نگاهی به رمان کلاسیک «رویای عمارت سرخ» از ادبیات چین

خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و اندیشه: قسمت جدید پرونده ادبیات چین به بررسی یکی از آثار مهم ادبیات کلاسیک این‌کشور اختصاص دارد؛ رمان «رویای عمارت سرخ» نوشته چائوشوئهچین. مطلب معرفی و بررسی این‌رمان به‌قلم زهرا شریفی درآباد دانشجوی زبان و فرهنگ چینی نوشته و در اختیار خبرگزاری مهر قرار گرفته است.

در ادامه مشروح این‌مقاله کوتاه را درباره رمان مذکور می‌خوانیم؛

رمان «Hónglóumèng 红楼梦—» که در سرزمین ایران با نام «رویای عمارت سرخ» شناخته می‌شود، توسط نویسنده، و نقاش دوره چینگ چین، چائوشوئهچین ( 曹雪芹—cáoxuěqín) خلق شده‌است. این‌شاهکار ادبی، که نام قدیم آن «石头记—Shítoujì» است، حاصل دسترنج و کوشش ۱۰ساله این‌نویسنده است.

این شاهکار ادبی، سطح آفرینش رمان‌های کلاسیک چینی را در زمان خود و تا به امروز بسیار ارتقا داده‌ است، از این رو همراه با رمان‌های «Sānguó yǎnyì_ 三国演义»،»Shuǐhǔ zhuàn_水浒传»، و «Xīyóu jì_ 西游记 » به‌عنوان چهار رمان کلاسیک اصلی چین شناخته می‌شود. این‌کتاب زمینه گسترده‌ای از محیط و وضعیت اجتماعی آن‌زمان را نمایش می‌دهد و نویسنده این‌اثر چائوشوئهچین، با استفاده از مهارت فضاسازی خوب، و ترسیم دقیقی که از شخصیت‌های اصلی داستان رقم زده، توانسته به خوبی آداب و رسوم و دنیاگرایی جامعه چین در دوره تانگ را به تصویر بکشد.

رمان باستانی «رویای عمارت سرخ» در مجموع شامل ۱۲۰ فصل است. به گفته پژوهشگران چینی، ۸۰ فصل آغازین این‌کتاب، به قلم چائوشوئهچین و ۴۰ فصل پایانی این‌کتاب توسط دو نویسنده چینی، با نام‌های گائوئه (高鹗—Gāo è) و چِنگ وِی یوئن (chéngwěiyuán程伟元—) تکمیل شده است.

رمان «رویای عمارت سرخ»، در دوران شکوفایی امپراطوری چیاِن لونگ (乾隆—Qiánlóng)، در اواسط سلسه چینگ و اواخر دورهی جامعیت فئودالی چین نوشته شده است. جامعه در این دوره بهظاهر آرام به نظر می رسید، اما در واقع انواع تضادها و مشکلات اجتماعی در حال تشدید و توسعه بود، و در جامعه سیاست های ارباب رعیّتی به وضوح نمایان بود. محتوای این کتاب به طور کامل، جامعهی فئودالی آن زمان را نقد میکند و به شکل غیر مستقیم، گزارههایی در ارتباط با ماهیت دموکراسی ابتدایی را مطرح می‌کند. نویسنده در این‌رمان توانسته به‌خوبی ویژگی‌های این‌عصر را منعکس کند.

اهمیت اجتماعی این‌رمان در این است که، هدف نویسنده تنها توصیف یک‌تراژدی عاشقانه به‌صورت مجزا نیست، بلکه با محور قرار دادن تراژدی عشق و ازدواج بین ۳ جوان نجیب‌زاده (لین دای یو، جیا بائو یو، شوئه بائو چای)، و نمایش روند بقا و مرگ چهار خاندان بزرگ(جیا، شی، وانگ و شوئه) در جامعه فئودالی آن‌زمان، تغییر و تحولات و مشکلات جامعه را منعکس کرده‌است.

پژوهشگران در حوزه ادبیات چین معتقدند، در تاریخ ادبیات کهن چین، هیچ اثری وجود ندارد که بتواند تراژدی عشق را با قدرت هیجان‌انگیزی مانند «رویای عمارت سرخ» به قلم درآورد. عنوان رمان، محتوا، جمله‌سازی‌ها، و حتی نام افراد، همگی با دقت انتخاب شده اند و معانی عمیقی دارند که باعث می‌شود خواننده را به فکر فرو ببرد. این‌رمان به مدت ۳۰ سال در قالب نسخه‌های خطی منتشر می‌شد و به عنوان یک شئ بسیار ارزشمند مورد توجه مردم قرار می‌گرفت. در آن دوره از تاریخ، نسخه دست نوشته از این افسانه جزو کتب بسیار گرانقیمت محسوب می‌شد و به ده‌ها سکه طلا می‌ارزید. می‌توان گفت این‌کتاب به‌عنوان یک نسخه محبوب میان مردم شناخته میشد.

از سوابق پراکنده یادداشت‌های برخی از ادبا در سلسله چینگ، میتوان دریافت که «رویای عمارت سرخ» در آن دوره به کانون بحث مردم تبدیل شده بود. و یک‌سخن معروف میان مردم رواج داشت: «اگر هنگام شروع گفتگو با یکدیگر از «رویای عمارت سرخ» صحبت نکنید، شعر و کتاب خواندن شما تا به امروز، گویی امری بیهوده بوده است!»

این‌رمان انسانی با نفوذ جهانی، دایرةالمعارفی است از جامعه فئودالی چین، و نمایی است کامل از فرهنگ سنتی چین. این کتاب، به طور کل ظهور و سقوط چهار خاندان از نسل های جیا، شی، وانگ و شوئه را به عنوان محور در نظر گرفته، و درگیری‌های عشق و ازدواج میان ۳ شخصیت اصلی داستان را به‌عنوان سرخط اصلی داستان به ما شرح میدهد. به گونهای از طریق شرح ظهور و سقوط این چهار خاندان، که گروهی نگرش فئودال دارند و گروهی نیز مخالف این نگرش هستند، و پایان غم انگیزی که در انتهای داستان شاهد آن خواهیم بود، نظام اجتماعی فئودالی در دوران چینگ را آشکار کرده و به شکلی نهفته حکایت از نابودی جامعه فئودالی می‌دهد. این داستان حماسی، همچنین با توصیف زیبایی های شخصیت های اصلی خود و دانشی که زنان در جامعه آن زمان داشتند، به گونه ای وضعیت جامعه ی زنان باستان چین را نیز بر ما آشکار کردهاست.

در روند توسعه ادبیات چین، آفرینش رمان «رویای عمارت سرخ» تجربه هنری غنیای را در اختیار نسل‌های بعدی نویسندگان قرار داده است. حتی در ادبیات مدرن چین آثارهای زیادی وجود دارد که آشکارا تحت تأثیر این کتاب قرار گرفته اند. در حال حاضر موسیقی، اشعار، اپراها، رمان‌ها و فیلم‌هایی که با مضمون این کتاب خلق شدهاند، در تاریخچهی هنری و ادبی کشور چین قابل رویت است.

در دویست سال گذشته، کار تحقیقاتی و پژوهشی «رویای عمارت سرخ» بی‌وقفه بوده و تعداد زیادی آثار تحقیقاتی در این باب تولید شده، و پژوهش بر این اثر به یک‌دانش تخصصی تبدیل شده است.

این کتاب به دلیل دستاوردهای هنری استثنایی و میراث ایدئولوژیک غنی و عمیقی که شامل آن میشود، همچنین به علت تفاوت‌هایی که پژوهشگران مختلف در نگرش به این اثر دارند، در محافل دانشگاهی محفلی با عنوان "دانش رویای عمارت سرخ" (Hóngxué _红学 ) به‌عنوان یک موضوع مطالعاتی جذاب برای علاقه‌مندان به تاریخ ادبیات چین ارائه می‌شود. که این دانش پدیده‌ای نادر و دستاورد مهمی در تاریخ ادبیات چین است.