ترجمه رسالة الولایه علامه طباطبائی نشانگر هویت واحد امت اسلام است

به گزارش خبرگزاری مهر، ترجمه ترکی استانبولی کتاب «رساله الولایه» اثر علامه طباطبایی(ره) روز گذشته سه‌شنبه (۱۹ مردادماه) در محل حوزه ریاست سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی رونمایی شد.

کتاب «رسالة الولایه» یک اثر بینارشته ای است

حجت‌الاسلام والمسلمین احمد مبلغی، عضو مجلس خبرگان رهبری در سخنرانی خود در مراسم رونمایی از ترجمه ترکی استانبولی کتاب «رسالة الولایه» که به همت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار شد، گفت: کتاب «رسالة الولایه» تألیف علامه طباطبایی از بهترین و دانشی ترین کتاب‌های معاصر است. رسالة الولایه، یک کتاب بیناچند دانشی و بینارشته‌ای است، از یک طرف فلسفه، عرفان و فقه است و از طرفی دیگر علم تذهیب نفس و کلام و از یک طرف معطوف به یک زندگی و سلوک اجتماعی هم هست.

وی اظهار کرد: علامه طباطبایی با اندیشه‌ورزی و خردورزی مختص به خود که از یک تعقل و عقل انسجام بخش و هماهنگ کننده به صورت نظریه‌ای برخوردار بود، از این چند دانش استفاده می‌کند و نظریه‌ای ارایه می‌کند که این چند دانش کنار هم می‌نشینند. به نوعی همگرایی معقول علمی قابل دفاع که حقیقت را باز می‌تاباند در این کتاب بین این چند دانش ایجاد می‌شود که این یک ویژگی اساسی است.

حجت‌الاسلام والمسلمین مبلغی افزود: ویژگی دومی که این اثر ارزشمند دارد، این است که این کتاب براساس چندگانه اندیشی که مختص علامه طباطبایی بود شکل گرفته است. یکی از شاخصه‌های ایشان این بود که چند لایه و چند گانه اندیش بود.

وی همچنین، بیان کرد: فی المثل؛ بین لب و قشر، ایشان جمع می‌کرد و یکی از راه‌های پاسخگویی ایشان نسبت به مسائل زمانه براساس دین، تفکیک بین مغز و پوسته بود. این دوگانه اندیشی و دوگانه پردازی علامه طباطبایی است که پوسته‌ای را برای بعضی از تعالیم اسلامی همراه با اعتقاد به یک مغز و لپ و ثابت بودن آن مغز و لپ برای همیشه پوست اندازی، این نگاه را به صورت عمیق و فلسفی داشت.

حجت‌الاسلام والمسلمین مبلغی مطرح کرد: از دوگانه پردازی‌های علامه طباطبایی می‌توان بحث آسمان و زمین را برشمرد. ایشان بین فطرت و ارتباط با دین با تحولات زمانه جمع کرده است.

عضو مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: از دیگر ویژگی‌های رسالة الولایه این است که به رقم آنچه که به ذهن می‌آید، عرفان یک امر درونی است و انزوا ساز برای انسان است.

وی اذعان کرد: عارف کسی است که از جامعه بگریزد و در انزوا، خلوت تام و تمام بسر ببرد و با اندیشه‌های اجتماعی قهر کند یا بی ارتباطی نشان دهد. علامه طباطبایی در این کتاب عرفانی که معرفی می‌کند در یک نظم هماهنگ و مجموعه هماهنگ با تعالیم دیگر از جمله شریعت و تعالیم شریعت رابطه برقرار می‌کند، بلکه همگرایی پیدا می‌کند و نقش تکمیل و تکامل نسبت به هم را پیدا می‌کند.

حجت‌الاسلام والمسلمین مبلغی با بیان اینکه عقلانیت فراطائفه اندیشی در رسالة الولایه به وجوه به چشم می‌خورد، گفت: یعنی مشاهده می‌کنیم علامه طباطبایی به گونه‌ای این ولایت و امر باطنی را معرفی می‌کند که این روی به سمت همه انسان‌ها و مذاهب می‌آورند و این از توانایی‌های اندیشه علامه طباطبایی است که با نگاه خود در این کتاب یک نظم فراگیر و قابل عرضه و استفاده و وحدت بخشی را میان جوامع ایجاد می‌کند.

وی افزود: کتاب «رسالة الولایه» پاکی و پاکیزه گرایی را در یک سلسله مراتب و متناسب با اندیشه و عقل انسانی که به ذوق می اندیشند و به دنبال یک راه و رسم مهم، دقیق، قابل اعتماد و علمی می‌گردند، تعریف می‌کند.

عضو مجلس خبرگان رهبری اظهار کرد: نظریات موجود در این اثر ارزشمند به خوبی یک چشم‌اندازی را فرا روی پاکیزه گرایان آن هم در یک مجموعه فکری هماهنگ با اضلاع و اجزای دیگر شریعت دین ارایه می‌کند و این کتاب از این منظر از این اهمیت برخوردار است.

وی در ادامه، گفت: کتاب «رسالة الولایه» ویژگی‌های بسیار زیادی دارد، فقط این نکته را محل توجه باید قرار داد که این اثر ارزشمند در این حوزه به دلیل توانایی فوق العاده ایجاد واژگان و مصطلحات لازم، ایجاد افکار و مبانی آن در ارتباط با موضوع کتاب تا آن جا پیش رفته است که به مثابه تأسیس یک دانش پیش رفته است.

حجت‌الاسلام والمسلمین مبلغی بیان کرد: اگر این کتاب با این اندیشه‌ها و دیدگاه‌ها عرضه شود به دلیل اینکه محتوی و متزمل چند نظریه و تئوری مختلف است، توان و ظرفیت آن را دارد که تبدیل به یک دانش شود.

چگونه روش عقلی و نقلی با هم جمع می‌شوند؟

سپس خسروپناه، معاون دانشگاه آزاد اسلامی و رییس سابق مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران گفت: رسالة الولایه یکی از آثار بسیار ارزشمند آیت‌الله سید محمدحسین طباطبایی(ره) است. ایشان یک شخصیت جامعی بود که علاوه بر فقه، اصول، حدیث و تفسیر، ریاضیدان و معمار بود و از مباحث عرفان نظری و عملی هم به صورت تخصصی برخوردار بود.

وی تأکید کرد: به معنای دقیق کلمه، علامه طباطبایی یک شخصیت حکیمی است که آثار متعددی مثل بدایة الحکمة، نهایة الحکمه، رسالة الولایه، رساله النبوة و الامامه و المیزان که تفسیر است و رساله‌های فراوانی در توحید، اسماءالله، افعال الله، کتاب انسان شامل سه رساله الانسان قبل الدنیا، الانسان فی الدنیا، الانسان بعد الدنیا دارد.

حجت‌الاسلام والمسلمین خسروپناه به ویژگی‌های شاخص رسالة الولایه اشاره کرد و گفت: اساتید برجسته در این زمینه می‌گویند این رساله در باب عرفان عملی است. اما با توجه به اینکه ایشان این کتاب را به زبان عربی نوشتند، به عقیده من باید بگوییم این رساله در باب فلسفه عرفان عملی است که البته در محتوای آن متأثر از استاد بزرگوارشان مرحوم آیت‌الله سید علی قاضی طباطبایی بوده است.

وی یادآور شد: علامه طباطبایی در کتاب رسالة الولایه، خیلی دقیق نشان می‌دهد که چگونه روش عقلی و نقلی با هم جمع می‌شوند، زیرا روش نقلی بالنده بخش و رشد دهنده روش عقلی است. با عمل، به لحاظ متدولوژی نشان داده که عقلانیت خود بنیاد غلط است و بشر به نقل دینی حتی برای شکوفایی عقلش نیازمند است.

رییس سابق مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران افزود: با تبیین فلسفی علامه طباطبایی در رسالة الولایه، نشان می‌دهد احکام دینی ظاهر و باطن دارد. این دو ساحت احکام را با روش عقلی و نقلی اثبات می‌کند و می‌فرماید انبیا هم درجاتشان براساس علمی است که به این ظواهر و بواطن شریعت داشتند.

حجت‌الاسلام والمسلمین خسروپناه به مراتب انسان‌ها در کتاب رسالة الولایه اشاره و تصریح کرد: علامه طباطبایی در این اثر ارزشمند، امور را به حقیقی و اعتباری تقسیم می‌کند و می‌فرماید احکام گرچه اعتباریات هستند اما ریشه در حقیقت دارند. بعد قوس صعود، نزول و مراتب انسان را توضیح می‌دهد. اینکه انسان‌ها یا اصحاب یمین یا شمال یا مرجون لامر الله یا مقربون هستند.

وی ادامه داد: مقربون کسانی هستند که صاحب علم و یقین هستند اما علم شهودی را دارا هستند. یعنی هم علم به دستورات الهی دارند هم ایمان شهودی و یقینی دارند.

حجت‌الاسلام والمسلمین خسروپناه تأکید کرد: علامه طباطبایی با این دسته بندی که برای انسان‌ها ذکر می‌کند و مراتب عوالم را بیان می‌کند این سؤال را مطرح می‌کند که آیا دستیابی به باطن شریعت برای همه انسان‌ها ممکن است یا خیر؟ و ایشان پاسخ می‌دهند: آری، ممکن است.

وی افزود: در واقع علامه طباطبایی با رسالة الولایه نشان می‌دهد سیر و سلک معنوی و تقرب الهی و رسیدن به مقام ولایت برای همگان ممکن است.

حجت‌الاسلام خسروپناه در تعریف مقام ولایت گفت: ساحت آغازین مقام ولایت، محبت است، میانه‌اش سرپرستی و ساحت نهایی‌اش، فنا الی الله و توحید است.

رییس سابق مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران با تبیین معرفت نفس از دیدگاه علّامه طباطبایی تأکید کرد: راه رسیدن به کمال حقیقی که همان مقام ولایت است و ساحت پایانی آن، فنا الی الله است، از طریق معرفت النفس امکان پذیر است. معرفت النفس راهی برای رسیدن به ولایت الهی است و این امر برای همه انسان‌ها ممکن است.

وی در پایان سخنانش، گفت: رسالة الولایه فلسفه عرفان عملی است و امکان و چگونگی رسیدن به کمال نهایی که مقام ولایت و فنای الهی است و همچنین، راه رسیدن هم معرفت النفس است.

«رسالة الولایه» علامه طباطبایی سلوک عملی انسان کامل است

حجت‌الاسلام والمسلمین حمید پارسانیا، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی دیگر سخنران این مراسم بیان کرد: مباحث فلسفلی عرفانی جهان اسلام دو بخش اساسی دارند؛ بخشی در باره هستی و بخشی دیگر در باره انسان.

وی افزود: مباحث مربوط به هستی، مراتب آن در حوزه فلسفه به مباحث مبدع شناسی، شناختن افعال و صفات آن باز برمی‌گردد. مباحث مربوط به انسان بیشتر با مباحث معاد و رجوع انسان به سوی خداوند سبحان و به دنبال آن، رجوع هستی و مراتب هستی به سوی حق است که در بحث نقص و معاد مطرح می‌شود.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی بیان کرد: در مباحث عرفانی و مباحث مربوط به هستی، بیشتر مباحث توحید است و مباحث در حوزه انسان مربوط به موحد است.مرحوم علامه طباطبایی در آثار فلسفی و عرفانی خود، آن آثاری که جنبه درسی و کلاسیک دارند را اغلب به مباحث بخش اول پرداختند.

حجت‌الاسلام والمسلمین پارسانیا اظهار کرد: کتاب شریف اسرار را مباحث بخش دوم آن را عمدتا تعلیق ندارند و بیشتر تعلیقاتی که چاپ شده مربوط به مباحث هستی شناسی است. کتاب نهایة و بدایة ایشان هم که از جمله کتاب‌های درسی برشمرده می‌شوند، بر همین قیاس هستند. اما این به این معنا نیست که مرحوم علامه طباطبایی در مباحث مربوط به نفس و موحد و انسان و آنچه که در حوزه معاد و رجوع انسان به خداوند سبحان است، آثاری را تقدیم نکرده باشد.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: اغلب رساله‌هایی که مرقوم فرموده‌اند، ناظر بر بخش دوم یعنی انسان و موحد است. رسالة الولایه از این دسته آثار است و در بین این آثار به موحد و انسان می‌پردازد.

وی «رسالة الولایه» علامه طباطبایی را سلوک عملی انسان کامل دانست و گفت: مرحوم علامه طباطبایی در این اثر ارزشمند، خصوصیات انسان را در مسیر سلوک عملی بیان می‌کند. آیت‌الله جوادی آملی می‌فرمایند که این کتاب سلوک عملی شخص ایشان است. هنگامی که علامه طباطبایی در نجف بودند و به تربیت سلوک نفسانی خود می‌پرداختند، مطالبی که در این کتاب آمده است اغلب مراحل و مراتبی است که ایشان در مراتب سلوک خود به آن پی بردند و این مراحل در وجود ایشان محقق شده است.

حجت‌الاسلام والمسلمین پارسانیا بیان کرد: سلوک مرحوم علامه طباطبایی تنها یک سلوک نظری نبود، بلکه یک سلوک عملی بود و رسالة الولایه سفرنامه عملی وجودی ایشان است.

وی در ادامه سخنانش، مطرح کرد: امروز ترجمه این کتاب به زبان ترکی استانبولی در حقیقت ترجمه یک زندگی و سلوک شمس الحق تبریز معاصر جهان اسلام است و البته در عالم حقیقت و حوزه حیات انسانی، همدلی از همزبانی خوش تر است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی اضافه کرد: جهان اسلام در مراتب این سلوک به برکت قرآن کریم و ظهور توحید در کلام و پیام خداوند سبحان از طریق نبی اکرم(ص) در این حقیقت، هویت خود و وحدت خود را باز می‌تابد.

وی افزود: ایران، ترکیه و بخش‌های دیگر جهان اسلام در این حقیقت که فراسوی کلام، زبان، جغرافیا و نژاد است، وحدت پیدا می‌کنند. در گذشته تاریخ هم این گونه بوده است؛ مولای رومی از بلخ و بخارا و شمال خراسان راه ‌افتاد. او متعلق به قرآن و جهان اسلام است.

حجت‌الاسلام والمسلمین پارسانیا ترجمه کتاب رسالة الولایه به زبان‌های مختلف را ظهور و بروز آن حقیقت واحد در نزد بخش‌های مختلف جهان اسلام برشمرد و گفت: این ترجمه را در شرایط امروزی که مسلمانان در حاشیه جریان‌های فکری جهان مدرن و غرب، از هویت خود و فرهنگ و داشته تاریخی خود دور مانده‌اند، یک اثری است که از متن جهان اسلام و شخصیتی که این فرهنگ و حقیقت را در خود بارور کرده، جوشیده و هویت واحد و پیوند واقعی امت اسلام در این ترجمه، خود را نشان می‌دهد.

وی خاطرنشان کرد: خوانندگان آذری زبان و ترک زبان با خواندن این اثر ارزشمند علامه طباطبایی، همان وحدت و یگانگی خود را فراسوی مرزهای جغرافیایی که در حاشیه رقابت‌های سیاسی جهان امروز شکل گرفته‌اند، حقیقت واحد خود را در می‌یابند و بوی این وحدت را استشمام می‌کنند.

حجت‌الاسلام والمسلمین صادق حسن‌زاده، مترجم فارسی کتاب «رسالة الولایه» تصریح کرد: رسالة الولایه از آثار نفیس و کم‌نظیر علامه طباطبایی است. این کتاب با اینکه متن عربی آن 50 صحفه است، اما علامه طباطبایی مطالب و رازهایی را در این کتاب فرموده که در هیچ کدام یک از کتاب‌هایشان بیان نکرده است. چنانکه آیت‌الله جوادی آملی رسالة الولایه را (بهترین اثر و شاهکار علامه طباطبایی) می‌دانند.

وی افزود: علامه طباطبایی سفرنامه و زندگینامه عرفانی خود را در رسالة الولایه نوشته و اسراری را که طی طریقی پی پرده به شکل نوشتاری در آورده است.

علامه طباطبایی کمال حقیقی انسان را در سایه پذیرش ولایت الهی امکان پذیر می‌داند

حجت‌الاسلام والمسلمین حسن‌زاده تأکید کرد: علامه طباطبایی در رسالة الولایه می‌خواهد مقام مخلص را که آخرین مقام است، برای ما بیان کند که انسان مخلص، اخلاص خود را نمی‌بیند و خدا را ولی خود می‌داند.

مترجم فارسی کتاب «رسالة الولایه» گفت: در واقع، انسان به مقام ولی الله می‌رسد و می‌خواهد اثبات کند که ولایت برای همه بندگان ممکن است و انسان باید تلاش کند با تزکیه و تهذیب نفس به این حقایق پی ببرد.

وی با بیان اینکه علامه طباطبایی کمال حقیقی انسان را در سایه پذیرش ولایت الهی امکان پذیر می‌داند، اظهار کرد: ولایت ائمه اطهار(ع) و پیامبر اکرم(ص) انحصاری است. علامه طباطبایی در این کتاب به معارف و رازها و علوم سری نهفته در دین اشاره دارد که از دسترس ما مخفی مانده و کسی جز خداوند متعال یا شخصی که خدا بخواهد و بپسندد، دیگری از آن مطالب اسرارآمیز اطلاعی ندارد.

مترجم فارسی کتاب «رسالة الولایه» ادامه داد: آنکه عالم و آدم تحت تدبیر خداوند سبحان دیدن و ولی‌الله شدن در این کتاب ارزشمند به زیبایی بیان شده است.

حجت‌الاسلام والمسلمین حسن‌زاده اذعان کرد: علامه طباطبایی در این کتاب توضیح می‌دهند که ائمه اطهار(ع)، امیرالمؤمنین(ع) و رسول اکرم(ص) اصحاب اسرار داشتند و همه انسان‌ها ظرفیت این مسائل را نداشتند.

عدم توجه به اعتقادات دینی و نزدیکی عقاید مردم ایران و ترکیه تنش ایجاد می‌کند

محمود صدقی‌زاده، رایزن فرهنگی ایران در ترکیه در مراسم رونمایی از ترجمه ترکی استانبولی کتاب «رسالة الولایه» که به همت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار شد، نیز با تمجید از مقام علمی و عرفانی علامه طباطبایی گفت: رایزنان فرهنگی در زمینه سازی تبادلات فکری جمهوری اسلامی ایران با دیگر کشورها نقش بسزایی ایفا می‌کنند.

وی به روابط فرهنگی ایران و ترکیه و ضرورت توجه و اهتمام جدی به تعاملات فکری، دینی و ترجمه و انتشار آثار دینی دو کشور اشاره کرد و افزود: هم مرزی و روابط دیرینه تاریخی و اشتراکات فرهنگی، ادبی و دینی باعث نزدیکی ایران و ترکیه می‌شود.

صدقی زاده بیان کرد: همواره شاهد تأثیر و تأثر بین اندیشمندان دو کشور بوده‌ایم و همکاری و هم‌افزایی فرهنگی دو کشور نقش بی بدیلی در توسعه تمدن اسلامی هم دارد.

وی به ارتباط و همزیستی مسالمت آمیز ایرانیان در ترکیه و اشتراکات فرهنگی بین دو کشور اشاره و تصریح کرد: اکثر مردم دو کشور پیرو دین اسلام هستند. علاقه‌مندی به اهل بیت(ع) و رسول اکرم(ص) از ویژگی‌های بارز مردم مسلمان ترکیه است.

رایزن فرهنگی کشورمان خاطرنشان کرد: توجه به تشابهات، اشتراکات و برجسته نمودن آنها موجب ایجاد تفاهم بیشتر بین مردم دو کشور می‌شود و عدم آگاهی به آنها می‌تواند زمینه ساز سوء تفاهم شود.

وی ادامه داد: با نگاهی آسیب شناسانه به روابط دو کشور مشاهده می‌شود که در طول این روابط، تنها مانعی که می‌تواند موجب ایجاد تنش شود، عدم توجه به اعتقادات دینی و نزدیکی عقاید مردم دو کشور در مسائل دینی است. از این جهت در راستای ایجاد تفاهم بین مردم دو کشور، وظیفه سنگینی بر عهده علماء اندیشمندان و متفکران دو کشور است تا زمینه تفاهم و همزیستی را فراهم کرده و اختلافات جلوگیری کنند.

کتاب «رسالة الولایه» به همت رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در ترکیه به زبان ترکی استانبولی ترجمه و منتشر شده است. در این کتاب، مترجم علاوه بر ترجمه متن رساله الولایه از زبان عربی به زبان ترکی استانبولی با استفاده از سه شرح صورت گرفته بر رساله مذکور از آیت الله جوادی آملی، مرحوم آیت‌الله صانعی زنجانی و محمد حسین رحیمی، شرح رساله را از زبان فارسی به زبان ترکی استانبولی ترجمه کرده است.