خبرگزاری مهر – گروه هنر – علیرضا سعیدی: پانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران طی روزهای بیست و سوم تا بیست و هفتم آبان ماه سال جاری به میزبانی شهر گرگان برگزار شد، رویدادی پرچالش که چند روز مانده به برگزاری آن در کرمان به دلیل آنچه از آماده نبودن زیرساخت‌های فنی تالار مرکزی میزبان جشنواره در این شهر اعلام شد به استان گلستان و شهر گرگان انتقال پیدا کرد. شرایطی که سرمنشا حرف و حدیث‌های زیادی شد و البته مسئولان برگزاری این رویداد هم می‌دانستند که قطعاً دربرگیرنده حاشیه‌هایی هم هست.
حاشیه‌هایی از جنس رسانه‌ای و موسیقایی که هریک برای خود موافقان و مخالفانی داشت و ماجرا را وارد شرایطی کرد که بسیاری از افراد هم از این اختلاف صنفی نهایت بهره‌برداری را داشته و از هیچ کوششی برای تخطئه و ضعیف جلوه دادن چنین رویداد مهمی فرو گذار نکردند و عده‌ای هم با متن‌ها و نوشته‌ها و مصاحبه‌های متعدد از این تغییر مکان برگزاری جشنواره استقبال خوبی به عمل آوردند.
آنچه در برگزاری جشنواره موسیقی نواحی ایران می‌توان به آن اشاره کرد بدون تردید در نظر گرفتن انتقادات و نقطه نظرات فراوانی است که طی روزهای اخیر چه از طرف آنانی که مخالف انتقال آن به گلستان بودند و چه آنانی که موافق برگزاری در کرمان، مطرح شد.
چارچوبی که از سوی کارشناسان و دلسوزان واقعی عرصه موسیقی نواحی که در کرمان و دیگر شهرها فعالیت می‌کنند می‌تواند زمینه‌ساز برگزاری نشست‌های هم‌اندیشی و تخصصی متعددی با حضور این افراد و مدیران برگزاری جشنواره به ویژه انجمن موسیقی ایران و دفتر موسیقی وزارت فرهنگ زمینه ساز برطرف کردن همه سوتفاهم‌ها و گفتگوهای منطقی و به دور از هیاهو و حاشیه، برای هرچه بهتر برگزاری کردن این رویداد در دوره‌های بعدی باشد.
اگرچه به دلیل برخی از گزارش‌ها و روایت‌های منعکس شده در فضای مجازی عده‌ای بر این باورند که انتقال میزبانی استان گلستان از جشنواره موسیقی نواحی بدون هماهنگی‌های قبلی و در عرض مدتی کوتاه صورت گرفته، اما فرآیند انتقال جشنواره از کرمان به گلستان دربرگیرنده نکاتی بود که یکی دو هفته مانده به برگزاری جشنواره در جلسات هم اندیشی به رسانه‌ها اعلام شده بود. کما اینکه در همین چارچوب نیز شنیده شد فعالیت‌ها و اقدامات لازم برای موضوع انتقال جشنواره با هماهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاون هنری وی و مدیرکل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمان چند هفته قبل از برگزاری جشنواره صورت گرفته بود.
به هر حال پانزدهمین جشنواره موسیقی نواحی ایران در شرایطی به کار خود پایان داد، که با توجه به شرایط این روزهای کشور ایران و اتفاقات و التهاباتی که رخ داده تبدیل به یکی از سخت‌ترین و دشوارترین رویدادهایی مرتبط با موسیقی هم برای هنرمندان شرکت کننده و هم برای مدیران برگزاری این جشنواره شد. مسیری که عده‌ای بابت برگزار شدن آن در شرایط فعلی به شدت انتقاد داشتند و عده‌ای هم بر این باور بودند که این جریان فرهنگی مهم در موسیقی کشور می‌بایست با در نظر گرفتن ملاحظاتی پیش روی مخاطبان قرار می‌گرفت. فرآیندی که اکنون در دیگر حوزه‌های فرهنگی هنری کشور از جمله تئاتر، سینما و هنرهای تجسمی نیز مطرح و موجب شرایطی شده که تمرکز روی این نقطه نظرات مثبت و منفی امری لازم و ضروری است.
آنچه در رویداد پانزدهم موسیقی نواحی ایران به میزبانی شهر گرگان پیش روی مخاطبان قرار گرفت، برگزاری چندین اجرای زنده از هنرمندان اقوام مختلف ایران زمین در قالب‌های گوناگون و همچنین دو هنرمند از کشورهای ترکیه و تاجیکستان بود که براساس ایده کامران مرآتی دبیر این دوره از جشنواره و دبیر دوره بعدی توجه به «اشتراکات موسیقایی جوامع مسلمان در حوزه ایران فرهنگی کهن» و «چیدمان این رنگین کمان فرهنگی در یک میدان هنری» را اصل و مبنای موضوعی جشنواره قرار داده بود. شرایطی که در بخش پژوهشی جشنواره نمود بیشتری داشت و دربرگیرنده ارزش‌های فراوانی هم بود.
اگرچه حضور تکراری برخی از گروه‌های ایرانی شرکت‌کننده در جشنواره نمی‌تواند دستاورد چندان مفیدی برای یک رویداد پویا در حوزه موسیقی نواحی باشد، اما اجرای چند گروه جدید و جوان موسیقی نواحی بخش‌های مختلف این دوره از جشنواره نوید بخش روزهای امیدوار کننده‌ای برای موسیقی نواحی ایران است که این روزهای خطر خاموشی آن به دلیل مرگ بزرگان این عرصه به شدت حس می‌شود. به ویژه اینکه در این زمینه پژوهشگران صاحب نامی در مناطق مختلف ایران حضور دارند که با مشاوره و استفاده از نظرات کارشناسی شده آنها می‌توان به دستاوردهای موثرتر و روشن‌تری برای برگزاری جشنواره موسیقی نواحی ایران دست پیدا کرد.
البته بماند که در این مجال هم شرایط چندان مستحکمی وجود ندارد، زیرا برخی از این پژوهشگران بنا به دلایلی حاضر نیستند در کنار یکدیگر برای رویدادی چون جشنواره موسیقی نواحی کارهایی را انجام دهند. چارچوبی آزاردهنده که در قالب چشم و هم چشمی‌های آزار دهنده که دود ضرر و زیانش اول به چشم هنرمندانی می‌روند که در مظلومانه ترین شکل ممکن به حفظ و اعتلای این هنر با کمترین میزان دستمزد فکر می‌کنند.
بخش اجرایی رویداد پانزدهم اما مشتمل بر نکات فراوانی بود که می‌تواند از پس برگزاری دوره پانزدهم جشنواره به آنها توجه داشت، خرده حاشیه‌هایی که بخشی از آنها مربوط به نحوه انتخاب گروه‌ها و هنرمندانی است، که هنوز از فرآیند انتخاب آنها برای حضور در بخش نهایی جشنواره اطلاعی دردست نیست، چرا که شنیده شد، برخی از اعضای هیات انتخاب جشنواره اقدام به انتخاب هنرمندانی زده بودند که در جدول نهایی آثار نامشان نیست و افراد دیگری جایگزین آنها شده‌اند.
رضا مهدوی: اگر جشنواره موسیقی نواحی ایران هر سال در یک نقطه از کشورمان برگزار شده و مرکزیتی نداشته باشد می‌تواند برای این رویداد مفید فایده باشد به شرط اینکه دبیرخانه‌ای هم در پایتخت به فعالیت بپردازد این موضوع به شکل دیگری در حوزه سایر گروه‌های دعوت شده به جشنواره نیز اتفاق افتاد. به گونه‌ای که تعدادی از گروه‌ها و هنرمندان هم تصمیم گرفتند از حضور در جشنواره انصراف دهند، انصرافی که گویا ریشه در برخی از اتفاقات غیر موسیقایی دارد که شرایط این روزهای این جامعه، این احتمال و گمانه زنی پررنگ‌تر می‌کند. البته در این میان نمی‌توان از حضور احمدجمال کایهان نوازنده و پژوهشگر از کشور ترکیه و دولت نظری اف پژوهشگر موسیقی نواحی تاجیکستان به راحتی عبور کرد که با حضورشان فضای جشنواره امسال را متفاوت‌تر کرده و با ارائه آثارشان در راستای تحقق شعار جشنواره اقدامات موثری را انجام دهند. شرایطی که جای خالی آن در جشنواره موسیقی نواحی ایران که به ورطه تکرار محتوایی افتاده به شدت حس می‌شد و می‌تواند تبدیل به رویکرد همیشگی مسئولان جشنواره در دوره‌های بعدی باشند.
نحوه میزبانی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان گلستان هم از دیگر نکاتی بود که در این جشنواره تلاش شد به واسطه همراهی انجمن موسیقی ایران به عنوان مدیریت اجرایی جشنواره و دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان سیاستگذار اصلی میزبانی قابل قبولی از گروه‌ها، هنرمندان، پژوهشگران و خبرنگاران حوزه رسانه داشته باشد. فضایی که اگرچه به دلیل شرایط و التهابات اخیر کشورمان در برخی مواقع دستخوش حاشیه‌هایی هم شد، اما می‌تواند براساس تجربه‌های به دست در دوره‌های بعدی نیز تبدیل به رویکرد مفیدتر و موثرتری در میزبانی باشد. این در حالی است که افزایش دستمزد گروه‌ها و هنرمندان شرکت کننده در قالبی چند برابر از جشنواره قبلی نیز یکی از دستاوردهای مثبتی بود که می‌توان به آن اشاره داشت.
از سوی دیگر شنیده‌ها حاکی از آن است که گویا ساختار برگزاری جشنواره موسیقی نواحی از سال آینده تغییر پیدا کرده و این رویداد ابتدا به صورت منطقه‌ای و سپس در قالب رویدادی مشتمل بر اجرای آثار منتخب بخش منطقه‌ای در قالبی متفاوت پیش روی مخاطبان قرار خواهد گرفت. رویدادی که اگرچه نمی‌تواند در ساختار تجاری موسیقی کشورمان تماشاگر آن‌چنانی داشته باشد، اما تغییر در ساختار محتوایی و اجرایی آن می‌تواند دربرگیرنده ملاحظاتی باشد که از دید رسانه‌ها پوشیده نیست.
رضا مهدوی کارشناس و مدرس موسیقی که طی سال‌های گذشته علاوه بر حضور در هیات کارشناسی جشنواره‌های مخالف موسیقی مدیریت مرکز موسیقی حوزه هنری را نیز به عهده داشته در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره کم و کیف برگزاری جشنواره موسیقی نواحی ایران در دوره‌های آینده توضیح داد: اعتقاد دارم اگر جشنواره موسیقی نواحی ایران هر سال در یک نقطه از کشورمان برگزار شده و مرکزیتی نداشته باشد می‌تواند برای این رویداد مفید فایده باشد به شرط اینکه دبیرخانه‌ای هم در پایتخت به فعالیت بپردازد. متاسفانه برگزاری مستمر و پی در پی جشنواره موسیقی نواحی در کرمان، این رویداد را به تکراری دچار کرد که گویی خاستگاه موسیقی اقوام ایران کرمان است. به هرحال جشنواره موسیقی نواحی که امسال در گرگان برگزار شد، نفس تازه ای به جشنواره داد که مدیران استانی هم تلاش کردند تا از این میزبانی بهترین بهره مندی را داشته و فضای خوبی را برای هنرمندان و مهمانان شرکت کننده ایجاد کنند.
وی افزود: جشنواره موسیقی نواحی رویدادی است که باید هرساله برگزار شود، زیرا اکنون در شرایطی هستیم که به دلایل مختلف موسیقی نواحی شرایط چندان مناسبی ندارد. بنابراین برگزاری این رویداد می‌تواند محل مناسبی برای تشریک مساعی هنرمندان ولو با اجراهای تکراری باشد. به عنوان مثال حرف‌های مطرح شده در نشست‌های پژوهشی شاید دربرگیرنده حرف‌های تکراری باشد اما قطعاً فرازهایی را می‌تواند از آن استخراج کرد که مشتمل بر ارزش‌های فراوانی است.
پیمان بزرگ نیا: ما باید هرکدام به فراخور وظیفه و تکلیفی که دارم این موسیقی را نجات داده و جشنواره به سمت نابودی رفته نواحی را به دوره‌ای بازگردانیم که هم در آن از موسیقی‌های تنظیم شده خبری نیست و هم بودجه مناسبی دارند این کارشناس موسیقی تاکید کرد: وقتی برگزاری جشنواره موسیقی نواحی سالانه به هر استان داده شود، آن وقت بودجه‌های خاصی هم به ادارات ارشاد استان‌ها داده می‌شود تا بار مالی جشنواره‌ها را بالا ببرند. در این چارچوب هرچه دستمزدها بالاتر برود جوان‌ها هم به میدان می آیند و در روزگار سختی که دیگر کنسرت گذاشتن هم فعلاً میسر نیست، می‌توانند محلی برای اجرای آثار موسیقی شان داشته باشند.
پیمان بزرگ نیا پژوهشگر موسیقی نواحی و مدیر گروه موسیقی «سازینه» هم در پاسخ به پرسش خبرنگار مهر مبنی بر برگزاری جشنواره موسیقی نواحی به صورت سالانه توضیح داد: من اساساً با شیوه برگزاری این جشنواره‌ها به چند دلیل موافق نیستم زیرا فراخوان این رویداد دربرگیرنده معیار درستی نیست. نکته بعد اینکه دعوت از استادان و هنرمندان پیشکسوت این گونه موسیقایی یکی از مهم‌ترین نکته‌هایی است که باید به آن توجه کرد، موضوعی که طی سال‌های اخیر آنچنان که باید مورد توجه قرار نگرفته است. به نظر من این استادان دردانه‌هایی هستند که باید به آنها التماس کرد تا در جشنواره حضور داشته باشند و اگر چنین روندی اتفاق نیفتد ما باید به سرعت شاهد سیر نزولی جشنواره باشیم. کما اینکه بنده از جشنواره دهم بود که پیش بینی کردم اگر بخواهیم با این سرعت کم توجهی پیش برویم باید گرد همان شمع جشنواره دهم بگردیم.
این نوازنده ادامه داد: به اعتقاد من موسیقی نواحی شناخت می‌خواهد، یعنی باید در میدان بود و هنرمندان و گروه‌های بزرگ را پیدا کرد. بنابراین آن چیزی که مهم است اینکه سرنوشت این جشنواره باید دست کسانی بیفتد که این موسیقی را می‌شناسند و فعال این عرصه هستند. نکته دیگری که درباره این جشنواره می‌توان به آن اشاره داشت برگزاری آن به شیوه منطقه‌ای در پنج قسمت شمال، جنوب، غرب، شرق و مرکز و سپس برگزاری آن در پایتخت است. چرا که برگزاری این رویداد در تهران می‌تواند ویترین مناسبی برای مخاطبان و دانشجویان بوده و ایجاد کننده شرایطی باشد که می‌تواند نجات دهنده وضعیت فعلی باشد.
وی در بخش پایانی صحبت‌های خود گفت: ما باید هرکدام به فراخور وظیفه و تکلیفی که دارم این موسیقی را نجات داده و جشنواره به سمت نابودی رفته نواحی را به دوره‌ای بازگردانیم که هم در آن از موسیقی‌های تنظیم شده خبری نیست و هم بودجه مناسبی دارند.
به هر حال جشنواره موسیقی نواحی ایران با تمام اما و اکرهای فراوانش برگزار شد و حالا این مسئولان برگزاری رویداد هستند که با یک آسیب شناسی درست و غیرجانبدارانه ملهم از تمامی نظرات و انتقادات به برگزاری رویدادی توجه داشته باشند که تغییرات ساختاری و محتوایی بسیاری در دوره‌های بعد امری اجتناب ناپذیر است.
نظر شما