مهدی محقق: دوانی از پیشروان شرح حال نویسی است

به گزارش خبرنگار مهر، دکتر مهدی محقق سخن خود را با اشاره به کسالت در ایام اخیر گفت: خلاف ادب دانستم که دعوت کننده خود باشم و خود حاضر نباشم، ضمن آنکه مرحوم دوانی علاقه فراوانی به جلسات بزرگداشت بزرگان و مفاخر داشت و همواره دغدغه این را داشت که الگوی مناسبی برای جوانان بیابد و بنابراین همیشه در این مراسم شرکت داشت و ایشان در کنگره اصفهان و قرطبه و کنگره شیخ طوسی با مقالات و سخنرانی های خود حضور داشت.

دکتر محقق در ادامه به زندگی علمی مرحوم دوانی اشاره کرد و گفت: ایشان همچون دیگر طلبه ها دروس سطح را از صرف و نحو و معانی و بیان و بدیع و کلام و فلسفه و فقه و اصوذ تا خارج ادامه داد، ضمن آن که امتیاز ایشان بر سایر علما ذوق و قریحه در نگارش شرح حال علما بود و ایشان در این مورد ممتاز بود.

دکتر محقق با اشاره به سابقه دیرینه شرح حال نویسی در میان علما و صاحبنظران اسلامی گفت: کتابهای ایشان نمونه ای از زندگی نامه نویسی بود که از زمان پیامبر(ص) رواج داشته است. همچنین ایشان زندگی نامه خود را نیز نوشته است که به علمای سلف اقتدا کرده است که در آن با اشاره به استادان و مشایخ به زندگی اجتماعی، سیاسی و اقتصادی و وضع شهرها می پرداخته است.

وی در پایان به برخی از آثار مرحوم دوانی اشاره کرد وگفت: کتاب "نهضت روحانیون ایران" برای بار نخست مسائل تازه و نوینی را در باره نهضت های روحانیون سده های میانه آشکار کرده است که در نوع خود بی نظیر است.

در ادامه حجت الاسلام ابوالحسنی نظر، محقق و نویسنده به ذکر اهمیت فکری و ارزش آثار علمی مرحوم دوانی پرداخت و گفت: این محقق، مولف، مترجم، شاعر، ناقد و روزنامه نگار بزرگ و سخت کوش روحانی ارجمندی بود که علی رغم حضور در عرصه های گوناگون علمی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی و ارتباط نزدیک با رجال بزرگ عرصه های گوناگون زمانه خود نوعی طلبگی  روش و منش دینی و معنوی داشت که تا پایان عمر حفظ کرد و او یک روحانی دردمند و درد آشنا بود که مایه افتخار صنف روحانیت عزیز شد.

حجت الاسلام ابوالحسنی با اشاره به ویژگی شخصیتی مرحوم دوانی گفت: او درد آشنا بود و همچون استاد مطهری هر جا حس می کرد که نیاز اجتماعی است وارد می شد و قلمی می زد و سخن می گفت و لذا در آثار او هم داستان می بینیم، هم تصحیح، همه آثار اعتقادی، هم آثار تاریخی، هم آثار تالیفی ودینی و هم آثار کلامی و فرهنگی. او در حوزه تاریخ پیشکسوت یود  و به نیاز و مصلحت جامعه می اندیشید و چون به دنبال رفع نیازها بود حوزه نگارشی وسیع و گسترده داشت و این حوزه ها فراگیرنده همه عرصه های مربوط به تاریخ و دین و فرهنگ می شد.

وی سپس به اهمیت تاریخ نزد مرحوم دوانی اشاره کرد و گفت: این روحانی خوش سیما و خوش برخورد همواره در دفاع از تاریخ ایران و اسلام قلم می زد و بخش عظیم آثار نگارشی او به تاریخ و حوزه تاریخ اختصاص یافته است. همچنین او ابزارهای نوین پیشبرد اهداف دینی استقبال می کرد و به موازات تالیف و ترجمه کتاب از دهه 1320 وارد عرصه مطبوعات شد و در کمتر نشریه می شد حضور ایشان را احساس نکرد و در همایش های داخل و خارج شرکت می کرد.

حجت الاسلام ابوالحسنی در پایان به تاثیر مرحوم دوانی در اندیشه های بزرگان انقلاب اسلامی سخن گفت و بر ضرورت وجود جایزه ای به نام مرحوم دوانی برای محققان برگزیده کشور تاکید کرد.

حجت الاسلام نورانی عضو هیئت علمی دانشگاه تهران از دوستان و یاران قدیمی مرحوم دوانی نیز به ذکر خاطرات خود در مورد آن بزرگوار پرداخت. وی که به علت کهولت سن یک بار نیز در طول سخنرانی دچار حمله ناگهانی شد، کوشید با پیگیری ریشه های فکری مرحوم دوانی نزد کسانی چون مرحوم شیخ عبدالکریم حائری یزدی و مرحوم آیت الله بروجردی بر اهمیت ایشان در تربیت فکری مرحوم دوانی تاکید کند.

وی با اشاره به تفکر تاریخی که متاثر از اندیشه های مرحوم بروجردی در مرحوم دوانی بود، گفت: همت بلند آقای دوانی آن بود که می کوشید در باره علمای اسلام و راویان حدیث بحث کند و نیز اهل سنت را نیز بیان می کرد و شم تاریخی خوبی داشت که این شم ناشی از همنشینی او با مرحوم بروجردی بود.

دکتر حسن انوشه محقق و نویسنده دیگر سخنران این مراسم بود که سخن خود را با اشاره به سابقه آشنایی خود با مرحوم دوانی شروع کرد و گفت: من دو بار با ایشان آشنا شدم، یک بار از طریق آثارشان و بار دیگر از طریق مقدمه ای که بر کتابی نوشته بودم و به واسطه فرزندشان به دست ایشان رسید و با فرزندشان سه نفری در کتابخانه ایشان به گفت و گو پرداختیم.

وی سپس به شوخ طبعی، نکته پردازی و در عین حال جدیت در تحقیق مرحوم دوانی اشاره کرد و گفت: ایشان از پخته خواری به شدت بیزار بود و منابع خبرهایش را از کسی پنهان نمی کرد و از پیش خود چیزی به آنها نمی افزود.

وی در پایان به آثار متعدد استاد در حوزه های گوناگون اشاره کرد و گفت: استاد دوانی دانشمندی ورزش دوست و اهل تحقیق بود که صرفا دانشمندی کتابخانه ای نبود و به همه جا سفر می کرد و یادداشت برداری می کرد.

دکتر محمد رجبی رئیس سازمان فرهنگی اکو و فرزند مرحوم دوانی نیز در پایان این مراسم با اشاره به زندگی پربار این بزرگوار گفت: ایشان توجه خاصی به تحقیق تاریخی داشت و در هر کاری که می کرد به زمینه های تاریخی توجه می کرد.