نیم قرن تلاش سیده رباب صدر برای تربیت نسلی مسلمان و دغدغه‌مند

به گزارش خبرنگار مهر، در روایتی از امام رضا (ع)، وظیفه مبلغان مکتب اهل بیت و دلدادگان قرآن کریم، عرضه شایسته معارف قرآن کریم به جهانیان است. امام محمد باقر (ع) می‌فرماید: «لِکُلِّ شَیْ‏ءٍ رَبِیعٌ وَ رَبِیعُ الْقُرْآنِ شَهْرُ رَمَضَانَ» «برای هر چیزی بهاری است و بهار قرآن ماه رمضان است.» ماه رمضان ماه نزول قرآن است، چنانکه خداوند متعال فرموده: «شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ هُدیً لِلنَّاسِ وَ بَیِّناتٍ مِنَ الْهُدی‏ وَ الْفُرْقان …» «ماهِ رمضان است ماهی که قرآن، برای راهنمایی مردم، و نشانه‌های هدایت، و فرق میان حق و باطل، در آن نازل شده است.» همان طور که فصل بهار، فصل رویش طبیعت و جان گرفتن دوباره آن است، نزول قرآن در ماه رمضان نیز حیاتی دوباره بر روح و جان انسانهاست. چنان که خداوند متعال فرموده: «یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا اسْتَجیبُوا لِلَّهِ وَ لِلرَّسُولِ إِذا دَعاکُمْ لِما یُحْییکُم ْ…» «ای کسانی که ایمان آورده‌اید! دعوت خدا و پیامبر را اجابت کنید هنگامی که شما را به سوی چیزی می‌خواند که شما را حیات می‌بخشد…» و لذا در روایات از قرآن کریم به عنوان «بهار دل‌ها» یاد شده است

به مناسب ماه مبارک رمضان در سلسله گزارش‌هایی به معرفی چند تن از اساتید و پیشکسوتان فرهنگ اسلامی که به ترویج قرآن کریم مبادرت ورزیده‌اند خواهیم پرداخت. در بخش دوم به معرفی و آشنایی خانم سیده رباب صدر می‌پردازیم.

سیده رباب صدر فرزند آیت الله سید صدرالدین صدر از علمای برجسته و مراجع تقلید بزرگ شیعه و خواهر امام موسی صدر رهبر شیعیان لبنان در سال ۱۳۲۳ در قم متولد شد. خاندان صدر از خاندان‌های علمی معروف ایران، عراق و لبنان در دو قرن اخیر می‌باشند. پدربزرگ مادری وی عالم مبارز، آیت الله حاج آقا حسین طباطبایی قمی بود که به دلیل اعتراض به سیاستهای ضد اسلامی رضاشاه به عتبات عالیات تبعید شد. در سال ۱۹۶۲ بنا به اصرار برادرش امام سید موسی صدر به لبنان رفت و مدتی بعد با سید حسین شرف‌الدین نوه آیت‌الله سید عبدالحسین شرف‌الدین رهبر فقید شیعیان لبنان ازدواج کرد و در همان جا اقامت گزید.

حضور در بیت آیت الله صدر و پس از آن در کنار برادرش امام موسی صدر و درک فیض از محضر آن بزرگوار برای وی علاوه بر فراگیری نکات بسیار اخلاقی، آشنایی با روش‌های مدیریتی و شیوه تعامل با مردم را نیز به همراه داشت. جامعه لبنان در آن سال‌ها اوضاع مخصوصی را تجربه می‌کرد، این اوضاع موجب شد که با دردهای مردم و به خصوص با تبعیض‌هایی که علیه شیعیان اجرا می‌شد آشنا شده مصائب آن را لمس کند. مجموعه این مسائل ایشان را به پذیرش مسولیت‌هایی در تشکیلات و مؤسسات امام موسی صدر متقاعد نمود.

سیده رباب صدر فعالیت‌های اجتماعی خود را بنا به دستور امام موسی صدر برای مشارکت در ایجاد شاخه زنان مؤسسات آغاز کرد و بعد از آن مدیریت «بیت الفتاة» را نیز به عهده گرفت. بیت الفتاة مدرسه‌ای بود برای آماده ساختن زنان به منظور وارد شدن آنان به عرصه‌های اجتماعی. در لبنان، شیعه مظلوم بود. آن قدر مظلوم که یتیم‌های شأن پناه نداشتند. مهدکودک راه انداختند و مدرسه‌ی پرستاری و سرپرستی از دختران یتیم و دختران دارای وضعیت ویژه‌ی اجتماعی را برعهده گرفتند.

پس از ربودن امام موسی صدر در ۳۱ اوت ۱۹۷۸ مطابق با ۹ شهریور ۱۳۵۷ توسط رژِیم معمر قذافی مسؤلیت اداره مؤسسات امام صدر عملاً بر دوش ایشان قرار گرفت و در پی تحقق اهداف امام صدر به ارائه خدمات اجتماعی و احداث مراکزی در جنوب لبنان و بیروت همت گماشت. چنانکه دارالایتام حضرت زهرا (س) و مدرسه پرستاری را نیز تأسیس کرد. این مراکز تازه تأسیس در زمینه‌های آموزشی، اجتماعی، بهداشتی فعالیت می‌کنند و زیر نظر مؤسسات امام موسی صدر اداره می‌شوند. مؤسسات امام موسی صدر جمعیتی غیر دولتی است که برای تحقق عدالت و جامعه‌ای خالی از جهل و فقر و بیماری می‌کوشد. سیده رباب صدر همچنین ریاست هیئت مدیره «مرکز مطالعاتی و پژوهشی امام موسی صدر» (مرکز الامام الصدر للأبحاث و الدراسات) را به عهده دارد. این مرکز مسؤول جمع‌آوری کلیه اسناد، سخنرانی‌ها، مقالات، عکس و… درباره امام صدر و دیگر علما و فقها می‌باشد وی می‌کوشد این اسناد را در اختیار پژوهشگران قرار دهد. این مؤسسه با فعالیت‌های فکری و ابداعی تلاش دارد بر اهمیت کارهای فرهنگی در توسعه روابط انسانی و ملت‌ها تأکید کند. علاوه بر آن این مرکز کنفرانسی سالانه با عنوان «کلمه سواء» با عناوین کنفرانس‌های مختلف از جمله هویت فرهنگی (نوامبر ۱۹۹۹)، جامعه مقاوم (نوامبر ۲۰۰۳)، ابعاد انسانی و ملی و حقوقی مسئله ربودن امام موسی صدر (دسامبر ۲۰۰۳) و… را برگزار کرده است.

رباب صدر بیش از ۴۰ سال است که در لبنان زندگی می‌کند، وی گرچه متولد شهر مقدس قم است و هر سه ماه یک بار برای دیدار بستگان به ایران می‌آید. وی با توجه به مسولیت‌های خود اقدام به سفر به نقاط مختلف از جمله ایالات متحده آمریکا، هند، کشورهای خلیج فارس، سفر به آفریقا جهت دیدار از لبنانی‌های ساکن آنجا، بازدید از مراکز اجتماعی اروپایی و آشنایی با روش‌های اجرایی و فعالیت‌های این مراکز نموده است. علاوه بر آن شرکت در همایش‌ها، کنفرانس‌هایی در سطح جهانی و ارائه مقالات و سخنرانی‌های متعدد درباره موضوعات فقهی، اجتماعی، فرهنگی از دیگر فعالیت‌های ایشان به شمار می‌رود.

رباب صدر در کنار مشغله‌های اجتماعی به ادامه تحصیل پرداخت و در سال ۱۹۹۴ لیسانس ادبیات و سال ۲۰۰۸ مدرک کارشناسی ارشد فلسفه خود را از دانشگاه لبنان اخذ کرد و نیز در دوره‌های آموزشی در زمینه‌های تربیتی و خدمات اجتماعی را زیر نظر امام موسی صدر و دوره‌های آموزشی مدیریت انستیتو، مدیریت صنایع دستی، صنایع تولیدی، آموزش خیاطی صنعتی، طراحی لباس را در ایتالیا گذراند و موفق به دریافت گواهینامه تخصصی از انستیتوی عالی هنری marioty رم ایتالیا شد. ایشان همچنین به زبان عربی، انگلیسی، و فارسی تسلط کامل دارد. وی مفتخر به دریافت نشان ملی ارز از ریاست جمهوری لبنان (۱۹۹۳)، نشان استحقاق از سازمان «فرسان مالطا» (۱۹۹۳)، نشان «الوشاح الاکبر» از کمیتۀ «المکافات للعمل الانسانی و الاستحقاق الخیری» (۱۹۹۲) شدند. سال ۲۰۰۰ تقدیر نامه‌ای از سوی دبیرکل سازمان ملل (کوفی عنان) برای مشارکت در توسعه انسانی و صلح جهانی و دکتری افتخاری از دانشگاه «لبنان و آمریکا» به وی اعطا شد.

سیده رباب صدر در این باره می‌گوید: همه ی ما، به رغم تفاوت‌هایی که در نگرش و دیدگاه‌های مان داریم، حداقل در یک امر مهم، وحدت عقیده داریم. آن هم این واقعیت است که مسلمانان شیعه‌ای هستیم که جهانی فکر می‌کنیم و در این جهان پرتلاطم، قلب مان برای آینده‌ی بهتر منطقه و نسل‌های آینده می تپد؛ اما همیشه از تشکیل این گونه جلسه‌ها برای تشکر و بزرگداشت رباب صدر پرهیز کرده‌ام؛ حتی وقتی که نهادهای بین المللی و نهادهای مهم جهانی هم می‌خواستند از مدیر مؤسسه ها و دست اندر کاران آن تقدیر کنند و نشان و مدال بدهند، نپذیرفتم. صمیمانه بگویم وقتی کوفی عنان هم می‌خواست مدال سازمان ملل را به این جانب هدیه کند، اجازه ندادم مراسم عمومی بگیرند. این گونه تقدیرها و تکریم ها ممکن است آدمی را فریفته کند و باعث لغزش آدمی به ورطه‌ی غرور و خودپرستی شود. ما به خاطر انسان و بهبود وضع علمی، اجتماعی، ایمانی، فرهنگی و دینی اش تلاش می‌کنیم. با امکان‌های کم و بدون عنایت و برکت خداوند متعال، هرگز موفق نخواهیم شد. حقیقت این است که امام موسی صدر، برادر ربوده شده‌ام، بنیان گذار مؤسسه هاست. اوست که باید تکریم و تقدیر شود. اوست که تشکل‌ها و NGO های متعدد را برای کمک به محرومان لبنان و رشد و بهبود همه جانبه ی شیعیان ساخته است. در بازسازی هویت و نیز سامان دهی و ایجاد ساختار لبنان و شئون شیعیان و تعامل با دیگر طوایف و فرق لبنانی نوآوری کرده است؛ لذا این تکریم ها و تحسین‌ها را حق او می دانم. درست ۵۲ سال پیش، با هدف کمک به محرومان، در یک اتاق کوچک، بنیان مؤسسه‌های امام موسی صدر گذاشته شد. مؤسسه هایی که امروز در ۲۵ واحد، در چهار زمینه‌ی آموزشی، اجتماعی، درمانی و توسعه‌ای و در مساحتی به وسعت ۳۲۰۰۰ مترمربع فعالیت می‌کند. این تشکل‌ها امروز بخش‌های گوناگونی دارد؛ از جمله حدود دوهزار دختر محروم، بی سرپرست، بدسرپرست یا فرزند شهید در مؤسسه ها آموزش می‌بینند، در بُعد دینی و علمی، پرورش می‌یابند، تخصص‌های گوناگون فرامی گیرند، به دانشگاه می‌روند، فارغ‌التحصیل می‌شوند و در مشاغل مهم و حساس اجتماعی به کار گرفته می‌شوند.