شکل گیری پیوند اخوت؛ شرط لازم در تحقق جامعه تمدن ساز

به گزارش خبرنگار مهر، حجت الاسلام سعید دسمی تولیت مدرسه علمیه بقیه الله تهران صبح امروز در سومین نشست ملی «آرمان عزیز» که با حضور امامان شاخص عرصه جهاد تبیین در مجتمع فرهنگی نور قم برگزار شد، به علل موفقیت برخی از مساجد کشور به عنوان الگو، پرداخت و اظهار داشت: بنا به تجربه ۲۰ ساله‌ای که در عرصه مسجد داشته‌ام، حدود ۱۹ هزار مسجد را مورد بررسی و ارزیابی قرار دادیم و در ابعاد مختلف، عبادی، فرهنگی، اجتماعی و… مورد ارزیابی قرار دادیم.

وی در خصوص نتایج این تحقیقات گفت: به ۲۹ عامل از جمله عوامل موفیقت رسیدم؛ برخی از این مساجد از صفر کار را شروع کرده بودند. در جایی که مسجد یک محور فکری قوی دارد، موفق است؛ یک مدل محور فکری معلوم و یک مدل نامعلوم و غیرعلنی داریم. در برخی از مساجد این محور فکری امام جماعت بود و در برخی هم شخص دیگری بود. ما جایی را پیدا نکردیم که بدون محور فکری به موفقیت دست یابد. امام مسجد، بیش از اینکه اعلامی باشد، احرازی است.

حجت الاسلام دسمی یکی دیگر از عوامل موفقیت مساجد را داشتن یک هسته سخت و تیم مستحکم عنوان کرد و افزود: برنامه داشتن مسجد بسیار مهم است؛ مسجدی که برنامه منسجم و منظم دارد و باری به هر جهت و اقتضائی نیست، موفق است. برخی مساجد برنامه هم داشتند اما چندان موفق نبودند چرا که متناسب با مخاطبان مختلف مسجد برنامه ریزی نمی‌کردند؛ مثلاً باید ویژه کودکان، بانوان، بزرگ‌ترهای مسجد به صورت مجزا برنامه تعریف کرد. مساجدی که بخش بانوان فعالی دارند عموماً موفق هستند.

تولیت مدرسه علمیه بقیه الله تهران ضمن بیان اینکه مساجدی که جوهره کار خود را تربیتی قرار داده اند با استقبال مردمی مواجه شدند، گفت: مساجد موفق کادرسازی می‌کنند و برای آینده مسجد برنامه‌ریزی می‌کنند تا افرادی باشند که این راه را ادامه بدهند. مساجدی که برای درس دانش آموزان برنامه داشتند، توانسته اند بخشی از دغدغه‌های والدین را بر طرف کنند. مسجدی با حداقل هزینه زمینه برگزاری کلاس آموزشی برای ۵۰۰ نفر از دانش آموزان مرتبط با مسجد را فراهم گرده بود و معدل این افراد به طور میانگین از ۱۵ به بالا ۱۷ رفت و تبدیل به یک الگو شد.

حجت الاسلام دسمی تنظیم پیش برنامه‌های مختلف و برنامه‌های پسینی به منظور تدوام ارتباط و مشارکت افراد در یک رویداد مهم را بسیار مؤثر خواند و گفت: یک مسجدی می خواست یادواره‌ای برای شهیدی بزرگوار برگزار کند؛ پیش از آن طرح‌هایی همچون ختم صلوات برای شهید، ویزیت رایگان به نیت شهید را راه اندازی کردند و بعد از برگزاری مراسم یادواره هم، با کسانی که شرکت کرده بودند ارتباط خود را در قالب برنامه‌های دیگری ادامه دادند.

اجرای برنامه‌های هدف مند، موجب رشد مسجد است

تولیت مدرسه علمیه بقیه الله تهران مشارکت دادن مردم در امور مسجد و تعریف کار کردن برای همه متناسب با توان و ظرفیت‌شان را بسیار مهم دانست و بیان داشت: یکی از مساجد حتی توانسته بود برخی از افراد معلول را هم در امورات مسجد مشارکت بدهند. برای بانویی که از پا فلج بود چرخ خیاطی تهیه کرده بودند و او بخشی از درآمد کاری را به امور خیر مسجد اختصاص می داد.

وی با بیان اینکه اجرای برنامه‌های هدف مند، موجب رشد مسجد است، گفت: یک امام جماعت بود که سیر مباحث را به سخنرانان مدعو، می داد؛ مثلاً می‌گفت موضوع ما توکل است در این این رابطه مباحثی را آماده بفرمایید. بنابراین مردم هیچ گاه غافل گیر نمی‌شدند و از قبل می‌دانستند که سخنران بعدی بناست که این مباحث را ادامه بدهد تا به نتیجه لازم برسند. سیر داشتن بحث و تناسب آن با مخاطب در سخنرانی بسیار مهم است.

حجت الاسلام دسمی به روایتی از پیامبر (ص) اشاره کرد و بیان داشت: حضرت فرمود «المُؤمِنُ وَحدَهُ جَماعَةٌ» امام (ره) در توضیح این روایت گفتند که مؤمن قوای متشتتی دارد که اگر همه قوا به قوه عادله اقتدا کنند، جماعتی در وجود فرد شکل می‌گیرد و قوه عادله می‌شود امام و سایر قوا مأموم او خواهند بود. این انسان شجاع، حکیم و عفیف خواهد بود؛ در اینجا نظام امامت در درون خود انسان شکل می گیرد.

تولیت مدرسه علمیه بقیه الله تهران با تأکید بر اینکه جماعت تنها با امام شکل می‌گیرد، گفت: شاید بدون امام اجتماع شکل بگیرد اما جماعت نخواهند بود. محور کار امام نیز عدالت است. امام (ره) می‌فرماید اگر در درون انسان این نظام امامت شکل بگیرد، بدن می‌شود مسجد انسان؛ بنابراین به جای اینکه انسان مسجدی درست کنیم، مسجد انسانی خواهیم ساخت. شهید مطهری درباره این تقریر امام (ره) می‌گوید نظام ولایی نقطه عزیمتش از درون انسان شروع می‌شود؛ شما باید کاری کنید که فرد بر جسم خود ولایت پیدا کند. امام جماعت اگر می‌خواهد مأموم تربیت کند، ابتدا باید امام درونی آنها را درست کند؛ اگر فرد به امام درونی خود اقتدا کند، به امام بیرونی نیز اقتدا خواهد کرد.

حجت الاسلام دسمی تقویت ایمان را شرط لازم برای اصلاح و شکل گیری رابطه ولایی عنوان کرد و گفت: برای اینکه ایمان تقویت شود باید رابطه برادری و اخوت تحکیم شود. «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ» یعنی مؤمن غیر از اخوت هویتی ندارد. این اخوت اولین پایه ایمان افزایی و شکل گیری جماعت برای جامعه ایمانی است. به این شکل ولایت طولی و عرضی در جامعه جریان پیدا می کند.

تولیت مدرسه علمیه بقیه الله تهران در توضیح اینکه شبکه اخوتی چطور باید شکل بگیرد، بیان داشت: مرحوم آیت الله شاه آبادی مدلی را به نام عرش اخوت درست کردند که یک روایت محوری و حدود ۶۰ روایت معین دارد و می‌فرماید اگر می‌خواهید آسمان را به زمین وصل کنید و عرش الرحمن به زمین متصل شود، تنها با قلوب مؤمنین که با رابطه اخوتی به یک دیگر متصل شده است، این امر محقق خواهد شد.

وی در توضیح آیه شریفه «وَاعتَصِموا بِحَبلِ اللَّهِ جَمیعًا وَلا تَفَرَّقوا» بیان داشت: کسانی می تواند به ریسمان الهی چنگ بزند که جمع هستند و شرط لازم برای شکل گیری این جمع، اتصال رشته‌های اخوت در جامعه است.

حجت الاسلام دسمی در ادامه تبیین مدل عرش اخوت، گفت: وفاق و یکرویی یکی از پایه‌های این عرش است که نقطه مقابل آن نفاق است و در نتیجه تحقق آن اُنس شکل می گیرد. عون و دست یاری دراز کردن به سمت دیگران نتیجه فتوت و جوانمردی است. عزت و کرامت انسان به عنوان یکی دیگر از پایه‌های این مدل اگر درست شود، کل اخلاق اسلامی درست می‌شود. استکبار در مقابل تواضع و فروتنی است و به این دلیل که عزت انسان‌ها را از بین می‌برد، مذموم است. اتحاد و یکپارچگی موجب کمال که همان جماعت است، شکل می‌گیرد.

تولیت مدرسه علمیه بقیه الله تهران با تأکید بر اینکه هر تمدنی که بتواند نیاز بشریت را تأمین کند بر دیگر تمدن‌ها فائق خواهد آمد، اظهار داشت: اگر ما در جامعه خوبی‌های دیگران را خوبی خود بدانیم و ضعف‌های آنان را ضعف خود بدانیم و تلاش کنیم که آنها را پوشش بدهیم، این رابطه اخوت شکل می‌گیرد و زمینه لازم برای جامعه تمدن ساز، فراهم می‌شود.