زبان محصول هزاران سال انتخاب طبیعی نیست/زبان‌شناسی زایشی و انقلاب

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی دانشگاه علامه طباطبایی، نوام چامسکی، زبان شناسی آمریکایی، برای اولین بار به همت انجمن علمی دانشجویی زبان‌شناسی در دانشگاه علامه طباطبایی به سخنرانی پرداخت.

در این نشست که با توجه به همه‌گیری کرونا در بستری مجازی برگزار شد، بیش از هفت هزار نفر علاقه‌مند از سراسر جهان شرکت کردند.

دبیر انجمن علمی زبان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی به ارائه مقدمه‌ای کلی از برنامه کمینه‌گرا (the minimalist program)، پیشرفت‌های نوین در نحله زایشی و بیان گزیده‌ای از انقلاب چامسکی در علوم شناختی پرداخت. سپس این جلسه، با سخنان محمد دبیرمقدم، استاد ممتاز دانشگاه علامه طباطبایی، ادامه یافت.

محمد دبیرمقدم در ابتدای صحبت‌های خود به معرفی فعالیت‌های گروه زبان‌شناسی دانشگاه علامه طباطبایی پرداخت و دانشگاه علامه طباطبایی را دانشگاه تخصصی و پیشرو در علوم انسانی معرفی کرد و به اهمیت والا و گرانقدر آثار نوام چامسکی در علوم شناختی و به ویژه در زبان‌شناسی سخن گفت و برخی از سازوکارهای بنیادی در نظریه‌های چامسکی را معرفی کرد.

پس از سخنان دبیرمقدم، پروفسور چامسکی به ادای سخنرانی پرداخت. او با ابراز خرسندی، پژوهش‌های صورت‌گرفته در دانشگاه علامه طباطبایی را برجسته و شگفت‌انگیز دانست.

چامسکی سپس به ذکر نکاتی درباره ماهیت زبان و فرگشت (تکامل) آن پرداخت و خاطرنشان کرد: «زبان برای ارتباط فرگشت نیافته است و محصول هزاران سال انتخاب طبیعی نیست، بنابراین این فرضیه که زبان انسان اساساً برای ارتباط باشد و در نهایت، یک وسیله ارتباطی نمی‌تواند درست باشد و شواهد بسیاری برای این موضوع وجود دارد».

آیا زبان محصول جهشی ژنتیکی است؟

در ادامه، چامسکی به فرضیه دیگری پرداخت که در آن زبان، محصول جهشی ژنتیکی است و عواملی همچون انتخاب طبیعی در آن دخیل نبوده‌اند. از این منظر، زبان انسان اساساً وسیله‌ای است برای تفکر و نه ارتباط.

وی ادامه داد: «قوه نطق و به صورت دقیق‌تر «دستور جهانی»، بهینگی پردازشی را همواره بر بهینگی ارتباطی ترجیح می‌دهد. ترتیب خطی هیچ‌گاه برای کودک تعریف نشده و تمام درک انسان از زبان در ساخت‌های پایگانی اتفاق می‌افتد؛ بنابراین برونی‌شدگی بخشی اصلی و بنیادی از قوه نطق نیست، حتی آنچه یک فرد در ذهنش با خود تکرار می‌کند نیز همچنان نوعی از برونی‌شدگی است و چنین به نظر می‌رسد که دسترسی به بخش هسته‌ای و مرکزی زبان به صورت خودآگاه مقدور نباشد. بنابراین، یکی از وظایف زبان‌شناسان کشف راهی برای رسیدن به بخش مرکزی زبان است».

زبان یعنی نحو!

چامسکی به آخرین پژوهش‌های انجام‌شده اشاره کرد: «در مفاهیمی همچون فضای کاری نحوی، عملیات ادغام، عامل سوم در طراحی زبان و جابجایی نحوی نحو مهم‌ترین و اصلی‌ترین بخش زبان است. نحو یعنی برخورداری از دانش و زبان نیز یعنی همان نحو. زبان نیز مانند دیگر چیزها در جهان طبیعی، یک ابژه زیستی است و قوانینی بر آن حاکم است که از قوانین طبیعی پیروی می‌کنند».