خبرگزاری مهر، گروه استانها: بنای تاریخی حسینیه یا مدرسه شوکتیه با مساحت سه هزار و ۱۷۸ متر مربع در کنار خیابان شهید منتظری بیرجند و در بافت تاریخی این شهر در جوار دیگر بناهای با ارزش تاریخی قرار دارد. این بنا دارای دو در ورودی است و از شاهکارهای معماری به شمار می‌رود که به دستور امیر اسماعیل خان شوکت الملک در سال ۱۳۱۲ برای عزاداری محرم در دو طبقه ساخته شده است و عناصر معماری آن شامل سردر ورودی با ویژگی‌های معماری سنتی، هشتی، دالان، حوض خانه، ایوان، گنبد خانه و حجره‌های اطراف صحن است.
ورودی این بنا به شکل طاق جناقی دارای تزئینات مقرنس است.دو دالان آن از هشتی جدا شده و یکی به صحن و دیگری به گنبد خانه راه دارد. گنبد خانه در پشت ایوان با شکوه بنا قرار دارد و دارای طاق نماهای تزئینی و تزئینات رسمی بندی است. از ویژگی‌های اصلی معماری این بنا، رعایت خصوصیات معماری سنتی ایرانی در همه اجزای آن است.
سومین مدرسه ایران به سبک جدید
در این بنا بعد از تأسیس مدارس دارالفنون و رشدیه تبریز سومین مدرسه ایران به سبک جدید به نام مدرسه شوکتیه با ابتکار محمد ابراهیم خان شوکت الملک دوم فعالیت آموزشی خود را آغاز کرد و همزمان تا مدت‌های زیادی هم مدرسه بود و هم عزاداری محرم در آن برگزار می‌شد. که از نتایج آن پرورش تعدادی از پدران علم ایران در این مدرسه است.
از این بنای با ارزش تاریخی به عنوان تکیه برای عزاداری ایام محرم قبل و بعد از انقلاب استفاده می شده است. در این بنای تاریخی که با عنوان حسینیه امام رضا (ع) هم یاد می‌شود در ایام محرم و رمضان تعزیه نیز اجرا می‌شود.
در حال حاضر مدرسه حفظ قرآن در طبقه اول این بنا و موزه وقف به عنوان اولین موزه وقف کشور در طبقه دوم آن قرار دارد که در ایام نوروز پذیرای بازدید کنندگان از آن می‌باشد و مسافران و گردشگران با پشت سر گذاشتن چند پله به طبقه دوم می‌رسند که در آن اسناد و مدارک مربوط به مدرسه شوکتیه بیرجند چون نمرات دانش آموزان در درس‌های مختلف، صورت‌های مالی گزارشات اداری و همچنین تعدادی از عکس‌های مربوط به معلمان این مدرسه و دانش آموزان آن در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفته است.
در بخش دیگری از آن هم اسناد و لوازم مربوط به نیات این موقوفه متعلق وجود دارد که در سال‌های گذشته از آنها در مراسم‌های مختلف به ویژه عزاداری‌ها استفاده می شده است که به همراه عکس‌های از واقفان قدیمی بیرجند در این موزه دیده می‌شوند.
این موزه با همکاری مدیریت میراث فرهنگی بیرجند و توسط اداره اوقاف و امور خیریه بیرجند همزمان با صدمین سال تأسیس مدرسه شوکتیه شهریور ماه ۱۳۸۲ با حضور مسئولان افتتاح شد.
نوروز هر سال مسافران و گردشگرانی که به بیرجند سفر می‌کنند با حضور در بافت تاریخی این شهر از حسینیه امام رضا (ع) یا همان مدرسه شوکتیه دیدن می‌کنند و با حضور در موزه وقف و با مشاهده اسناد و مدارک موجود در آن با مدرسه شوکتیه و موقوفات مربوط به آن آشنا می‌شوند.
یکی از بیرجندی که به همراه خانواده به اینجا آمده است به خبرنگار مهر اظهار می‌کند: آثار تاریخی و جاذبه‌های گردشگری بسیاری در مرکز استان وجود دارد که اگر هر یک از آنها در استان‌های دیگر کشور بود مسئولان به بهترین شکل برای معرفی و بازدید از این آثار برنامه‌ریزی می‌کردند.
مشکلات موجود
رضایی با اشاره به اینکه مدرسه شوکتیه نشانگر فرهنگ این خطه کویری است، اضافه کرد: مردم فقط در ایام نوروز می‌توانند از آن بازدید کنند و در دیگر روزهای سال در این بنای تاریخی بسته است و اکنون هم که افراد می‌توانند از این مدرسه و موزه بازدید کنند متأسفانه گرد و غبار گذشت ایام بر روی اشیا و اسناد موجود در آن وجود دارد که ای‌کاش برای بازدید مسافران نوروزی گرد و غبار آنها گرفته می‌شد.
یکی دیگر از مسافران نوروز هم گفت: در این چند روزی که در بیرجند هستیم از تعدادی از آثار تاریخی و جاذبه‌های گردشگری آنکه کمتر برای دیگران معرفی شده‌اند بازدید کردیم که هر یک از آنها مانند مدرسه شوکتیه نشانگر فرهنگ این منطقه و معماری آن است که کمتر در نقاط دیگر کشور می‌توان مانند آن را پیدا کرد.
به گفته امیری مسئولان خراسان جنوبی می‌توانستند با تهیه بروشورهای درباره آثار تاریخی و گردشگری و موزه‌های متعدد موجود در خراسان جنوبی از جمله موزه وقف برای معرفی هر چه بهتر آنها اقدام کنند که امسال خبری از آن نمی‌باشد.
بازدید هزار و ۵۰۰ گردشگر
مدیرکل اوقاف و امور خیریه خراسان جنوبی در گفتگو با مهر با اعلام اینکه تا روز دوشنبه هشتم فروردین ۱۴۰۱ از حسینیه و موزه وقف به عنوان اولین موزه وقف کشور هزار و ۵۰۰ نفر گردشگر بازدید کرده‌اند، گفت: با توجه به اینکه این بنا دارای نیات مختلفی است امکان اینکه در همه فصول سال مسافران و گردشگران بتوانند از موزه وقف بازدید کنند، وجود ندارد اما اگر به شکل گروهی تعدادی از افراد بخواهند از آن دیدن کنند با هماهنگی اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان بیرجند امکان انجام آن وجود دارد.
حجت الاسلام پرویز بخشی پور با اشاره به اینکه اجناس و لوازم موجود در موزه وقف متعلق به خود این موقوفه است، تصریح کرد: با توجه به اینکه لوازم دیگری متعلق به این موقوفه در اختیار داریم درخواست گسترش موزه در ضلع دیگر این بنا را به اداره کل میراث فرهنگی استان ارائه کرده‌ایم که تا این لحظه مجوزی در این خصوص به ما داده نشده است.
به گفته وی از آن جایی که تعدادی از حافظان قرآن در طول سال در این مکان مشغول حفظ قرآن می‌باشند که باید در یک سال حافظ قرآن شوند و این کار نیاز به آرامش خاصی دارد امکان بازدید گردشگران از حسینیه امام رضا (ع) در طول سال وجود ندارد.
وی ادامه داد: اما با برنامه‌ریزی مناسب و با همکاری مدیر مدرسه حفظ قرآن و اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان بیرجند می‌توان راه‌حلی برای باز بودن آن در روزهای جمعه پیدا کرد تا از این طریق همشهریان و گردشگران و مسافران بتوانند در روزهای جمعه هر هفته از آن بازدید کنند.
نظر شما