تقابل مد و نماد / تلاش برندها برای عادی سازی پوشش چفیه

خبرگزاری مهر؛ گروه مجله _ مرضیه کیان: چفیه یا کوفیه همان دستمال بزرگی است که عرب‌ها از آن به عنوان سربند استفاده می‌کردند و سال‌ها جنگ در سرزمین فلسطین و مورد ظلم واقع شدن مردمانش باعث شد تا کوفیه فلسطینی که همراه همیشگی فلسطینی‌ها بود توسط رسانه‌ها بیشتر دیده شود و این چفیه برای سراسر دنیا به عنوان نمادی از مبارزه و مقاومت در برابر استکبار شناخته شود.

البته به گفته عبدالعزیز الکَراکی که ۴۰ سال است در کارخانه تولید چفیه هرباوی در الخلیل فلسطین کار می‌کند، انگلیس در شناخته شدن چفیه فلسطینی به عنوان مقاومت نقش داشته؛ چرا که در زمان سلطه‌اش بر فلسطین، بین سال‌های ۱۹۲۰ تا ۱۹۴۸ میلادی اعلام کرده بود هرکسی از چفیه استفاده کند به عنوان مخالف شناخته می‌شود و همان موقع بود که همگی شروع به استفاده از چفیه کردند.

دیده شدن چهره‌های معروف و مبارز فلسطین از جمله لیلا خالد در سال‌های پنجاه شمسی، عبدالقادر الحسینی در دهه چهل قرن گذشته، شهید عماد عقل، مهندس یحیی عیاش، ابوعبیده سخنگوی گردان های‌عزالدین قسام و یاسر عرفات (رهبر فلسطین) که بیشتر اوقات با چفیه فلسطینی بودند هم در مطرح شدن این نماد مقاومت بی تأثیر نبود.

حتی افرادی که عرب نبودند هم با ظاهری شبیه فلسطینی‌ها و با همان نماد چفیه فلسطینی در هم‌بستگی با آرمان‌های مردم این سرزمین دیده شده‌اند، مانند: راشل آلن کوری شهروند آمریکایی که به سیاست رژیم صهیونیستی در تخریب منازل فلسطینی اعتراض می‌کرد و توسط بلدوزر این رژیم اشغالگر زیر گرفته شد نیز می‌پوشید یا فرانکو فونتانا چریک معروف ایتالیایی که در سال ۱۹۷۵ به صفوف انتفاضه مردم فلسطین پیوست و ۲۲ سال همراه فلسطینی‌ها علیه رژیم صهیونیستی جنگید.

تمسخر ارزش‌ها با طرح چفیه؟

شاید آن روزی که انگلیس حکم استفاده از چفیه را نشانه مخالفت با استعمار اعلام کرده بود، هیچ وقت فکرش را هم نمی‌کرد که این نماد در بین جهانیان به عنوان مقاومت شناخته شود.

حالا بعد از گذر سال‌ها، بسیاری از کشورها و خیلی از برندها سعی دارند تا ارزش معنوی چفیه را پایین بیاورند و عادی‌سازی کنند؛ از به نمایش گذاشتن آن در تزئین مانکن‌های فروشگاه‌های معروف دنیا گرفته تا برندهایی که با الگوبرداری از طرح چفیه، مدل‌هایی را روانه بازار کرده‌اند.

همین موارد باعث شده که در مدت کوتاهی چفیه با کاربردهای متفاوت مثل روسری و شال و یا مانتو هم کاربرد پیدا کند. همچنان گهگاهی در تبلیغات صفحات شبکه‌های مجازی، شال و روسری‌هایی با طرح چفیه به چشم می‌خورد که بدحجابی مدل‌هایی که از این پوشاک استفاده می‌کنند با جایگاهی که چفیه در اذهان جا انداخته، مغایرت دارد.

الگوبرداری برندهای معروف مثل لویی ویتون از طرح چفیه و تغییر دادن المان‌هایی که در چفیه فلسطینی بود باعث شد تا نقش و نگارهای موجود در چفیه اصیل زیر ذره‌بین برود و تمام نمادهای آن معنا شود.

پترن یا الگوی برگ زیتون نشان دهنده قدرت، مقاومت و استقامت است، طرحی که همچون تور ماهیگیری در وسط چفیه نقش بسته، ارتباط بین دریانورد فلسطینی و دریای مدیترانه را نشان می‌دهد و خطوط ضخیم اطراف آن هم نماینگر مسیرهای تجاری است که از فلسطین می‌گذرد و سابقه طولانی بازرگانی، سفرها و فرهنگ را نمایان می‌کند.

بعد از حمله رژیم صهیونیستی به غزه و جنگ ۱۱ روزه و به تظاهرات پیوستن بلاحدید (مدل معروف فلسطینی) با چفیه، لویی ویتون از طرح چفیه استفاده کرد و ترند جهانی شد. با این تفاوت که تمامی المان‌های روی چفیه اصیل را با لوگوی خود تغییر داده بود و با تبدیل رنگ‌های سیاه و سفید سنتی به آبی و سفید آن را به رنگ‌های پرچم رژیم صهیونیستی نزدیک کرده بود.

یکی از طراحان لباس اسرائیلی هم در یک برنامه مد در تل آویو، فشن شویی به راه انداخت و در آن از لباس‌هایی که با نماد مبارزات فلسطینیان طراحی کرده بود، رونمایی کرد. در این فشن شو مدل‌های غیر محجبه با لباس‌های کاملاً غیر اسلامی که قسمت‌هایی از این لباس‌ها را پارچه‌ای شبیه چفیه تشکیل می‌داد، روی استیج رفتند.

انتقاد کاربران فضای مجازی از سو استفاده فرهنگی

زمانی‌که چفیه به عنوان مانتوهای جلوباز در ایران تولید شد، با واکنش انتقادی بسیاری از مردم مواجه شد که در نهایت استفاده از آن‌ها در کشور ممنوع شد.

بعد از خبر رونمایی محصول جدید لویی ویتون هم انتقادات شدیدی در فضای مجازی از طرف کاربران دیده شد که این برند را به سرقت فرهنگی متهم کردند و این بی تفاوتی را نامحترمانه دانستند، که نتیجه تمامی اعتراضات به حذف شدن محصول جدید این شرکت از وبسایتش شد.

حرمت این پوشش که از جهان عرب نشأت گرفت و علاوه بر نماد ملی‌گرایی فلسطین، به گفته مقام معظم رهبری در واکنش به سجده قهرمان المپیک بر روی چفیه، نماد ایثار و مقاومت معرفی شده باید حفظ شود.