به گزارش خبرنگار مهر، مؤسسه پژوهشی بایسنغر در هرات کتاب «دودمان کرت هرات: دین و سیاست در ایران سده‌های میانه» نوشته لارنس گودارد پاتر (استاد تاریخ دانشگاه کلمبیا) و ترجمه محمد افضلی را در ۳۰۴ صفحه منتشر کرد. این کتاب که در هفت فصل و سه پیوست نوشته شده، نگارش نخستین آن به سال ۱۹۹۲ به عنوان پایان‌نامه دکترا در رشته تاریخ دانشگاه کلمبیا در نیویورک برمی‌گردد. مقدمه، آل کرت، قلمرو آل کرت، آل کرت و صوفیه، نیروهای اجتماعی و سیاسی، احیا هرات و نتیجه هفت فصل این کتاب را تشکیل می‌دهد.
لارنس پاتر در یادداشتی که به مناسبت ترجمه کتاب نوشته به اهمیت دوره آل کرت توجه کرده و کرت‌ها را بنیان‌گذار گمنام رنسانس و نوزایی هرات خوانده است. او می‌نویسد: من تصمیم گرفتم که دوره کرت‌ها را مطالعه کنم زیرا به رغم این که دودمان مذکور به مدت تقریباً ۱۵۰ سال قدرت را در دست داشت، اما به ندرت مورد مطالعه قرار گرفته بود. من دریافتم که پس از تهاجم مغول و تخریب این شهر در سال ۱۲۲۰ م. این کرت‌ها بودند که آن را احیا کرده و بنیاد رنسانس شهر را پی‌ریزی کردند. با این حال بیشتر مؤرخان کرت‌ها را نادیده گرفته‌اند و امتیاز شکوفایی شهر را در قرن پانزده به جانشینان‌شان یعنی خاندان معروف تیموری بخشیده‌اند.
نویسنده در تحریر این پژوهش از منابع مختلف عربی، فارسی، ترکی، انگلیسی، آلمانی و دیگر زبان‌ها و نسخ چاپی، سنگی و خطی فراوان سود برده است. او با استفاده از این منابع با طرح موضوعات اختلافی مثل نام آل کرت که برخی به فتح و گروهی به ضم نخست آن را می‌خوانند و بررسی دو جریان تصوفی مشایخ جام و مشایخ چشت و پسندهای سیاسی و اجتماعی آنان، نتیجه‌گیری‌های علمی خود را نشان داده است. نویسنده اشاره کرده که سلطان شاهرخ تیموری تحت تأثیر هنر معماری آل کرت در هرات قرار گرفت و مصلی را در رقابت با مسجد جامع هرات و مدرسه غیاثیه ساخت. جز این‌ها دقت نویسنده در ابعاد مختلف از جمله افتادن نام یک پشت در کتیبه آبدان مسجد جامع هرات ستودنی است. این پژوهش تا یافتن منابع تازه و جدید، بحث آل کرت‌پژوهی و تحقیق در خصوص این دوره تاریخی و سده‌های هفتم و هشتم هرات را به پایان برده است. از امتیازهای دیگر این کتاب به ترجمۀ خوب و روان آن باید اشاره کنیم.
تحقیق و پژوهش در خصوص آل کرت یکی از اهداف انتشاراتی مؤسسه پژوهشی بایسنغر از بدو ایجاد این نهاد بوده است. در سال ۱۳۹۹ نخستین اثر در این حوزه با عنوان «ملوک کرت هرات» نوشته علی‌محمد زهما منتشر شد و یک اثر دیگر با عنوان «سبک‌شناسی ادبیات دوره ملوک غور و ملوک کرت» نوشته شیراحمد نصری حق‌شناس در آینده به چاپ خواهد رسید.
آل کرت دودمانی در تاریخ هرات هستند که نزدیک به یک و نیم سده از سال ۶۴۳ تا ۷۸۳ هجری قمری در میان حکومت‌های بازمانده پس از تهاجم چنگیز با مرکزیت هرات قلمرو وسیعی از ایران / خراسان آن روزگار را در اختیار داشتند و با مدارا و مدیریت به شکوفایی و آبادانی این شهر پرداختند.
این کتاب در هرات در مؤسسه پژوهشی بایسنغر در ضلع شمالی ارگ و همچنین در مشهد کتابفروشی هیواد در پاساژ مهتاب، خیابان سعدی قابل تهیه است.
نظر شما