به گزارش خبرنگار مهر، یکی از مهمترین واجبات دین مبین اسلام که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد، فراگیری احکام دین است. کسی که اسلام را به عنوان دین خود بر می‌گزیند باید برنامه‌های آن را به طور کامل در همه قلمروهای زندگی خود بپذیرد و رفتار و عملکرد خویش را مطابق با احکام دین تنظیم نماید، انجام چنین تکلیفی می‌طلبد فرد مسلمان نسبت به مقدار مورد نیازش از احکام دین که به آن احتیاج دارد و برایش پیش می‌آید، شناخت پیدا کند تا بتواند آن را در زندگی خود اجرا نماید. می‌توانید در اینجا پاسخ به سوالات فقهی که پیش‌تر منتشر شده است را ببینید.
یکی از موضوعاتی که در مورد آن پرسش‌های زیادی مطرح می‌شود مسائل مربوط به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی است.
حضرت آیت الله خامنه‌ای
پرسش: فروش لایک و فالوور واقعی و یا ساختگی و دروغین (فیک) چه حکمی دارد؟
پاسخ: اگر واقعی باشد، در مواردی که مشتمل بر مفسده نباشد، فی نفسه اشکال ندارد، ولی اگر ساختگی و دروغین باشد، جایز نیست.
پرسش: سایت‌های آموزشی خاصی در اینترنت ایجاد شده که شرکت‌های بزرگ تجاری در مقابل بازدید روزانه عده‌ای از تبلیغشان از طریق این سایت هزینه‌ای را به آن سایت پرداخت می‌نمایند. سایت آموزشی هم با ثبت نام عده‌ای به ازای بازدید روزانه این افراد از سایت وجهی را پرداخت می‌کند. می‌خواستم بدانم اگر من هم جزو ثبت نام کنندگان این سایت باشم و ماهیانه پولی را به خاطر همین بازدیدها دریافت کنم اشکال شرعی دارد یا خیر؟
پاسخ: اگر بازدید از سایت‌های تبلیغاتی، ترویج فساد از قبیل نشر اکاذیب و ارائه‌ی مطالب باطله نباشد و مبلغ دریافتی به عنوان هدیه باشد، بازدید از سایت‌ها و دریافت مبلغ مذکور اشکال ندارد.
پرسش: با دختری نامزد هستم خانواده‌ها هم در جریان هستند آیا می‌شود برای هم از طریق اینترنت پیام یا ایمیل بفرستیم؟ روابط ما تا چه حدّی شرعی است؟ (عقد یا صیغه هم به هیچ وجه فعلاً ممکن نیست).
پاسخ: باید از بیان مطالبی که محرّک شهوت و یا مناسب زن و شوهر شرعی باشد، اجتناب کنید.
پرسش: از آنجایی که شغل اینجانب (دامپزشکی) ایجاب می‌کند در جریان روند بیماری‌هایی که از حیوان به انسان سرایت می‌کنند و سبب بیماری‌های گاهاً مهلک (مثل تب مالت یا آنفولانزای مرغی) می‌شوند باشم و از آنجایی که دسترسی به متخصصین معتبر خارجی از راه اینترنت ساده بوده و جواب سریع اخذ می‌گردد آیا تماس با دانشمندان آمریکایی و اروپایی جهت کسب اطلاعات مورد تأیید روز در خصوص وضعیت بیماری‌هایی از این قبیل جایز می‌باشد؟
پاسخ: تماس با دانشمندان برای کسب اطلاع، به خودی خود منع شرعی ندارد.
پرسش: از آنجایی که تهاجم فرهنگی غرب از هر وسیله‌ای برای حمله‌ی خود کمک می‌گیرد و امروز با ابزار رایانه، سی‌دی و اینترنت بیشتر این تهاجم را انجام می‌دهد، می‌بینیم که سی‌دی‌های مبتذل به صورت رایت شده و با قیمت خیلی نازل و فراوان در بازار عرضه می‌شود و این در حالی است که سی‌دی‌های مذهبی با قیمت‌های گزاف عرضه می‌شود که خرید آن برای خیلی‌ها مشکل است لذا افرادی قفل این سی‌دی ها را شکسته و به صورت رایتی و با قیمت خیلی نازل‌تر عرضه می‌کنند. حال با این مقدمه چند سوال از محضر شریف دارم:
س ۱: استفاده از چنین سی‌دی‌هایی چه حکمی دارد؟
س ۲: آیا می‌توان سی‌دی رایتی را رایت کرد و از آن استفاده برد؟
س ۳: حکم سی‌دی رایتی هدیه‌ای چیست؟
س ۴: سی‌دی‌هایی که امانت می‌دهند و سی‌دی امانتی در صورتی که سی‌دی‌های آنها رایت شده باشد، استفاده از آن چه حکمی دارد؟
س ۵: با توجه به پیشرفت علم و تکنولوژی هر سال برنامه‌های کامپیوتری پیشرفته‌تری وارد بازار می‌شود که نسبت به برنامه‌های ما قبل‌شان پیشرفته‌تر و کامل‌تر هستند، آیا استفاده از سی‌دی‌های رایتی قدیمی‌تر جایز می‌باشد؟
س ۶: آیا در کل مسائل فوق می‌توان به مرجع دیگری رجوع کرد؟
پاسخ: شکستن قفل سی‌دی و تکثیر آن بدون اجازه ناشر اصلی آن جایز نیست و استفاده و خرید و فروش سی‌دی تکثیر شده بدون اجازه ناشر اصلی جایز نیست.
ج ۲) حکم همان است که در پاسخ قبلی بیان شد.
ج ۳) فرقی بین سی‌دی هدیه‌ای و ابتیاعی در این باره نیست.
ج ۴) حکم آن از بیان بالا روشن شد.
ج ۵) بدون اذن ناشر اصلی اولی جایز نیست.
ج ۶) مسأله از موارد رجوع به غیر نیست.
پرسش: بعضی از سایت‌های خارجی بازی‌های اینترنتی دارند که باید ابتدا مقداری پول داد تا وارد بازی شد اگر ببریم اصل پولمان و جایزه به ما تعلق می‌گیرد و اگر ببازیم پول خود را از دست می‌دهیم. بازی کردن و پول دادن به این سایت‌ها چگونه است؟
پاسخ: جایز نیست.
حضرت آیت الله سیستانی
پرسش: با پیشرفت علم و تکنولوژی و گسترش اینترنت و شبکه‌های اجتماعی مسائل جدیدی برای خانواده‌ها پیش آمده که لازم است آنها را مطرح کنیم.
۱- آیا جایز است زن و دختر با هر شخصی که می‌خواهد نامه نگاری کند آن هم بدون اطلاع شوهر و پدر، و همچنین پسران با دختران نامحرم؟
۲- هنگامی که مرد از همسرش و یا از دخترش و یا پسرش و یا از خواهرش می‌پرسد که چه فعالیتی را بر روی اینترنت و با چه کسانی انجام می‌دهید، گاهی جواب می‌دهند که: (ارتباط با شما ندارد، و نباید در امور شخصی ما دخالت کنی)، آیا این درست است؟
۳- آیا شوهر و یا پدر چنین حقی دارد که اگر همسر یا فرزندان ، ارتباط با دیگران را ادامه دهند مخصوصا اگر این صحبت‌ها با دیگران در خفا بوده و باعث شک و شبهه به ارتباط‌های حرام باشد، ایشان را بازخواست کند. و به تعبیر دیگر وظیفه شوهر نسبت به همسر و پدر نسبت به فرزندان در این گونه موارد چیست؟
پاسخ: ارتباط زن و مرد نامحرم از راه ارسال پیام‌های نوشتاری و یا گفتاری جایز نیست مگر به همان مقدار که به طور مستقیم جایز است. و شایسته نیست زن طوری رفتار کند که شک و شبهه شوهر را برانگیزد و همچنین است حکم فرزندان نسبت به پدر و مادر بلکه در بعضی از موارد این کار حرام است مانند این که رفتار زن به طوری شبهه انگیز باشد که از نظر عقلا با رعایت حقوق شوهر منافات داشته باشد یا رفتار فرزند موجب اذیت پدر و یا مادر از جهت شفقت و دلسوزی برای فرزند باشد.
و اگر رفع مشکل متوقف بر اطلاع شوهر یا پدر و یا مادر از محتوای پیام‌های ارسالی و دریافتی باشد در صورتی که محذوری در پی نداشته باشد متعین است.
به طور کلی باید توجه داشت که شوهر و پدر در مقابل همسر و فرزند مسئولیت شرعی دارند، خداوند می‌فرماید (یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ نَارًا وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ عَلَیْهَا مَلَائِکَةٌ غِلَاظٌ شِدَادٌ لَا یَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَیَفْعَلُونَ مَا یُؤْمَرُونَ) ((ای کسانی که ایمان آورده اید خود وخانواده خود را از آتشی که سوخت آن مردم و سنگ‌ها هستند حفظ کنید، فرشتگانی درشتگفتار و سختگیر بر آن آتش موکلند هرچه خدا بگوید نافرمانی نمی‌کنند و همان می‌کنند که به آن مأمور شده‌اند)).
بنابراین زن و فرزند باید شوهر و پدر را در انجام این وظیفه کمک کنند و اگر نکنند بر آنها است که به وظیفه امر به معروف و نهی از منکر طبق ضوابط آن عمل نمایند.
پرسش: سایت‌هایی هستند که بابت کلیک کردن در سایت آنها و یا معرفی کردن لینک آنها در سایت‌های مختلف پول می‌پردازند آیا انجام چنین کاری اشکال دارد؟
پاسخ: اگر مستلزم حرامی بشود مانند اینکه ترویج برای شرکتی باشد که کار او حرام است، جایز نیست.
پرسش: می‌خواستم بدانم که شغل کافی نت داری با توجه به اینکه اینترنت کاربردهای مختلف (اعم از حلال و حرام) دارد دارای چه حکمی است؟
پاسخ: فی نفسه اشکال ندارد.
پرسش: در منزل ما علامت آنتن وای فای (wi-fi)نشان داده می‌شود که پسورد ندارد، آیا استفاده کردن از آن اینترنت جایز است ؟
پاسخ: اگر قرینه بر عدم رضایت نباشد اشکال ندارد.
پرسش: لطفاً حکم چت کردن با شخصی که از جنسیت او بی اطلاع هستیم را بفرمائید. در صورت اطمینان از جنسیت چطور؟
پاسخ: در هر دو صورت اگر ترس افتادن به گناه باشد چت کردن حرام است.
پرسش: موقع کار با اینترنت با تصاویر غیر شرعی برخورد می‌کنیم تکلیف چیست؟
پاسخ: نگاه کردن به فیلم‌ها یا تصاویر لخت و نیمه لخت با شهوت حرام است بلکه بدون شهوت نیز بنا بر احتیاط واجب جایز نیست.
حضرت آیت الله مکارم شیرازی
پرسش: پرسش: لطفاً بفرمائید حکم پولی که از راه پخش بازی آنلاین در اینترنت (استریم) رد و بدل می‌شود، چیست؟
پاسخ: کسب درآمد از این طریق جایز نیست.
پرسش: با توجه به اینکه آیت‌الله مکارم استفاده از اینترنت پرسرعت 3G را خلاف موازین شرع اعلام کردند، آیا بنده می‌توانم در این مورد به فتوای آیات عظام دیگر عمل کنم؟
پاسخ: استفاده‌های مشروع و مطابق مقررات از اینترنت پرسرعت مانعی ندارد ولی استفاده از امکانات مکالمه تصویری از طریق تلفن همراه جایز نیست.
پرسش: آیا متن‌ها و مطلب‌ها و شعرهایی که از طریق پیام یا تلگرام برایمان می‌آید و نام نویسنده و شاعر و… ندارد آیا اجازه ارسال به دیگران را داریم؟
پاسخ: اگر محتوای فاسد و مفسدی نباشد اشکالی ندارد.
پرسش: استفاده از شبکه‌های اجتماعی برای تبلیغ اسلام در خارج از کشور چه حکمی دارد؟
پاسخ: اگر برای تبلیغ دین اسلام بوده و از مفاسدی که در چنین فضاهای مجازی وجود دارد ایمن باشند اشکالی ندارد.
پرسش: لطفاً دلیل حرمت اشتراک در شبکه اجتماعی فیس‌بوک Facebook را بیان فرمائید؟
پاسخ: عزیزان من! دلیل آن روشن است و همان نشر گسترده فساد و انواع گناهان از این طریق می‌باشد. زیرا فیس‌بوک مانند شهر بی در و دروازه‌ای است که همه کس از دانشمندان و افراد نخبه گرفته تا دزدان و شیّادان و کلاهبرداران و کسانی که به انواع فساد آلوده‌اند؛ هر کدام در این شهر مغازه‌ای دارند و در این مغازه‌ها گاه وسایل ضروری زندگی و در بسیاری از موارد ابزار گناه و مفاسد و انحراف‌های اخلاقی فراگیر و ایجاد اختلاف در میان ملّت‌ها با برچسب‌های زیبا و پوشش‌های فریبنده در اختیار همگان قرار می‌گیرد. حال اگر ورود در این شهر برای همه ممکن شود از جوانان کم سن و سال گرفته تا بزرگ‌سالان ناآگاه و غیر آنها آیا هیچ فرد آگاهی می‌تواند ورود به چنین شهری را برای همه آزاد بگذارد؟ حتی جاسوسان و مفسدان فی‌الارض می‌توانند در این شهر بی در و پیکر مبادله اطّلاعات کنند و با رموز و اشاراتی بذر توطئه بپاشند. ما می‌گوئیم باید بر مطبوعات و رسانه‌ها به طور عام نظارتی باشد تا افراد فاسد و مفسد نتوانند از این طریق جامعه را آلوده کنند. با این حال چگونه فیس‌بوک باید از هر قید و شرطی آزاد باشد، آیا آزادی بی قید و شرط در دنیا داریم؟ پاره‌ای از محدودیّت‌های غربی به هیچ وجه مشکلی را حل نمی‌کند و تکثیر اشکال، حلّ اشکال نیست. آری اگر ورود در این شهر مخصوص افراد دانشمند و فرهیخته که خوب و بد را کاملاً می‌شناسند و سِره از ناسِره را تشخیص می‌دهند آن هم برای تحقیقات اجتماعی آزاد بود، مانعی نداشت؛ درست مانند کتب ضلال که فقها مطالعه آن را برای عموم تحریم می‌کنند ولی برای محققان مذهبی آزاد شمرده می‌شود.
پرسش: اشخاصی هستند که تفکّرات التقاطی و سوابق فکری مغایر با نظرات اکثریّت فقهای شیعه، و فقه حاکم بر نظام مقدّس جمهوری اسلامی (نظیر بحث ولایت فقیه) دارند. آیا می‌توان دیدگاه‌ها و نظرات آنها را در جامعه انتشار داد، تا مردم با شنیدن اقوال مختلف بهترین آن را انتخاب کنند؟ در صورتی که پاسخ منفی باشد، آیه شریفه (فَبَشِّرْ عبادِ * الّذینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ اَحْسَنَه) را چگونه تفسیر می‌فرمایید؟
پاسخ: این کار در صورتی که موجب بدآموزی نگردد، کار خوبی است. و این مشکل عمدتاً از طریق نحوه بیان مناسب نظرات مخالفین تأمین می‌شود، به این معنی که نظرات آنها به صورت موذیانه و مخرّب و تؤام با دروغ و تهمت و جوسازی بیان نگردد. البتّه باید توجّه داشت که مسائل مختلف است بعضی از مسائل را می‌توان در سطح عموم مطرح کرد، و بعضی از مسائل باید در سطح حوزه و دانشگاه و محافل علمی مطرح گردد زیرا احتیاج به آگاهی‌های تخصّصی دارد. به یقین اشتباه این دو دسته از مسائل به یکدیگر، سبب بروز مشکلاتی در سطح جامعه می‌گردد.
پرسش: اگر دخترم در منزل با اجازه من با جنس مخالف چت کند و من مطمئن باشم خطری او را تهدید نمی‌کند؛ از نظر معظم‌له این کار چه حکمی دارد؟
پاسخ: این کار جایز نیست؛ ممکن است فعلاً خطری نداشته باشد، ولی تجربه نشان داده که خالی از گناه نیست.
پرسش: یکی از امکاناتی که در اینترنت به صورت غیر مجاز وجود دارد VPN می‌باشد؛ با این وسیله بعضی از سایت‌ها که فیلتر هستند نمایش داده خواهند شد و می‌توان فیلم دانلود کرد. من برای سمینار دانشگاه به فیلم‌های علمی احتیاج دارم، ولی با وجود فیلتر بودن سایت‌ها نمی‌توانم چیزی دانلود کنم؛ آیا می‌توانم از این فیلتر شکن برای کارهای غیر حرام استفاده کنم؟
پاسخ: این کار در صورتیکه مخالف قوانین و مقررات حکومت اسلامی باشد جایز نیست ولی بر مراکز علمی لازم است امکان استفاده از منابع علمی سالم را برای دانشجویان فراهم کنند.
پرسش: نظر معظم‌له در مورد فعالیّت سایت‌های همسریابی چه می‌باشد؟
پاسخ: تا آنجا که اطلاع داریم تاکنون افراد یا گروه‌های متعددی اقدام به این کار کرده‌اند، بعضی موفق بوده‌اند و بعضی با مشکلات مواجه شده‌اند. ولی به هر حال اگر این کار زیر نظر افراد مطمئن و با رعایت تمام شوؤنات اسلامی، و اخذ مجوز از مقامات ذی‌صلاح صورت گیرد کار خوبی است و ممکن است جلوی بسیاری از مشکلات ازدواج‌ها را بگیرد اما با توجه به ظرافت و حساسیت‌های مساله، نیاز به برنامه‌ریزی دقیق دارد.
پرسش: کار کردن در یکی از شرکت‌های خدمات اینترنتی، که اکثر استفاده از آن مربوط به کاربردهای مبتذل است چه حکمی دارد؟
پاسخ: هرگاه اکثر افراد از برنامه‌های مبتذل آن استفاده می‌کنند کار کردن با آن شرکت خدماتی اشکال دارد.
پرسش: آیا می‌توان از سایت‌های غیر مجاز بدون قصد شهوت دیدن کرد؟
پاسخ: استفاده از سایت‌های غیر مجاز مطلقاً اشکال دارد.
پرسش: اگر در منطقه ما اینترنت وایرلسی باشد که مالک آن با وجود این که می‌تواند بر روی آن رمز بگذارد اما این کار را نکرده و ما بدون زحمت می‌توانیم از آن استفاده کنیم؛ با توجه به این مطلب، استفاده از آن چه حکمی دارد؟
پاسخ: اگر نگذاشتن قفل بر آن نشانه رضایت او به استفاده دیگران باشد مانعی ندارد در غیر این صورت جایز نیست.
نظر شما