستور فرانسه تحقیقات تولید واکسن کرونا را شروع کرد اما در فاز یک با شکست مواجه شد. ازاین‌رو نباید این انتظار را داشت که هر واکسن در مرحله تست بالینی نتیجه می‌دهد؛ ممکن است تست‌های بالینی که در خصوص واکسن کرونا در کشور آغاز کردیم، موفق نشود.

قانعی با تأکید بر اینکه به ازای هر واکسن، یک فناوری در ایران نهادینه می‌شود، گفت: کرونا یک فرصت در کشور محسوب شد زیرا اکنون در مرحله‌ای هستیم که دو آزمایشگاه سطح سه ایمنی در حال تأسیس است و پیش تر نیاز به این آزمایشگاه احساس نمی‌شد ولی اکنون جزو دارایی‌های کشور محسوب می‌شود.

رئیس کمیته علمی مقابله با کرونا با اشاره به دستاورد دیگر اپیدمی کرونا در کشور اظهار داشت: به واسطه این اپیدمی، بعضی تکنولوژی‌ها مانند mRNA در کشور نهادینه شد و از طرف دیگر، مسئولان به حوزه واکسن‌سازی توجه زیادی کرده‌اند. در واقع، اولین‌بار بود که واکسن‌سازها جایگاه مهمی در کشور پیدا کردند و کسی به حرفشان گوش می‌دهد.

وی با تأکید بر اینکه ما تنها نباید به فکر خرید واکسن باشیم، بلکه باید به تولید واکسن کرونا توجه زیادی داشته باشیم، گفت: ستاد توسعه زیست فناوری از همان ابتدای کار وظیفه حمایت مادی و معنوی را بر عهده داشت.

قانعی تأکید کرد: برای آنکه فاز ۳ یک واکسن طی شود، نیاز به زیرساخت‌های تولیدی احساس می‌شود و این شدیداً هزینه‌بر است؛ ازاین‌رو دولت‌ها باید هزینه‌های تولید واکسن و مراحل قبل از تولید آن را در نظر بگیرند.

دولت باید ۱۵ میلیون دوز واکسن پیش خرید کند

دبیر ستاد توسعه زیست‌فناوری ادامه داد: در ایران باید دولت ۱۵ میلیون دوز واکسن از شرکت تولیدکننده بعد از فاز ۳ که به صورت موفقیت‌آمیز گذرانده شده را پیش‌خرید کند.

قانعی افزود: از همان ابتدا برخی کشورها تمایل داشتند که تست‌های مختلف فاز ۱، ۲ و ۳ انسانی را به صورت مشترک با کشور ما انجام دهند. این در حالی است که ایران می‌بایست ۵۰ درصد پول واکسن را پرداخت می‌کرد و اگر پروژه با شکست مواجه می‌شد، این پول به هیچ عنوان بازگشت داده نمی‌شد.

رئیس کمیته علمی مقابله با کرونا ادامه داد: در چنین شرایطی اگر در تست‌های بالینی عوارضی متوجه مردم مورد تست می‌شد، بیمه باید پشتیبان این افراد می‌بود؛ به همین دلیل ما به هیچ عنوان این روش را برای مشارکت با سایر کشورها در تولید واکسن اولویت قرار ندادیم.

وی در پاسخ به سوال مردم مبنی بر اینکه چرا کشورهای اطراف ما واکسینه می‌شوند، اما ایران واکسینه نمی‌شود؟ گفت: چون ایران تست انسانی در مراحل اولیه کشورها را قبول نکرد و این شرط گذاشته شد که فاز ۱ را طی کند و در صورت به نتیجه رسیدن، در فاز ۳ به شرط انتقال فنی با یکدیگر مشارکت داشته باشند. ازاین‌رو کشور کوبا با ایران وارد تعامل شد که با این پیش‌شرط، همکاری را با انستیتو پاستور آغاز کند.

قانعی عنوان کرد: در ابتدا کشور روسیه با این شرط حاضر به همکاری با ایران نبود اما اکنون حاضر شده که واکسن خود را در مراحل یک و دو انجام دهد و فاز ۳ را به صورت مشترک با ایران آغاز کند.

دبیر ستاد توسعه زیست‌فناوری با تأکید بر اینکه نیاز کشور ۱۶۰ میلیون دوز واکسن کرونا است، گفت: پیش‌بینی ما این است که هر کدام از فناوری‌های در پیش گرفته شده تولید واکسن کرونا بین ۱۵ تا ۲۵ میلیون دوز تولید داشته باشند که باز هم این میزان کم است.

وی تأکید کرد: تولیدات خودمان در کشور پاسخگوی نیاز به واکسن نیست اما باید در هر صورت نیاز خودمان را برطرف کنیم.

قانعی افزود: اگر واکسیناسیون ۶ ماه دوام داشته باشد، باید سناریوی دیگری را در حوزه تولید واکسن در نظر بگیریم.

حمایت صندوق نوآوری و شکوفایی در پروسه تولید واکسن

رئیس کمیته علمی مقابله با کرونا گفت: اولین‌بار بود که صندوق نوآوری و شکوفایی در پروسه تولید واکسن حمایت‌هایی مبنی بر اهرم کردن پول برای صنعت از واکسن‌سازها داشت و معاونت علمی این کار را پیش می‌برد.

وی با بیان اینکه اکنون برای دو واکسن ایرانی کرونا صنعت داریم، گفت: زنجیره فناوری تا تولید در پروسه واکسن‌سازی کامل شده به طوری که دو صنعت خواستار تولید واکسن‌های ایرانی بعد از تست‌های موفقیت‌آمیز هستند که این جزو دستاوردهای کرونا محسوب می‌شود.

قانعی با بیان اینکه شاید ۱۰۰ سال یکبار در کشور چنین اتفاقی رخ دهد، گفت: اکنون به مرحله‌ای وارد شدیم که تا شهریور سال آینده واکسن ایرانی کرونا در انواع مختلف به تولید می‌رسد و ما به عنوان قطب تولید واکسن در دنیا محسوب می‌شویم.

دبیر ستاد توسعه زیست‌فناوری افزود: بر اساس اعلام یونیسف، اکنون ما هشتمین کشور تولیدکننده واکسن (۲ واکسن) هستیم اما اگر ۵ واکسن را در دستور کار داشته باشیم، این رتبه نیز ارتقا می‌یابد.

وی تأکید کرد: احتمال دارد در بعضی از روش‌های غیرمعمول تولید واکسن همچون واکسن خوراکی در سال آینده ورود پیدا کنیم که در این خصوص پژوهش‌هایی در حال انجام است.