سالها منتظر این‌کتاب بودیم

به گزارش خبرگزاری مهر، آئین رونمایی کتاب «آقاسعید؛ برگ‌هایی از زندگی و زمانه شهید سیدمحمدسعید جعفری» با حضور سید عبدالصالح جعفری فرزند شهید، مرتضی قاضی نویسنده و پژوهشگر تاریخ شفاهی محمدعلی صمدی، نویسنده و پژوهشگر دفاع مقدس، سردار علی ناظری مدیر انتشارات فاتحان، مجید بذرافکن معاون فرهنگی سپاه، حجت‌الاسلام محمدمهدی همتی و بهنام باقری، محققان و نویسندگان کتاب ه میزبانی خانه کتاب و ادبیات ایران برگزار شد.

کتاب «آقاسعید» برگ‌هایی از زندگی و زمانه شهید سیدمحمدسعید جعفری که مصاحبه و تدوین آن برعهده محمدمهدی همتی و بهنام باقری بوده، در ۶۶۲ صفحه و با قیمت ۱۳۰ هزار تومان توسط انتشارات «راه یار» منتشر شده است.

محمدعلی صمدی در ابتدای این مراسم در سخنانی گفت: بدون تعارف خوشحالم که در جلسه مزین به نام شهید جعفری حاضر باشم. جای چنین اثری در میان کتب مربوط به دفاع مقدس خالی بود. در واقع، کتاب‌های مربوط به جبهه غرب و شمال غرب، چاله و حفره و جاهای خالی زیادی دارد ان‌شاءلله امثال این کتاب‌ها بیشتر شوند. حقیقتاً کتاب ارزشمندی است و بنده لذت بردم از دقایقی که مشغول غور و تفحص در حجم عظیم اطلاعاتی بودم که در کتاب درج شده است.

در ادامه این برنامه، حجت‌الاسلام محمدمهدی همتی محقق و نویسنده کتاب در سخنانی گفت: ما خیلی نگران حواشی سیاسی این کتاب بودیم و الان هم به هیچ وجه نمی‌خواهیم کتاب را به سمت این حواشی سوق بدهیم. ولی عملاً آن جریانی که شهید جعفری خودش را در مقابل آن جریان تعریف کرد و با آن درگیر شد، یکی از مؤلفه‌هایش، سیدمهدی هاشمی بود. شاید مؤلفه اصلی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی است که در آن مقطع بخش عمده‌ای از شورای مرکزی سپاه را در اختیار داشت. فکر می‌کنم چند بار اختلافات خیلی جدی بین بچه‌های سپاه که جزو سازمان مجاهدین نبودند با آنهایی که عضو سازمان مجاهدین بودند، بیان شده که شاید جزو اولین مصادیقش شهید جعفری است که کتاب تلاش می‌کند در بخش‌های مختلف، این تقابل نشان دهد.

مقدمه به منزله شناسنامه

وی افزود: در مورد خود کتاب، تلاش کردم که مقدمه مفصلی بنویسم و این مقدمه در واقع به سه سوال جدی پاسخ بدهد. یک سوال اینکه پیشینه کاری که انجام داده‌ایم چیست؟ چه کارهای دیگری در مورد شهید جعفری انجام شده و چه سهمی در این کتاب دارند. دوم اینکه کاملاً هم روش تحقیق، هم شیوه تدوین و بقیه مؤلفه‌های کتاب را توضیح دهیم و بعد اینکه مقداری درباره گویا کردن کتاب گفته‌ام. چون می‌شود گفت این کتاب با کتاب‌های دیگری که در این حوزه منتشر می‌شود در کتاب سازی و ارائه محتوا تفاوت‌هایی دارد که آنها را در مقدمه توضیح دادیم و مقدمه عملاً شناسنامه کتاب است.

همتی خاطرنشان کرد: شهید جعفری در فضای کرمانشاه یک شخصیت کاملاً شناخته شده است ولی در مورد ابعاد شخصیت ایشان و اثرگذاری اجتماعی‌اش گفتگویی نشده بود و بخش مهمی از زندگی سیاسی و اجتماعی ایشان تلاش می‌شد که گفته نشود و چالشی پیرامونش شکل نگیرد. چه از طرف کسانی که در طیف مقابل ایشان بودند، چه از طرف حتی نیروهای ایشان و کسانی که جزو همرزمانش بودند. من هم شهید جعفری را می‌شناختم. پدرم یکی از نزدیک‌ترین نیروهای ایشان بود ولی شناختم در حد این بود شهید جعفری که یکی از شهدای شاخص کرمانشاه است،

وی با اشاره به برخی کارهای قبلی صورت گرفته درباره شهید جعفری گفت: فکر می‌کنم سال ۸۸ یا ۸۹ بود که فرزند شهید جعفری به ما که یک مؤسسه فرهنگی داشتیم، زنگ زد و از ما خواستند که مصاحبه‌ها و اسناد موجود درباره شهید را روی سایتی بارگذاری کنیم چون ایشان دیگر ناامید شده بود از اینکه بتواند اینها را در قالب مناسبی منتشر کند. اولین مواجهه ما بود که این مصاحبه‌ها را تنظیم کردیم و در سایت گذاشتیم.

چرایی اشارات مکرر رهبر انقلاب درباره شهید جعفری

این‌نویسنده ادامه داد: سال ۱۳۹۰ مقام معظم رهبری در سفرشان به کرمانشاه و در سه سخنرانی پشت سر هم به نام شهید جعفری اشاره کردند و این شاید برای کسانی که کرمانشاهی نیستند به عنوان تجلیل یکی از شهدای برجسته کرمانشاه تلقی شود، ولی برای کسانی که در حال و هوای تاریخ سیاسی کرمانشاه تنفس کردند، درک می‌کنند که این تجلیل رهبری، یک دلالت کاملاً سیاسی داشت. و حضرت آقا می‌خواستند یک جریان فکری و سیاسی را که کاملاً به محاق رفته بود، احیا کند. در آن سفر، مقام معظم رهبری مطالبی به خانم و مادر شهید جعفری گفته بودند که آنها را باید خودشان اگر بخواهند، باید بگویند. ولی برای ما محرز شد که رهبری از سه بار نام بردن از آقاسعید یک غرض مشخص داشتند و این برای ما یک انگیزه شد و از ابتدای سال ۹۱ تلاش دوباره‌ای را شروع کردیم برای اینکه کتابی درباره آقاسعید تولید شود.

همتی توضیح داد: از سال ۹۱ تا سال ۱۴۰۰ که این کتاب منتشر شد تقریباً ۹ سال یک مسیر خیلی پر فراز و نشیب طی شد. تقریباً سه مرحله تحقیق داشتیم؛ یک مرحله تحقیق داشتیم نوشته شد، گذاشتیم کنار. دوباره مصاحبه گرفتیم، نوشتیم، گذاشتم کنار. و برای بار سوم دوباره مصاحبه گرفتیم و آن مرحله سوم این کتابی است که الان منتشر شده است. مجموعاً شاید حدود ۱۸۰ ساعت مصاحبه از ۷۰ نفر گرفتیم که در نهایت ۴۰ نفر از این افراد خاطراتشان در کتاب آمده است. اَعلام کتاب هم بخش نسبتاً مفصلی است و خیلی هم روی آن زحمت کشیدیم. تلاش کردیم که استانداردهای یک پژوهش تاریخی در آن رعایت بشود.

سال‌ها منتظر این کتاب بودیم

در بخش دیگری از برنامه، مرتضی قاضی نویسنده و پژوهشگر تاریخ شفاهی در سخنانی بیان اینکه شهید سعید جعفری حق بزرگی به گردن انقلاب و دفاع مقدس دارند گفت: بنده چون از این شهید شناخت دارم، هر کاری از دستم بربیاید درباره ایشان انجام می‌دهم و بر گردن خودم می‌دانم که در مورد این شهید والامقام صحبت بکنم.

وی با اشاره به اطلاع خود از روند نگارش کتاب و بیان اینکه سال‌هاست که منتظر این کتاب بودیم، گفت: در مورد کتاب آقاسعید از منظرهای مختلف می‌شود صحبت کرد. در مورد مستندنگاری، منظر تحقیقی و راستی آزمایی از خاطرات و مستندات یک سرفصلی هست که می‌شود مفصل در مورد آن صحبت کرد. یا در مورد ایده این کتاب و موتور متحرکه و انگیزه‌ای که اقای همتی و دوستانشان را در مسیر نوشتن کتاب، حرکت می‌داده است. همچنین اشارات مکرر مقام معظم رهبری درباره شهید سیدمحمد سعید جعفری که معنای متفاوتی برای کرمانشاهی‌ها داشته است، اینها مسائلی هست که می‌شود در موردش مفصل صحبت کرد.

قاضی در ادامه سخنانش با اشاره تقدیمیه کتاب در ابتدای آن، بیان کرد: می‌توانم بگویم که آقای همتی، در حقیقت، کتاب مراد خودشان را نوشته‌اند و این در جای جای کتاب مشخص است. مساله بعدی که می‌توان درباره‌اش صحبت کرد، کمال‌گرایی تیم تحقیق کتاب و نسبت آن با اقتصاد مصاحبه است، این کار، ۱۱-۱۲ سال طول کشیده است و در مقطعی، تیم عوض شده است که البته حلقه واسط آقای همتی بوده است.

این نویسنده و پژوهشگر تاریخ شفاهی در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به نقش فرزند شهید در انتشار کتاب و آشنایی قبلی خودش با شهید جعفری گفت: کار آقای همتی را کاملاً درک می‌کنم که به جهت تعدد روایات و مسائل ناگفته، بسیار پیچیده بوده و حل این موارد معماگونه از تحقیق تاریخ شفاهی برمی‌آید.

قاضی در پایان سخنانش گفت: شیوه‌نامه ویراستاری این کتاب، می‌تواند به طور مستقل منتشر شود. انتشار این کار، برای خود من دلنشین بود و از همه نظر به تیم این کار و ناشر تبریک می‌گویم.

مبارزه، محور زندگی شهید جعفری

در بخش دیگری از این مراسم، سردار علی ناظری مدیر انتشارات فاتحان نیز در سخنانی با اشاره به ابعاد شخصیتی شهید جعفری عنوان کرد: تمام حرف من این است که شهید سرلشکر پاسدار سید محمدسعید جعفری، یک پاسدار انقلابی واقعی به‌تمام‌معنا بوده و وظایف و تکلیفی را که به گردنش در آن مقطع از زمان بوده، درک صحیح و عمیقی از آن داشته است و در زندگی کوتاهی که بعد از انقلاب داشته، توانسته به خوبی به آنها عمل کند و از خودش یادگارهایی را بگذارد که این یادگارها، اگر درست شناخته شود، می‌تواند به همه‌ی ما، کمک کند و الگو باشد.

ناظری با بیان اینکه شهید جعفری، خودش صاحب یک مکتبی بوده است، تصریح کرد: ایشان قبل از پیروزی انقلاب، یک انقلابی بوده است قبل از انقلاب، به‌عنوان یک فرد مذهبی، متعهد نسبت به جامعه و هدایت افراد جامعه بوده است. ایشان عضو انجمن حجتیه بوده، کار مذهبی و آموزشی می‌کرده درحالی‌که با سران انجمن، چه در کلان و چه در استان، برخوردهای انقلابی-اتحادی داشته است، درحالی‌که در همان مجموعه داشته فعالیت می‌کرده است. به گفته‌ی رئیس ساواک وقت کرمانشاه که در دادگاه انقلاب داشته محاکمه می‌شده، وقتی از او سوال می‌کنند که شما در مورد شهید سعید جعفری چیزی دارید بگویید؟ می‌گوید: «ما را به عذاب آورد!»؛ از ارتباطش با روحانیت قبل از انقلاب و ایجاد یک نوع انسجام در بین آنها می‌گوید که درنهایت به حرکت انقلاب و تظاهرات ختم می‌شود.

وی افزود: شهید جعفری در واقع، او محور بوده است. مبارزه، محور زندگی شهید جعفری بوده است. آن‌هم نه مبارزه‌ی صرفاً نظامی، در همان موقع مبارزه‌ی سیاسی هم کرده است با گروهک‌هایی که آن موقع کسی نمی‌دانسته که این‌ها منحرف هستند.

مدیر انتشارات فاتحان در ادامه سخنانش تصریح کرد: در مکتب سرلشکر پاسدار شهید سید محمد جعفری، یک نظریه‌ای وجود دارد که ما خیلی زود از آن گذشتیم؛ بحث فرهنگ انقلابی و انقلاب فرهنگی. همان موقع که انقلاب در شُرُف انجام و بعضی از اتفاقات و جنگ و گروهک‌ها هست، ایشان کسانی را به کار می‌گیرد که آن‌ها موردانتقاد خیلی‌ها بوده‌اند. وقتی به او انتقاد می‌کنند که بابا این آدم نماز نمی‌خواند و… می‌گوید که باید انقلابی بماند تا بعد نماز خوانده شود، ما اگر بخواهیم بگوییم تو الآن نماز نمی‌خوانی برو بیرون، تو فلان می‌کنی برو بیرون، چیزی کف دست ما نمی‌ماند! این آن انقلاب فرهنگی است. امروز نیاز به سعید جعفری و تفکر او و راه او و کسانی که پیرو این مسیر هستند، داریم. این حرف‌ها با حرف‌های حاج قاسم هیچ فرقی نمی‌کند. حاج قاسم چند سال پیش می‌گفت که آقا چرا هرکسی بلند می‌شود می‌آید یک عده را کنار می‌ریزد، این طوری چیزی کف دستمان نمی‌ماند. تفکر واقعی امام خمینی همین بوده و این شاگردان و بسیجیانش در مقاطعی که فرصت و مسئولیت داشتند، آن را اعمال می‌کردند.

«آقاسعید»؛ کتاب مغازی شهید جعفری است

سیدعبدالصالح جعفری فرزند شهید جعفری نیز در بخش دیگری از مراسم در سخنانی بیان کرد: فکر می‌کنم هر چقدر زمان بگذرد، این شهید شناخته‌تر خواهد شد و هیچ نگرانی‌ای ندارم که با گذر زمان شهید جعفری به فراموشی سپرده بشود. هر چقدر گذشته است، آگاهی‌های بیشتری نسبت به ایشان اتفاق می‌افتد. چون من اطلاعاتی که از ایشان دارم ایشان را فرد مبارکی می‌شمارم صرف نظر از اینکه من فرزند ایشان بودم یا نه و البته این باعث شده که من کمتر درباره شهید جعفری صحبت بکنم ولی قطعاً الان دیگر آن زمان نیست من به مثابه یک فردی که روایت‌گری باید بکنم از کسی که در کانون اخبار او هستم موظف هستم اطلاعات خودم را بیان بکنم. این اهمیتی ندارد که من فرزند ایشان هستم یا نیستم.

وی با تشکر از محققان و نویسندگان کتاب توضیح داد: این کتاب، گویی که یک بار دیگر امکان ادامه روایات درباره شهید سیدمحمد سعید جعفری را برای جامعه آینده خودش ایجاد کرد. البته این کتاب ششمین کتابی است که در مورد شهید جعفری منتشر می‌شود، اما یک ژانر دیگری است یعنی کتاب‌های گذشته به صورت روایاتی از بعضی از دوستان است که جمع آوری شده است اما در این کتاب تلاش شده است که روز نگاری، ماه نگاری یا سال نگاری اتفاق بیافتد. در حدود همین کتاب، اطلاعات دارم که الان آماده هستم به کتاب اضافه بکنیم، منتها اصرار داشتیم که کتاب امسال منتشر بشود تا پایه‌ای بشود برای گزارش‌های دیگران.

جعفری تاکید کرد: نکته دیگر این است که من در این کتاب واقعاً مؤثر نبودم، یعنی کار به وسیله آقای همتی و آقای باقری و با زحمت فراوان انجام شد. من محوریتی در این کار به هیچ وجه نداشته‌ام جز اینکه در نهایت کتاب را به من دادند دیدم که ویرایش‌هایی نیاز دارد تا موضوعات گویاتر شود در این موارد، دقت نظر به خرج دادم و تلاش کردم که خیلی دقیق مطالب را خدمت آقای همتی تقدیم بکنم.

وی در بخش دیگری از سخنانش گفت: ما در کتاب‌هایی که درباره اهل بیت داریم کتابی داریم که که مثلاً کتاب مغازی پیامبر هست یعنی غزوه‌های پیامبر که در آن، کاری به محاسن و اخلاق پیامبر ندارند، من این کتاب آقاسعید را از دسته مغازی شهید جعفری می دانم، یعنی گزارشی است از کارهای اداری و نظامی شهید جعفری اما شهید جعفری در محاسنش و مسائل اخلاقی و فقهی و در مسائل آگاهی و فلسفه و گذشت از دنیا به طوری که همه افرادی که در دور او قرار می‌گرفتند، تحت تأثیر قرار می‌گرفتند باید توصیف بشود.

ماجرای ملاقات خصوصی خانواده شهید جعفری با رهبر انقلاب

او در ادامه با سفر رهبر انقلاب به کرمانشاه و اشاره ایشان درباره شهید جعفری گفت: در ملاقاتی که مادرم و مادربزرگم که خدمت رهبری رسیدند، در آن جلسه رهبری فرموده بودند که من به کرمانشاه که آمدم قبل از کرمانشاه اصرار داشتم که حتماً از سعید نام ببرم و وقتی آمدم در سه نشست از ایشان یاد کردم. جا دارد یادآوری بکنم که رهبری در زمان سفر ریاست جمهوریشان هم به کرمانشاه باز تلاش می‌کنند از شهید جعفری نام ببرند اما به جهت فضاها و حساسیت‌هایی که بوده، ایشان سانسور می‌کنند. یعنی به جای اسم بردن از شهید جعفری، بیان می‌کنند که «سرداران بسیار بزرگی در اینجا بودند که من با انها روابط نزدیک داشتم» نوار این سخنرانی ایشان موجود هست. از رهبری تشکر می‌کنم چون در مطالبی که فرمودند شهید جعفری را الگوی تشخیص زود هنگام، عمل به هنگام و پاسخ‌گویی به نیاز لحظه‌ها عنوان می‌کنند.

جعفری در پایان، با بیان برخی دیگر از ویژگی‌ها و فعالیت‌های شهید جعفری گفت: شهید جعفری با یک تأخیری در جامعه فرهنگی نظامی مطرح می‌شود و این یک سوال است که کسی را که رهبری به عنوان شهید پیشتاز و پیشرو انقلاب معرفی می‌کنند، چگونه است که پیش از اشاره رهبری، این نام نیست؟ این مسئله، اتفاقاً از اهمیت جایگاه شهید جعفری است که جایگاهی داشته که در زمان گذشته قابل طرح نبوده و الان هم گام به گام ما تلاش خواهیم کرد که این ویژگی‌های شهید گفته شود و این الگوی انسان مبارز، آگاه و متعهد از خود گذشته معاصر را را بتوانیم ارائه کنیم.