خبرگزاری مهر، گروه استانها - فاطمه تاجبخش: استان زنجان بیش از یک میلیون نفر جمعیت دارد و در حال حاضر حدود ۱۰۰ هزار نفر از آن را سالمندان تشکیل می‌دهند. کارشناسان اعلام کردند جمعیت سالمند زنجان تا ۲۰ سال آینده دو برابر می‌شود.
در این بین شتاب پیری و کاهش نرخ رشد جمعیت زنگ خطری را به صدا درآورده که باید در بخش‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مورد بررسی قرار گیرد و از هم اکنون به فکر تأمین زیرساخت‌ها بود.
رئیس نظام روانشناسی استان زنجان در گفت‌وگو با خبرنگار مهر در خصوص چالش‌های سالمندی در سال‌های آتی اظهار می‌کند: سالمندان در جامعه افرادی محسوب می‌شوند که فعالیت خود را انجام داده و به مرحله بازنشستگی رسیده و کارایی خود را از دست داده‌اند و با موجی از اختلالات مثل مشکلات جسمی، حرکتی و آلزایمر روبه‌رو هستند.
نبود مرکز مشاوره میانسالی و کهنسالی در زنجان
اباذر چراغی تصریح می‌کند: با توسعه روند پیری، اگر آموزش، پوشش‌های بیمه‌ای، برنامه‌ریزی برای سلامت جسمی و بهداشت روان به درستی صورت نگیرد، به اهرمی برای فلج کردن جامعه تبدیل می‌شود. در این حالت نمی‌خواهیم ناامیدانه به موضوع نگاه کنیم اما شرایط خوشایندی در انتظار نیست.
برنامه مدونی برای ۲۰ سال آینده تدوین نشده و اقدام خاصی برای تأمین زیرساخت‌های لازم انجام نشده است عضو هیئت علمی دانشکده علوم انسانی دانشگاه زنجان با بیان اینکه جمعیت کهنسال هزینه‌های مختلفی دارد، ابراز می‌کند: تاکنون برنامه مدونی برای ۲۰ سال آینده تدوین نشده و اقدام خاصی برای تأمین زیرساخت‌های لازم برای تأمین نیازها و آسایش این قشر انجام نشده و در حد شعار باقی مانده است.
وی نبود مرکز مشاوره و روانشناسی میانسالی و کهنسالی را یکی از چالش‌های مهم خوانده و می‌گوید: سلامت و بهداشت روان یکی از موضوعات مغفول در جامعه است و استفاده از خدمات مشاوره‌ای تحت پوشش بیمه قرار ندارد و کسانی می‌توانند از این خدمات بهره‌مند شوند که توان مالی داشته باشند.
چراغی کاهش ازدواج جوانان را از دیگر چالش‌های جامعه عنوان می‌کند و می‌افزاید: با کاهش ازدواج و فرزندآوری ما در آینده قشر جوان نداریم و این موضوع می‌تواند مشکل ساز باشد.
وی خاطرنشان می‌کند: هر فردی که متولد می‌شود باید روی آن سرمایه‌گذاری کرد تا در دوران جوانی و میانسالی برای جامعه مفید باشد و برای این دوره‌ها باید برنامه‌ریزی مناسبی انجام شود.
با توجه به عواملی همچون کاهش جمعیت و مهاجرت جوانان به نظر می‌رسد تنهایی و افسردگی در انتظار قشر چشمگیر سالمند در آینده باشد که چراغی نیز با تأیید این موضوع ادامه می‌دهد: برای جلوگیری از آسیب‌های اجتماعی راهی جز تقویت مراکز میانسالی نداریم و اگر آموزش و برنامه‌ریزی صحیح انجام شود حتی قشر بازنشسته نیز می‌تواند مولد باشد.
وی در مورد اقدامات سازمان نظام روانشناسی ابراز می‌کند: در سازمان برنامه‌هایی را در نظر گرفتیم اما اجرای آن‌ها نیازمند هزینه و حمایت است. بخشی از برنامه‌ها در این رابطه است که فرد بعد از بازنشستگی چه خلاقیت‌هایی می‌تواند داشته باشد و مابقی عمر خود را به چه شکل مدیریت کند.
نفوذ تبلیغات غرب در همزیستی با حیوانات به جای فرزند
بهداشت و درمان و پوشش‌های بیمه‌ای بخش مهمی از نیازهای دوره سالمندی را تشکیل می‌دهد که معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی استان زنجان نیز با تأیید این مطلب که جمعیت سالمند زنجان تا ۲۰ سال آینده دو برابر می‌شوند، انجام قوانین حمایت از خانواده و جوانی جمعیت را راهکاری برای فرار از پیری جمعیت می‌داند اما برنامه دقیقی برای استان زنجان به خبرنگار مهر ارائه نمی‌دهد.
مشهود تقیلو تصریح می‌کند: در صورت ادامه روند رشد سالمندی فعلی با پیری جمعیت، هم فعالیت‌های خدمات‌رسانی کمتر می‌شود و هم با افزایش جمعیت خدمات‌گیر هزینه‌های متعدد و افزایش‌یابنده برای ادامه زندگی، سلامت و تأمین نیازهای اولیه و خدمات جمعیت افزایش خواهد یافت.
وی در مورد علل مواجهه جامعه با کاهش نرخ رشد جمعیت و در مقابل پیری جمعیت بیان می‌کند: فرهنگ تک یا دو فرزند، شرایط اقتصادی برخی خانواده‌ها، کندی اجرای قوانین حمایتی به‌ویژه در بانک‌ها و نفوذ تبلیغات غرب در همزیستی با حیوانات به جای فرزند و همسر از جمله این عوامل است در حالی که باید تسهیل ازدواج، اجرای قوانین جدید تشویقی فرزندآوری و تسهیلات بانکی را جدی گرفت.
کمبود محیط‌های دوستدار سالمند در زنجان
در حالی که طبق آمارهای اعلامی مسئولان علوم پزشکی زنجان شاخص امید به زندگی در زنان زنجانی ۷۷.۷۹ و این عدد در بین مردان ۷۴.۱ سال است، کارشناسان معتقدند، محیط‌های دوستدار سالمندان کم بوده و مدیرکل بهزیستی استان زنجان نیز اظهار می‌کند: ناکافی بودن محیط‌های عمومی مناسب‌سازی شده و دوستدار سالمند در شهرها و روستاهای استان فعالیت‌های اجتماعی این قشر را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
سلمان حسینی فعالیت‌های موازی و عدم وجود انسجام در عملکرد دستگاه‌ها، عدم تأمین مالی پایدار و متناسب با سند ملی سالمندان کشور، پوشش ناکافی بیمه‌ها و عدم کفاف پرداخت‌های بازنشستگی و مستمری برای سالمندان، مشکلات سازمان‌های مردم‌نهاد در اجرای برنامه‌های اوقات فراغت و مشارکت‌های اجتماعی و فرهنگی مرتبط با سالمندان، عدم وجود سیستم منسجم توانبخشی و درمانی در امور تخصصی سالمندان و گران بودن هزینه‌های مرتبط را از جمله چالش‌های مهم سالمندی عنوان می‌کند.
وی در مورد برنامه‌ریزی‌های لازم برای تأمین زیرساخت‌ها تا ۲۰ سال آینده ابراز می‌کند: در سطح کلان با تدوین سند ملی سالمندان کشور و ابلاغ به دستگاه‌های اجرایی متولی امور سالمندان، سیاستگذاری، برنامه‌ریزی در خصوص مسائل سالمندان در دست اقدام است.
این مسئول ادامه می‌دهد: تصویب سند سالمندی در ارائه خدمات بیشتر و پیش‌بینی شرایط آینده امری مهم تصویب سند سالمندی در ارائه خدمات بیشتر و پیش‌بینی شرایط آینده امری مهم است بوده و ارتقای سطح فرهنگی جامعه، توانمندسازی سالمندان، حفظ و ارتقای سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی سالمندان، تقویت حمایت‌های اجتماعی و توسعه زیرساخت‌ها و تأمین منابع مالی پایدار از مهمترین اهداف تصویب این سند است.
مدیرکل بهزیستی استان زنجان در مورد اینکه هر سالمند به طور متوسط چقدر باید برای خدماتی مثل دارو و درمان، تجهیزات کمکی، یا حق پرستاری پرداخت کند، می‌گوید: با توجه به اینکه نیازهای سالمندان در زمینه‌های جسمی، روانی، دارو، درمان و بهداشتی متفاوت است، میانگین و متوسط این هزینه‌ها نیز تفاوت دارد و نمی‌توان رقم دقیقی اعلام کرد.
یکی از دغدغه‌های مهم این است که در سال‌های آینده با کاهش جمعیت و کمبود نیروی کار آیا بهزیستی قادر به ارائه خدمات به سالمندان خواهد بود که حسینی پاسخ می‌دهد: با توجه به اینکه پدیده سالمندی موضوع بین بخشی بوده و همه دستگاه‌های اجرایی متولی امور سالمندان و بازنشستگان باید در خصوص ارائه خدمات به سالمندان فعالیت کنند، بهزیستی به تنهایی متولی امور سالمندان کشور و استان نبوده و به عنوان دستگاه اجرایی در حیطه وظایف محوله خود به امور سالمندان تحت پوشش رسیدگی خواهد کرد و به عنوان دبیر جلسات شورای سالمندان استان، هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی در برگزاری جلسات، پیگیری اجرای مصوبات و ابلاغ سیاست‌ها و برنامه‌های مرتبط با سالمندان را برعهده دارد.
افزایش مراکز نگهداری سالمندان
همچنین با توجه به کاهش ازدواج و فرزندآوری به نظر می‌رسد نگهداری سالمندان در خانواده امکان‌پذیر نباشد و نیاز به مراکز نگهداری سالمندان بیشتر شود، حسینی در این مورد نیز بیان می‌کند: باوجود اینکه سیاست کلی بهزیستی کشور تأکید بر نگهداری و تکریم سالمندان در خانواده است، با این حال پیش‌بینی‌های لازم برای افزایش مراکز نگهداری شبانه‌روزی سالمندان (زنان و مردان) در دستور کار بهزیستی استان قرار دارد و اقدامات اولیه در راستای راه‌اندازی دو مرکز شبانه‌روزی سالمندان در استان انجام شده است.
تفریح، حمل و نقل، مناسب‌سازی محیط‌های شهری و خانه‌ها، تنهایی و افسردگی، عدم توانایی در استفاده از ابزارهای الکترونیکی، بیماری و ناتوانی جسمی و ذهنی از چالش‌های حوزه سالمندی است که باید مسئولان راهکارهایی برای کاهش مشکلات این دوران و زندگی آسوده‌تر این قشر در نظر بگیرند.
مدیرکل بهزیستی استان زنجان در خصوص مناسب‌سازی محیط و اماکن عمومی و تسهیل دسترسی معلولان و سالمندان اظهار می‌کند: این موضوع از طریق دبیرخانه ستاد هماهنگی و پیگیری مناسب‌سازی استان به ریاست استاندار یا معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار و دبیری بهزیستی از سال ۱۳۹۳ با جدیت در دستور کار قرار گرفته و همه دستگاه‌های اجرایی ملزم به رعایت مناسب‌سازی در ساختمان‌های اداری و پروژه‌های درست اقدام بوه و همچنین شهرداری‌ها در طراحی محیط‌های شهری، پارک‌ها، مجتمع‌های پزشکی و تجاری و سایر موارد باید این ضوابط را رعایت کنند.
وی در مورد تفریح، افسردگی و عدم توانایی سالمندان در استفاده از فناوری‌های دیجیتال و الکترونیکی تصریح می‌کند: این موارد نیاز به آموزش و فرهنگسازی از طریق رسانه‌های جمعی و صدا و سیما برای سالمندان در جهت تشویق و ترغیب به استفاده از امکانات الکترونیکی و دیجیتال دارد. فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد فعال در حوزه سالمندان با برگزاری کلاس‌های آموزشی و فرهنگی متناسب با نیازهای سالمندان در جلوگیری از افسردگی و انزوای آنان بسیار مؤثر خواهد بود.
طبق گفته مسئولان کمتر از ۱۰ سال برای ایجاد تعادل در نظام جمعیتی باقی مانده است اما از نظرات مدیران پیدا است، برطرف کردن چالش‌ها و جلوگیری از پیری جمعیت در سطوح کلان و در حد شعار باقی مانده است و نبود آمارها و برنامه‌های دقیق نشان می‌دهد هنوز عزم جدی برای اجرایی کردن سیاست‌ها ایجاد نشده است در حالی که کاهش نگرانی از دوران سالمندی در ۲۰ سال آینده نیازمند اقدامات عملی امروز است.
نظر شما