خبرگزاری مهر، گروه فرهنگ و اندیشه: در عصر حاضر، رسانه خلق معنا می‌کند؛ رسانه می‌تواند ضمن زدایش معانی قبلی، با تولید معانی جدید، هویت زایی و هویت زدایی کرده و تحریف گونه خالق سبک‌های جدید زندگی باشد که این سبک‌ها، شیوه‌هایی گاه مغایر با فرهنگ جوامع را با خود به همراه دارند. بنابراین رسانه‌ها امروز نه تنها معنا می‌سازند، بلکه معنای پیشین را هدایت می‌کنند و حتی تغییر می‌دهند.
از سوی دیگر این ابزار تعیین کننده در هزاره سوم، می‌تواند با بن بست نمایی و ناامیدسازی افکار عمومی، ضمن کاهش عزت نفس ملی، منجر به عقبگرد جوامع نیز شده و بی حسی عمومی نسبت به آینده مطلوب را برای کشورها رقم بزند. احساسی که در صورت عدم مدیریت، می‌تواند منجر به کرختی جمعی، از کار افتادگی عصب‌های حسی جامعه و شکستن مقاومت ذهنی افکار عمومی شده و راه را برای غلبه و استحاله فرهنگی و سیاسی فراهم سازد. دقیقاً در صورت توفیق چنین وضعیتی افکار عمومی خواسته یا ناخواسته علیه خود اقدام کرده و سیستم ایمنی کشور دچار خوددرگیری می‌شود.
برای مقابله و خنثی سازی با این کارکرد مهندسی شده رسانه‌ها، فعالان رسانه‌ای و مسئولان به این دهگانه توجه کنند:
۱. روایت‌گر باشیم؛ باید نسبت به خنثی سازی نبردهای مختلف دشمن علیه افکار عمومی فعالیت به هنگام داشته باشیم. دیر، اشتباه و مخدوش روایت کردن، خطایی راهبردی است.
۲. جامعه را واکسینه کنیم؛ تمام ارکان جامعه (مردم، مسئولان و رسانه‌ها) باید به سواد رسانه‌ای مجهز شوند. سواد رسانه‌ای را از پز و شعار به ضرورتی غیر قابل چشم پوشی تبدیل کنیم.
۳. خبر بد دیگر نباید خبر خوب باشد! خط خبری رسانه‌ها باید بر روی ارزش‌های خبری امیدآفرین متمرکز شود.
۴. سرباز دشمن نباشیم؛ مسئولان مختلف خواسته یا ناخواسته با بی تدبیری رسانه‌ای، به خط عملیات روانی و شناختی دشمن یاری نرسانند. مسؤولان باید بدانند پیام تنها آن چیزی نیست که ارسال می‌کنند، بلکه آن چیزی که از سوی مخاطب دریافت و فهم می‌شود نیز مهم است و لزوماً آنچه ارسال می‌شود با آنچه دریافت شده یکی نیست. بی توجهی به فرامتن پاشنه آشیل مسئولان در عصر رسانه است.
۵. سکوت جایز نیست؛ رسانه‌ها و فعالان فرهنگی گرفتار مارپیچ سکوت نشوند. گاهی اکثریت نمایی ما را دچار خطای راهبردی در تعیین استراتژی‌های رسانه‌ای می‌کند.
۶. ضدجریان بسازیم؛ اگر ضد جریان نسازیم همواره درگیر جمع کردن حواشی تولید شده علیه خود هستیم. کمی کامل‌تر و فراتر از رخدادها باشیم.
۷. تبیین‌گر باشیم؛ تبیین‌گر مطلع و مشرف به موضوع و دارای ادبیات اقناعی و خنثی کننده جریان رسانه‌ای دشمن باشیم. نقطه زنی مؤثر در تبیین، دارای اهمیت است.
۸. سرگرم نشویم؛ درگیر امور سطحی، غیر مؤثر و غیر مهم نشویم. گاهی عملیات روانی دشمن با هدف مشغول سازی و حبس انرژی برای امور سطحی است.
۹. هم افزا باشیم. اقدامات علیه دشمن اگر هم افزایی رسانه‌ای را با خود همراه نداشته باشد، به معنای بی اثری رفتار تلقی می‌شود.
۱۰. درست تشخیص دهیم؛ نظام مسائل جامعه را درست تشخیص دهیم، نظام مسائل جامعه با مسائل جریانی متفاوت است. خطا در این بخش همراهی حداکثری افکار عمومی را با خود به همراه نخواهد داشت.
۱۴ خرداد مقام معظم رهبری در مراسم ارتحال امام (ره) توصیه‌هایی خطاب به فعالان انقلابی داشتند که برای تحقق آنها نیاز به بازاندیشی در روش‌های فعلی و کشف و خلق روش‌های مؤثرتر با طول موج و فرکانس اثرگذاری بیشتر هستیم. برای توفیق در این عرصه رسانه‌ها و مسؤولان نیازمند ترمیم سرمایه اجتماعی بوده و باید بدانند امروز حرکت از موضع «فعال» به سمت موضع «موفق» کارویژه‌ای است که غفلت از آن به معنای توقف در حالت خوشبیانه و عقبگرد در حال بدبینانه است.
معصومه نصیری
نظر شما