کسی برای «کسب درآمد» سراغ فیلمسازی نمی‌رود/ سرمایه «افکار عمومی»

جمال خندان مشاور حقوقی «خانه سینما» و وکیل پایه یک دادگستری در گفتگو با خبرنگار مهر درباره شرایط سرمایه‌گذاری در سینما گفت: پیش از هر چیز باید بگویم که هیچ‌گونه مقرراتی درباره چگونگی ورود پول و در واقع همان سرمایه تولید در سینما وجود ندارد، در واقع می‌توان گفت هر فیلمی یک تهیه‌کننده دارد و تهیه کننده صاحب و مالک فیلم است و اوست که سرمایه تولید فیلم را تامین و عوامل مورد نظر خود جهت تولید توزیع فیلم را انتخاب می‌کند چرا که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز مقرراتی دارد که بر اساس آن تهیه‌کننده موظف است عوامل اصلی فیلم را هنگام پروانه ساخت معرفی کند.

وی ادامه داد: مساله مهم این است که درآمد حاصل از فیلمسازی از مالیات معاف است به این معنا که اگر روی ساخت یک فیلم سرمایه گذاری کنید درآمد حاصل از فیلم اگر بیشتر از سرمایه مورد نظر باشد، از مالیات معاف است. یک قانون دیگر نیز وجود دارد که اگر فردی به ساخت یک فیلم یا اثر هنری کمک کند مشمول معافیت یا مساعدت‌هایی در دیگر فعالیت‌های اقتصادی خود خواهد بود.

مشاور حقوقی خانه سینما با اشاره به اینکه مساله تمایل به سرمایه گذاری از سوی برخی از افراد در سینما باید از جوانب مختلف مورد بررسی قرار گیرد، بیان کرد: صرف اینکه فردی پولی را وارد سینما کرده و در این حوزه سرمایه گذاری کند کار بدی نیست و می‌تواند به سینما کمک کند. نباید فراموش کرد که در حال حاضر کسی سراغ فیلمسازی برای درآمد نمی‌آید. فرض کنیم سالی ۱۵۰ فیلم در سینمای ایران ساخته می‌شود، سوال اینجاست که چند فیلم از این تعداد سودآور است؟ می‌توان گفت از این تعداد شاید ۳ یا ۴ فیلم سودآوری داشته باشد و یا ۶ فیلم نیز بتواند سرمایه تولید خود را تامین کند، باقی فیلم‌ها ضرر است. در چنین شرایطی چه دلیلی وجود دارد که یک فرد سرمایه خود را وارد چنین سینمایی کند؟ می‌توان گفت با چنین ضررهایی سرمایه گذاری در سینما عاقلانه نیست، پس می‌توان به این مساله توجه کرد کسانی که سرمایه گذاری‌های کلانی در سینما انجام می‌دهند در برخی موارد در پی اهداف غیر سینمایی دیگری هستند. این اهداف دیگر می‌تواند شهرت، پولشویی، فرار مالیاتی و …باشد.

خندان گفت: این گروه از سرمایه گذاران شاید بعد از مدتی حضور در سینما کاملاً حرفه‌ای هم می‌شوند، یعنی بعد از مدتی تصمیم بگیرند که سرمایه‌های خود در سینما را افزایش دهند و از بازیگران و دیگر عوامل حرفه‌ای استفاده می‌کنند تا فیلم‌های مورد نظرشان تبدیل به آثار پرفروش سینما هم شود، البته همین مساله سبب می‌شود تا دستمزدهای برخی هنرمندان دست اندر کار نیز بالا رفته و از سوی دیگر داد برخی تهیه کنندگان سینمایی هم بالا رود. آنچه که بیشتر از پول‌شویی و فرار مالیاتی مدنظر من است، اعتباری است که برخی سرمایه گذاران به دنبال آن هستند.

یکی از سرمایه گذارانی که در سینما ورود پیدا کرد و بعدها نیز تحت عنوان مفسد اقتصادی درست یا غلط دستگیر شد، شاید در حوزه تجارت بدون در نظر گرفتن اینکه پول خود را از کجا آورده، آدم موفقی بود، اما همین آدم دارا تا چه اندازه پایگاه اجتماعی داشت؟ در واقع پایگاه اجتماعی برای هر فردی از اهمیت بسیاری برخوردار است وی افزود: به عنوان مثال یکی از سرمایه گذارانی که در سینما ورود پیدا کرد و بعدها نیز تحت عنوان مفسد اقتصادی درست یا غلط دستگیر شد، شاید در حوزه تجارت بدون در نظر گرفتن اینکه پول خود را از کجا آورده، آدم موفقی بود، اما همین آدم دارا تا چه اندازه پایگاه اجتماعی داشت؟ در واقع پایگاه اجتماعی برای هر فردی از اهمیت بسیاری برخوردار است. همین فرد وارد تجارت شد و بعد از مدتی سرمایه‌اش افزایش پیدا کرد و موفق شد تا با سرمایه گذاران دیگر نیز ارتباط برقرار کند، اما مساله این است که حوزه‌های اقتصادی دیگر تا چه اندازه این فرد را می‌شناختند؟ همین فرد وارد سینما شده، فیلم می‌سازد و تبدیل به چهره شناخته شده می‌شود و به راحتی می‌تواند هر کاری که بخواهد بکند چرا که اعتبارش در جامعه زیرورو می‌شود.

وی با بیان اینکه بحث افکار عمومی نیز از اهمیت بسیاری برخوردار است در حوزه بین‌الملل نیز هیچ ضمانت اجرایی وجود ندارد و تنها ضمانت اجرا در این بخش افکار عمومی است، تاکید کرد: البته افکار عمومی در ایران نیز بسیار مهم است و می‌تواند به مهمترین سرمایه یک فرد تبدیل شود، به عنوان مثال اگر همه سرمایه یک سلبریتی را هم بگیرید، وی کافی است که بازار برود و بگوید ۱۰ تا ماشین با چک یک ماهه به من بدهید، آیا به او نمی‌دهند؟ البته که این کار را می‌کنند چرا که این فرد در جامعه اعتبار دارد. زمانی که اعتماد عمومی به سمت یک فرد جلب می‌شود، به راحتی می‌تواند اهداف خود را پیش برد.

مشاور حقوقی «خانه سینما» ادامه داد: از سوی دیگر تصور کنید یک نفر به صورت ناگهانی در جامعه ما سبز شود و هر روز اخباری نسبت به فعالیت‌های اقتصادی و سرمایه گذاری‌های وی منتشر می‌شود، در چنین شرایطی برای همه این سوال پیش می‌آید که این پول‌ها از کجا آمده است؟ مساله این است که معمولاً درجه سالم بودن این پول‌ها پایین است، چرا که معمولاً آدم به صورت ناگهانی صاحب ده‌ها میلیون دلار پول نمی‌شود! به همین دلیل فرد تصمیم می‌گیرد به گونه‌ای نشان دهد که پول، پول به اصطلاح زحمت کشیده است، به همین دلیل شاید تصمیم بگیرد مثلاً دست به ساخت فیلم سینمایی بزند، فیلم‌هایی که فروش خوبی دارند و حتی می‌توانند جوایز بسیاری نیز به دست آورند. در چنین شرایطی سرمایه گذار می‌تواند توجیه مناسبی برای دارایی خود داشته باشد.

خندان در پایان گفت: مساله دیگر این است که با توجه به اینکه سرمایه گذاری در سینما بسیار کم است، هرکسی هم که می‌خواهد پولی را وارد سینما کند، کسی نمی‌پرسد این پول از کجا آمده و به راحتی آن را قبول می‌کند و البته این یک مساله کاملاً طبیعی هم است اما نکته مهم این است که ساختار باید از ابتدا درست باشد. به این معنا که اگر از سوی نهادهای مربوطه مجوز تهیه کنندگی صادر می‌شود باید هر تهیه کننده جدای توانایی در جذب سرمایه گذار باید بضاعت مالی مناسبی نیز داشته باشد، اما مساله سرمایه گذار در سینما چیز دیگری است و با توجه به شرایط فعلی به راحتی از سرمایه‌ها استقبال می‌شود.