کمدینی که از «بایدن» بازی خورد/ چرا آمریکا از اوکراین دفاع نکرد؟

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل - مریم خرمائی: کاخ سفید بعد از مکثی طولانی در پاسخ به درخواست کمک اوکراین، بالاخره در سومین روز نبرد و در حالی که نیروهای روس به کی یف رسیدند، اعتراف کرد که «جنگ با روسیه به نفع ما نیست»!

این اعتراف قطعاً کام «ولودیمیر زلنسکی» رئیس جمهور اوکراین را بیش از هر کس دیگر تلخ کرد، کمدینی که از صحنه یک سریال طنز پرمخاطب، خود را به صحنه سیاست پرت کرد حال آنکه نمی‌دانست با همه مهارتی که در بازیگری دارد، در برابر آنها که سال‌ها مشق سیاست کرده اند، بازی می‌خورد.

رئیس جمهور خنده روی اوکراین که این روزها مشکل می‌تواند بغض سرخورده در گلویش را پنهان کند، حتی یک هفته قبل از آغاز جنگ، در جریان کنفرانس امنیتی مونیخ، از ناتو می‌خواست که «صادق» باشد و اگر خواهان پذیرش عضویت اوکراین نیست، حداقل به این قضیه اعتراف کند.

اما پیمان آتلانتیک شمالی به رغم این ادعا که درهایش را به روی کشورهای متقاضی عضویت باز گذاشته، هرگز خیال آن را نداشت که اوکراین را زیر پر و بال خود بگیرد.

توجیه آمریکا و اروپا برای عدم دفاع از اوکراین

در تکمیل پاسخ این پرسش که چرا آمریکا و شرکای اروپایی از اعزام نیرو به اوکراین خودداری کردند، بیم درگیری قدرت‌های جهانی که می‌تواند به بروز جنگ جهانی سوم منجر شود، پررنگ‌ترین جایگاه را دارد برای آمریکا و شرکای اروپایی، درخواست ساده لوحانه زلنسکی برای عضویت اوکراین در ناتو، فقط یکی از کارت‌های متعددی بود که گمان می‌رفت در قمار سیاست، آنها را به سمت تکمیل پروژه مهار و بازدارندگی روسیه پیش ببرد.

نتیجه آنکه «ینس استولتنبرگ» دبیرکل ناتو هرگز نگفت که درهایش را به روی اوکراین می‌بندد، اما اعضای کلیدی این پیمان نظامی با مهارتی که در بازی با کلمات داشتند، مفهومی مشابه را به دولت کی یف منتقل کردند. برای مثال «فلورانس پارلی» وزیر دفاع فرانسه، در توجیه عدم دخالت نظامی در بحران اوکراین گفت «اروپا و آمریکا، هیچ یک طالب تقابل مستقیم با مسکو نیستند چرا که روسیه یک کشور هسته‌ای است».

درگیری آمریکا، فرانسه یا انگلیس که خود در شمار قدرت‌های هسته‌ای هستند با روسیه، می‌تواند دایره نبرد را از تسلیحات متعارف بیرون برده و به جنگ هسته‌ای سوق دهد حال آنکه جهان به رغم همه اصطکاکی که در لایه‌های قدرت به وجود آمده، آمادگی رویارویی با چنین سناریویی را ندارد.

در تکمیل پاسخ این پرسش که چرا آمریکا و شرکای اروپایی از اعزام نیرو به اوکراین خودداری کردند، بیم درگیری قدرت‌های جهانی که می‌تواند به بروز جنگ جهانی سوم منجر شود، پررنگ‌ترین جایگاه را دارد حال آنکه غرب گمان می‌کند در بلند مدت می‌تواند روسیه را با ابزارهای موجود در جنگ اقتصادی زمین گیر کند.

در این میان، اگرچه کشورهای اروپایی اندک اندک با قطع دسترسی روسیه به سامانه سوئیفت موافقت می‌کنند، اما واقعیت آن است که دریافت گاز از روسیه نیز با قطع شدن ارتباط این کشور با سامانه سوئیفت دچار مشکل می‌شود زیرا دریافت کنندگان اروپایی گاز روسیه قادر به پرداخت هزینه آن به شرکت‌های روسی نخواهند بود.

در عین حال میزان وابستگی کشورها به گاز روسیه در مخالفت و موافقت آنها با قطع ارتباط مسکو با سامانه نقل و انتقال بین‌لمللی بین‌بانکی نقش مستقیمی دارد.

در بُعد بین‌المللی با توجه به سهم بالای روسیه در بازارهای جهانی گندم، نفت، گاز و انواع فلزات، نگرانی از حذف این کشور در مبادلات جهانی جدی است.

بنابراین، سنگین‌ترین مجازات در نظر گرفته شده در بسته تحریمی غرب علیه مسکو، قطع ارتباط سیستم بانکی روسیه با شبکه جهانی سوئیفت است حال آنکه با اعمال این تحریم، زیان به خودی (اروپا) می‌تواند هم تراز با خسارت به دیگری (روسیه) باشد.

زلنسکی در نقطه تاریک تاریخ اروپا

از برآیند اظهارات مقامات مسکو اینگونه برمی آید که اگرچه همچنان زلنسکی را رئیس جمهور اوکراین می‌دانند، اما ادامه حضورش را در بستر قدرت برنمی تابند در آنچه ادعای دفاع غرب از اوکراین عنوان می‌شود، آنها نهایتاً به دولت کی یف سلاح می‌دهند تا چند روزی را بیشتر در برابر ارتش تا بن دندان مسلح روسیه دوام بیاورد یا در سخاوتمندانه ترین حالت ممکن برای خارج کردن زلنسکی از اوکراین و اعطای پناهندگی به وی اعلام آمادگی می‌کنند. حتی از هم اکنون، در سناریوی سقوط کی یف، نقشی برای او تعریف کرده اند که «لوید آستین» وزیر دفاع آمریکا از آن رونمایی کرد. به ادعای رئیس پنتاگون می‌توان به نیروهای نظامی وفادار به زلنسکی که در اوکراین می‌مانند، از دور آموزش داد!

در این میان، زلنسکی در مقام کمدینی که در صحنه یک تراژدی بی سابقه گیر افتاده، بالاخره در حالی که نیروهای روس به دروازه‌های شهر کی یف رسیده بودند، در پیامی توئیتری به این حقیقت که «غرب فقط ادعای حمایت دارد اما ما را تنها گذاشت» اعتراف کرد. او جمعه شب هم در اعتراضی خاموش، همه سران کشورهای غربی را در صفحه توئیتر خود آنفالو کرد.

با این حال، زلنسکی در نقطه تاریکی از تاریخ اروپا گیر افتاده چراکه از برآیند اظهارات مقامات مسکو اینگونه برمی آید که اگرچه همچنان وی را رئیس جمهور اوکراین می‌دانند، اما ادامه حضورش را در بستر قدرت برنمی تابند.

در سناریوی مطلوب روسیه، بهتر است که پیش از سقوط کی یف به دست نیروهای روس، زلنسکی در مذاکره‌ای که بیشتر جنبه تفهیم دارد، قدرت را واگذار و راه را برای برگزاری انتخابات آزاد باز کند حال آنکه سرپیچی ارتش از او حتی می‌توانست پایان به مراتب جذاب‌تری برای سکان دار کرملین باشد.

اما ظاهراً زلنکسی جوان هنوز برای دل کندن از بازی سیاست آمادگی ندارد چرا که با وجود فروریختن دیوار اعتمادش، همچنان به دامن غرب پناه می‌برد تا آنجا که او امروز خواستار تعجیل اتحادیه اروپا در پذیرش درخواست عضویت اوکراین شد کما اینکه می‌داند با کوبیدن بر این در هم جوابی نخواهد گرفت.

همزمان، «امانوئل ماکرون» رئیس جمهور فرانسه می‌گوید: جنگ به صحنه اروپا بازگشته است و چنانچه قرار باشد یک نظر قطعی بدهم، باید به شما بگویم که این روند به درازا می‌کشد و باید خود را برای آن آماده کنیم.

ادعای رئیس جمهور فرانسه را می‌توان به عنوان تداوم تقابل جویی بلوک غرب در برابر روسیه تلقی کرد.

با توجه به اعمال تحریم‌های سنگین علیه مقامات مسکو و اقتصاد روسیه، به نظر می‌رسد که برای مدتی نامشخص راه‌های تعامل دیپلماتیک در اغلب موارد به بن بست ختم خواهد شد که این خود یادآور بازگشت شرایط به دوره جنگ سرد است.

اما بحران اوکراین برای بازیگران اصلی صحنه قدرت توأم با فرصت و در عین حال چالش است. برای مثال بلوک غرب امیدوار است که با تحریم‌های کمرشکن، روسیه را به زانو درآورد و قدرت بازدارندگی خود را افزایش دهد. اما در طرف مقابل، مسکو هم امیدوار به ایجاد موازنه قدرت در راستای خروج جهان از حالت تک قطبی است. اکنون باید منتظر ماند و دید که سرانجام این تقابل جویی به کجا ختم می‌شود.