کتاب "الفائق فی اصول‌الدین" منتشر شد

به گزارش خبرگزاری مهر، در میان متکلمان اسلامی، معتزلیان در کنار شیعیان به عدلیه یا کسانی که عدل را در زمرة اصول اعتقادی خود قلمداد کرده‌اند، شهرت یافته‌اند. چهار اصل دیگر اعتقادی معتزلیان عبارتند از: توحید، وعد و وعید، امر به معروف و نهی از منکر، و منزله بین المنزلتین. در برابر معتزلیان، متکلمان اشعری قرار دارند که می‌توان ایمان‌باوری و ظاهر‌گرایی را مبنای آموزه‌های اعتقادی آنان دانست. 
 
 کتاب "الفائق فی اصول الدین"، که برای نخستین بار تصحیح و چاپ شده است، تنها متن کامل دربارة عقاید آخرین مکتب کلامی معتزلی است که چهار سال پیش از مرگ نویسنده به نگارش درآمده است. وی که از معاشران زمخشری، مفسر مشهور قرآن، بوده است، افزون بر این اثر، کتابی با عنوان تحفه المتکلمین فی الرد علی الفلاسفه به نگارش درآورده که از عنوان آن چنین برمی‌آید که در ردّ اندیشه‌های فیلسوفان باشد و نسخة خطی آن موجود است. دیگر اثر ملاحمی، شرحی است بر کتاب "المعتمد فی اصول الدین" نوشتة ابوالحسین بصری. مصححان این کتاب عبارتند از  ویلفرد مادلونگ و مارتین مکدرموت.
 
 ویلفرد مادلونگ، که پیشتر کتاب "جانشینی حضرت محمد(ص)" وی جایزة کتاب سال جمهوری اسلامی ایران را به خود اختصاص داده بود، در زمرة پژوهشگران کلام اسلامی به شمار می‌آید، که افزون بر کتاب یاد‌شده، دو کتاب دیگر وی "مکتبها و فرقه‌های اسلامی در سده‌های میانه" با ترجمة جواد قاسمی و "فرقه‌های اسلامی" با ترجمة ابوالقاسم سرّی به پارسی انتشار یافته است.
 
مارتین مکدرموت دیگر مصحح کتاب، رسالة دکتری خود را سالها پیش زیر نظر مادلونگ گذرانده است و پیشتر کتابی از وی با عنوان اندیشه‌های کلامی شیخ مفید با ترجمة احمد آرام به پارسی انتشار یافته است.
 
 مصححان، سه نسخة خطی برجای مانده از کتاب الفائق را از یمن فراهم آورده‌اند و مراتب سپاس خود را از مسئولان یمنی که این نسخه‌ها را برای تصحیح در اختیارشان گذارده‌اند، و نیز از جورج قنواتی، رضوان السید، احسان عباس و زابینه اشمیتکه اظهار کرده‌اند. افزون بر متن کتاب که ششصد و سی صفحه است، مقدمه‌ای به انگلیسی از مصححان در باب زندگی و اندیشه‌های ملاحمی قرار دارد که دکتر نصرالله پورجوادی آن را به پارسی ترجمه کرده است.
 
فهرستی بیست و پنج صفحه‌ای در پایان کتاب از اعلام، فرق و مذاهب، کتاب‌ها، جای‌ها و آیات قرآنی، خواننده را به مضمون کتاب بیشتر رهنمون می‌سازد.