کتاب «مسئله خلق قرآن از منظر ولفسن» منتشر شد

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «مسئله خلق قرآن از منظر ولفسن» اثر علیرضا اسعدی است که با همکاری پژوهشکده‌های فرهنگ و معارف قرآن و فلسفه و کلام اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تهیه و به همت نشر این پژوهشگاه در ۱۷۰ صفحه منتشر شد.

از موضوعات بسیار جذاب برای خاورشناسان، پژوهش و تحقیق در حوزه اسلام به مثابه آخرین دین الهی و دین بیشتر ملل شرق است. دامنه ورود مستشرقان به حوزه مطالعات مربوط به اسلام و مسلمانان به قدری گسترده است که شاید بتوان ادعا کرد هیج موضوعی در این حوزه نیست که مستشرقان به پژوهش و مطالعه درباره آن نپرداخته و آثاری درباره آن تألیف نکرده باشند؛ البته نمی‌توان انگیزه و هدف همه خاورشناسان یکی دانست.

نویسنده در این اثر کوشیده است ضمن اشاره کوتاه به تاریخچه و دیدگاه‌های مطرح در زمینه خلق قرآن به تبیین دیدگاه ولفسن پرداخته و نشان داده است که وی در کتاب «فلسفه علم کلام»، در مسئله خلق قرآن هم به لحاظ روشی و هم به لحاظ محتوایی دچار اشتباهاتی شده که حاصل پژوهش او را تحت تأثیر خود قرار داده است.

ولسفن علی رغم این ادعا که صرفاً در پی نشان دادن «بازتاب» آموزه‌های مسیحی در کلام اسلامی است، به طور مکرر از «تأثیر» آن آموزه‌ها در کلام اسلامی سخن می‌گوید و به گمان خود اثبات می‌کند متکلمان اسلامی در مسئله صفات الهی و به تبع مسئله خلق قرآن، از یهود و مسیحیت تأثیر پذیرفته اند.

ساختار اثر

این اثر در پنج فصل تألیف شده است؛ در فصل اول این اثر که با عنوان «نگاهی به مسئله خلق قرآن و رویکرد امامیه به آن» نگارش شده، در ابتدا پس از بیان دیدگاه‌هایی درباره کلام الهی، به بازتاب اجتماعی سیاسی مسئله خلق قرآن و موضع امامان شیعه نسبت به این مسئله پرداخته شده است.

در ادامه این فصل، دیدگاه متکلمان شیعه بررسی شده و ثمرات بحث کلام الهی تبیین می‌شود.

در فصل دوم، به «روش شناسی و منابع» اشاره شده و چیستی روش فرضی استنتاجی و همچنین منابع مورد استفاده ولفسن بررسی شده است.

«خاستگاه مسئله صفات الهی» عنوان سومین فصل از این کتاب است که دیدگاه‌ها درباره خاستگاه آموزه صفات تبیین شده و همچنین به تبیین مفهومی واژه‌های معنا، شیء و صفت پرداخته شده است.

در فصل چهارم که با عنوان «خلق قرآن: پیشینه و انگیزه ها» تنظیم شده، نظریه‌های مبتنی بر قدمت قرآن با دو دیدگاه در خصوص اثبات و انکار قرآن از پیش موجود و آسمانی تشریح شده است و سپس بررسی و نقدهایی نسبت به آنها به رشته تحریر درآمده و سپس، کاربرد واژه مخلوق برای قرآن به همراه بررسی و نقد آورده شده است.

در پنجمین و آخرین فصل از کتاب مذکور، «صورت کتاب پیدا کردن قرآن» از دیدگاه ولفسن تبیین شده و پس از بررسی و نقد آن،» حقیقت لوح محفوظ و ربط و نسبت قرآن با آن» از منظر وی تشریح شده است و در ادامه، نظریه‌هایی در این باره به همراه بررسی و نقد آنها تبیین شده است.