به گزارش خبرگزاری مهر، تربیت چیست؟ تربیت چه نسبتی با آموزش دارد؟ آیا این دو واژه با یکدیگر هم معنی‌اند یا می‌توان بین این دو واژه نسبت و رابطه‌ای پیدا نمود؟ نسبت تربیت با پرورش چگونه است؟ آیا می‌توان تربیت را همان پرورش دانست؟
سند تحول بنیادین آموزش و پرورش که امروزه یکی از مهم‌ترین اسناد بالادستی نظام آموزشی کشور است بر مفهوم تربیت تاکید بسیاری دارد. در این سند، نظام آموزشی مهم‌ترین نهاد تربیت دانسته می‌شود و همه تجهیزات مدرن آموزشی نیز باید در اختیار امر تربیت باشد.
از سوی دیگر در فصل هفتم این سند به وضوح بر این موضوع تاکید می‌شود که مراد از تربیت، تربیت اسلامی است؛ لذا در تربیت الگوی آموزش و پرورش، تقویت شایستگی‌های اعتقادی و حرفه‌ای معلمان و مدیران و از سوی دیگر تقویت ایمان و بصیرت دینی دانش آموزان بسیار حائز اهمیت است.
در بیانات مقام معظم رهبری به عنوان راهنمای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش نیز به خوبی می‌توان بر اهمیت تربیت دست یافت. در دیدگاه مقام معظم رهبری اهتمام به تربیت، در کنار توجه به تعلیم مهم، اساسی و ضروری است. تربیت و پرورش صحیح قوای جسمی و روحی، عامل شکوفایی استعدادهای ذاتی بشر برای رسیدن به رشد و کمال حقیقی است. به اعتقاد رهبری هیچ آباد کردنی به قدر آباد کردن روان انسان و فکر انسان - که در حقیقت راه آینده‌ی او را ترسیم می‌کند - نمی‌رسد.
در تمامی بخش‌های سند تحول بنیادین آموزش و پرورش بر واژه تربیت به شکلی محوری تاکید شده و بیش از آنکه بر آموزش و پرورش اشاره شود بر دو واژه تعلیم و تربیت یاد شده است. همچنین تربیت نه یک امر جدا نشدنی و یک کل تجزیه ناپذیر که مفهومی است متشکل از چند بخش.
یوسف نوری وزیر آموزش و پرورش دولت سیزدهم در اولین نشست خبری خود با تاکید بر واژه تربیت گفته بود: ما دانش‌آموز را برای اینکه در آینده فرد مؤثری باشد تربیت می‌کنیم. اگر هنرستان‌های ما رشته‌های خوبی داشته باشند ۸۰ درصد دانش آموزان ما جذب بازار کار می‌شوند.
نوری با بیان اینکه طبق سند تحول بنیادین چهار رکن فرایند تربیت داریم که خانواده، حکومت، رسانه و نهادها و سازمان‌های غیردولتی از این جمله است. از ۶ ساحت برای تربیت نام برد.
وزیر آموزش و پرورش در تشریح کیفیت ۶ ساحت تربیت گفت: باید ساحت‌های شش‌گانه را مستقر کنیم تا به اهداف عالیه که یکی از آنها کارآفرینی و اشتغال است برسیم. باید از نظام تک ساحتی عبور و به نظام تعلیم و تربیت چندساحتی برسیم. اگر رشته‌های هنرستان‌ها خوب انتخاب شوند مطمئناً تعداد بسیاری جذب بازار کار می‌شوند. ایجاد سواد، نه سواد اسمی و عملکردی بلکه سواد چندبعدی بسیار حائز اهمیت است و نظام آموزش و پرورش باید این هجرت را داشته باشد که قطعاً برای آن برنامه داریم. همکاران ما قبلاً این مسیر را شروع کرده‌اند که کند بوده و باید آن را با سرعت بیشتر و راهکارهای دیگری طی کنیم.
در نظام آموزش و پرورش منطبق بر سند تحول تربیت در تمامی ساحت‌های خود نیازمند محیط‌های دیگری بیش از مدرسه است و مدرسه به تنهایی نمی‌تواند تربیت مدنظر را شکل دهد.
وزیر آموزش و پرورش روز ۱۸ بهمن ماه در برنامه به وقت ایران در شبکه آموزش در تشریح راهکارهای تحقق ساحت‌های تربیت با بیان اینکه ۱۰ تا ۲۰ درصد فعالیت‌های تربیتی و پرورشی خارج از مدرسه معرفی شده است؛ گفت: دانش آموزان باید به نهادهای قرآنی برای ساحت تربیت اعتقادی - اخلاقی و برای ساحت زیباشناختی و هنری به مراکز هنری و نگارخانه‌ها مراجعه کنند. برای کارآفرینی و ساحت تربیت اقتصادی - حرفه‌ای دانش آموزان باید به کارخانه‌ها سر بزنند. همراه پرورشی باید همراه دانش‌آموز باشد تا این کنکاش‌ها صورت بگیرد؛ باید اردوگاه‌ها و ورزشگاه‌ها را جدی تر و فعال‌تر کنیم.
از این موارد می‌توان دریافت تربیت مدنظر در سند تحول نه صرفاً یک واژه همراه با آموزش و تعلیم که دارای ابعادی بیشتر است.
علیرضا رحیمی استاد دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه اساس تربیت این است که ما بدانیم چه عملی را باید انجام دهیم؛ تربیت به طور کلی مفهومی ثانوی است. به این جهت که تا تعریف خاصی از آن نداشته باشید نمی‌توان مصداق خاصی برای آن پیدا کنید. تربیت نیز از همین جنس است.
استاد دانشگاه المصطفی افزود: شما کلمه درخت را در نظر بگیرد؛ درخت یک مفهوم اولیه است. درخت را وقتی بیان می‌کنید مردم درخت را به خوبی درک می‌کنند و مصداق آن را به خوبی می‌شناسند. اما واژگانی مثل شجاعت، صداقت و محبت، نمی‌توانند به خوبی در اذهان شکل بگیرند؛ تا زمانی که برای این کلمات مصداق پیدا نکنیم.
بدین معنا و مفهوم برای درک تربیت و آنچه می‌بایست به آن در تربیت اسلامی برسیم؛ لازم است پس از بیان تعریف کلی و مصداقی واژه تربیت، بر مصداق‌ها توجه بیشتری داشته باشیم.
با تأیید سند فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش در سال ۱۳۹۰ و علی‌رغم تمامی غفلت‌ها و مشکلات موجود در راه تحقق کامل این سند؛ به نظر می‌رسد با آغاز به کار دولت سیزدهم باید شاهد توجه ویژه به سند تحول بنیادین در آموزش و پرورش باشیم.
لذا لازم است با شناخت دقیق تربیت و مصادیق آن در تمامی ساحت‌های تعریف شده به دنبال میزان اثر گذاری اقدامات انجام شده ذیل این سند باشیم.
نظر شما