جزئیات یک جراحی پیچیده قلب برای اولین بار در ایران

فوق تخصص جراحی قلب و عروق و فلوشیپ جراحی بیماری‌های مادرزادی قلب، در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: این عمل بسیار سنگین بر روی یک دختر ۹ ساله که دچار بیماری مادرزی قلبی پیچیده بود، انجام شد.

امیرحسین جلالی، با عنوان این مطلب که این بیمار همزمان دچار جابجایی عروق بزرگ، سوراخ بین بطنی و دهلیزی، تنگی دریچه ریوی و خروجی بطن چپ بوده و سایز بطن راست نسبتاً کوچک داشت، افزود: عمل جراحی رایج برای این قبیل بیماران، عمل "راستلی" نام دارد که در سال‌های اخیر تا کنون توسط جراحان ایرانی در چند مرکز بزرگ جراحی قلب کشور در حال انجام است.

وی ادامه داد: در این بیمار، چون بطن راست نسبتاً کوچک بود و برای انجام عمل «راستلی» می‌بایست با زدن تونل داخل بطنی، بطن چپ را از طریق سوراخ بین بطنی به سمت آئورت، که بر روی بطن راست قرار داشت، هدایت کنیم، بطن راست کوچک، کوچک‌تر می‌شد و همچنین محل خاص قرارگیری سوراخ بین دو بطن، این کار را تقریباً غیر ممکن می‌کرد.

جلالی افزود: در چنین شرایطی، عمل جراحی مشکل "نیکایدو" انجام می‌شود که بر اساس آن، شریان آئورت از ریشه خارج و مستقیم روی خروجی بطن چپ قرار می‌گیرد، تا جریان خون بطن چپ، بدون نیاز به تونل داخل بطنی و بدون هیچ پیچ و خمی وارد آئورت شود، و شریان ریوی مستقیماً به خروجی بطن راست متصل شود.

این فوق تخصص جراحی قلب و عروق، با عنوان این مطلب که قبلاً به صورت محدود عمل "نیکایدو" در این مرکز و دو مرکز بزرگ جراحی قلب کشور انجام شده بود، گفت: ما در این مرکز تصمیم به انجام عمل جراحی بسیار مشکل دیگری با نام «دابل روت ترانس لوکیشن» گرفتیم، که در این عمل جراحی، علاوه بر اینکه دریچه آئورت را از ریشه خارج و روی بطن چپ قرار می‌دهیم؛ دریچه شریان ریوی را نیز از ریشه خارج کرده و پس از ترمیم آن در بیرون بدن بیمار، مجدداً بر روی خروجی بطن راست قرار می‌دهیم.

این فلوشیپ جراحی بیماری‌های مادرزادی قلب، تاکید کرد: در انجام عمل «راستلی»، معمولاً از "هموگرافت" که همان شریان اهدایی از فرد فوت شده است، برای هدایت جریان خون بطن راست به شریان ریوی بیمار، استفاده می‌شود که دو ایراد اساسی دارد. یکی اینکه چون از بافت بدن بیمار نیست و قابلیت رشد ندارد به مرور زمان با رشد بدن بیمار دچار تنگی نسبی می‌شود، دیگر اینکه با رسوب کلسیم در جدار و در دریچه‌های آن طی گذشت زمان لت های دریچه ریوی تخریب شده و پس زدن خون در این مسیر رخ خواهد داد.

جلالی به روش "دابل روت ترانس لوکیشن" اشاره کرد و گفت: ۱۰ تا ۱۵ سال قبل، این روش در چند مرکز خاص در خارج از کشور انجام شده بود که تا کنون نتایج موفقیت آمیزی داشته است.

این جراح قلب ادامه داد: ما این نوع عمل جراحی را که ۱۴ ساعت به طول انجامید، برای اولین بار در کشور انجام دادیم. در این روش، پس از جابجایی ریشه دریچه آئورت به خروجی بطن چپ و پس از برداشتن دریچه شریان ریوی از ریشه، شریان ریوی را بُرش دادیم و در محل بین دو لَت، با اضافه کردن یک لَت سوم از «هموگرافت» دریچه دو لتی را به سه لتی تبدیل کرده و تنگی آن را مرتفع کردیم.

این استادیار دانشگاه تاکید کرد: مزیت این روش این است که دوسوم مجرای شریان ریوی بیمار از بافت خودش بوده و قابلیت رشد داشته و دیگر خطر تنگی در این مسیر وجود ندارد، همچنین دریچه ریوی بدون پس زدن خون به کار خود ادامه می‌دهد.

وی ادامه داد: با این اقدام، احتمال اینکه، دریچه ریوی ترمیم شده بیمار، در کوتاه مدت (۵ تا ۷ سال) خراب شود، خیلی کم می‌شود و نارسایی دریچه ریوی بسیار دیرتر اتفاق افتاده و یا نارسایی قابل توجه رخ نمی‌دهد.

وی گفت: یکی از ایرادات عمل "راستلی" این است که بیمار بعد از ۵ تا ۷ سال، به عمل مجدد نیاز پیدا می‌کند (چندین بار در طی زندگی) که این اعمال جراحی مجدد در عمل "نیکایدو" کمتر بوده و در روشی که ما به کار گرفتیم، نزدیک به صفر می‌شود، چرا که مجرای شریانی ترمیم شده تنگ نخواهد شد و در صورت نارسایی شدید دریچه ریوی پس از گذشت سال‌های طولانی، امکان تعبیه دریچه جدید، به کمک آنژیو گرافی و بدون نیاز به جراحی مجدد، در این مجرای شریانی رشد کرده وجود دارد.

وی با اشاره به موفقیت آمیز بودن عمل جراحی دختر ۹ ساله بعد از ۱۴ ساعت تلاش تیم جراحی، افزود: این بیمار بعد از ۴۸ ساعت از دستگاه تنفس مصنوعی جدا شد و در روز نهم بعد از عمل جراحی، از بیمارستان مرخص گردید و قرار است طی هفته آینده برای ویزیت مجدد مراجعه نماید.

این فلوشیپ جراحی بیماری‌های مادرزادی قلب، تاکید کرد: در جلسه انجمن جراحان قلب کشور به تاریخ ۲۴ آذر به ریاست استاد و پیشکسوت جراحی قلب دکتر یوسف نیا و به مدیریت دکتر قویدل و در حضور جراحان برجسته قلب کشور، فیلم و توضیحات عمل جراحی به رؤیت رسید وبحث و تبادل نظر در این مورد صورت گرفت و اذعان شد که این جراحی برای اولین بار در کشور صورت گرفته است.

جلالی در توضیح بیماری مادرزادی قلبی که این دختر ۹ ساله گرفتار آن بود، گفت: اصولاً میزان درصد اشباع اکسیژن خون شریانی می‌بایست بالای ۹۶ درصد باشد که برای این دختر، ۶۰ تا ۶۵ درصد بود که باعث سخت شدن فعالیت‌های روزمره و عادی وی شده بود و به مرور زمان می‌توانست منجر به فوت بیمار شود.

این جراح قلب تاکید کرد: ویژگی عمل جراحی که ما انجام دادیم، جابجایی ریشه‌های دریچه آئورت و دریچه شریان ریوی به صورت همزمان بود، که از نظر تکنیکی بسیار مشکل و با خطر احتمالی صدمه به این دریچه‌ها و دریچه میترال، عروق کرونر تغذیه کننده قلب و همچنین سیستم هدایتی الکتریکی قلب همراه بود.

وی افزود: با قطع کردن قسمتی از طول شریان آئورت و اضافه کردن آن به شریان ریوی، برای افزایش طول این شریان و جلوگیری از کشش بر روی دریچه ریوی ترمیم شده، نوآوری جدید در انجام این عمل جراحی برای اولین بار انجام گرفت که در مطالعات مشابه در خارج از کشور به آن اشاره‌ای نشده بود.

وی در پایان گفت: افتخار می‌کنم که تمام دانش جراحی قلب خود را در داخل کشور و با شاگردی از اساتید بزرگوار و پیشکسوت جراحی قلب مرکز آموزشی، تحقیقاتی و درمانی قلب و عروق شهید رجایی، کسب کرده و انجام موفق این عمل جراحی سنگین قلب را، مرهون لطف خداوند و منتج از یک کار تیمی دقیق و پیچیده بین رشته‌ای، در تخصص‌های داخلی و جراحی قلب اطفال، بیهوشی قلب، گردش خون برون پیکری، تکنولوژیست های تخصصی اتاق عمل قلب اطفال، پرستاران بخش جراحی قلب اطفال و مراقبت‌های ویژه بعد از اعمال جراحی قلب، و همچنین سایر همکاران کلینیک و پارا کلینیک مرکز می دانم، به طوری که با کار تیمی دقیق، نتیجه‌ای در خور تحسین به دست آمد.