اعلام ۲۰ اولویت رئیس پژوهشگاه میراث فرهنگی در ۷۲۰ روز

به گزارش خبرنگار مهر، اولین نشست خبری برنامه‌های پژوهشگاه میراث فرهنگی برای دو سال آینده پیش از ظهر امروز در ساختمان این پژوهشگاه برگزار شد.

در این نشست مصطفی ده پهلوان رئیس جدید پژوهشگاه ۲۰ اولویت پژوهشگاه میراث فرهنگی را تشریح کرد و گفت: خوشبینانه ترین حالت ممکن این است که ۵۰ درصد از برنامه‌هایی که پیش بینی کرده ایم را اجرا کنیم.

ده پهلوان گفت: امسال ۴ و نیم میلیارد تومان بودجه پژوهشی برای ۸۸ عضو هیأت علمی و ۱۴۰ پژوهشکده پژوهشی داریم که بسیار ناچیز است. این خوب نیست که ما کارشناس را با ده میلیون تومان عازم میادین پژوهشی کنیم.

وی گفت: راه اندازی پژوهشکده هنرهای ملی، راه اندازی پژوهشکده صنایع دستی، راه اندازی پژوهشکده موزه شناسی با همکاری ایکوم ایران، ساماندهی مواد مطالعاتی کاوش‌ها با همکاری اداره کل موزه‌ها، فعالیت در زمینه میراث دیجیتال، فناورانه و گردشگری، میراث فرهنگی، میراث مردمی در خدمت گردشگری و صنایع دستی، تهیه و تکمیل و بهره‌برداری از اطلس‌ها و بانک‌های اطلاعات میراث‌فرهنگی، بهره برداری از توان تخصصی پژوهشگاه در جذب درآمد در حوزه گردشگری با همکاری معاونت گردشگری و بخش خصوصی بخشی از این برنامه هاست.

ده پهلوان بیان کرد: جذب شرکت‌های استارت آپی در حوزه میراث دیجیتال و کسب و کارهای اینترنتی گردشگری و راهنمایان مجازی و همکاری جدی در تهیه طرح سند ملی توسعه گردشگری و صنایع دستی نیز برنامه‌های دیگر ما است.

وی افزود: راه اندازی پژوهشکده گردشگری و صنایع دستی از کارهای ما خواهد بود. ما یک گروه پژوهشی برای گردشگری داریم اما می‌خواهیم آن را به پژوهشکده ارتقا دهیم از طرفی هنرهای سنتی با صنایع دستی و هنرهای ملی متفاوت است. برخی از دوستان حتی در وزارتخانه هنرهای سنتی را با صنایع دستی اشتباه می‌گیرند. از پژوهشکده هنرهای سنتی انتظار هست که بستری برای پرورش هنرمندان وزین فراهم کند اما این اتفاق در این پژوهشکده نمی‌افتد.

ده پهلوان بیان کرد: از جمله برنامه‌های سه ماهه ما آسیب شناسی دقیق با توجه به نیازهای وزارت خانه و کشور است. نامه نگاری زیادی در این رابطه با اداره‌های کل میراث فرهنگی و وزارتخانه داشته ایم. بهبود ساختار اداری و شرایط مالی و ترمیم و ارتقای شبکه درون و برون سازمانی برنامه‌های ماست. ما از لحاظ اداری مشکلات زیادی داریم از جمله اینکه نسبت به نیازهای روز جامعه باید ساختارمان را تغییر دهیم.

وی گفت: پژوهشگران برخی از پژوهشکده‌های ما از جمله باستان شناسی خسته شدند از بس باید جواب استعلام پروژه‌های عمرانی را بدهند و به کاوش‌های اضطراری بروند. پژوهشکده باستان شناسی چقدر توانسته سیاست گذاری علمی در حوزه باستان شناسی برای کشور داشته باشد؟ ما باید در این زمینه ورود پیدا کنیم. اعتبار پژوهشی کمی داریم یا آنقدر مراحل اداری کارهای پژوهشی زیاد است که باید برای آن نیروی زیادی بگذاریم.

ده پهلوان بیان کرد: باید دست مریزاد بگویم به افرادی که در این پژوهشکده‌ها کار می‌کنند چون در شرایط و امکانات حداقلی کارهای بزرگ انجام می‌دهند. گفته شده پژوهشگاه ۱۴۰ میلیارد تومان اعتبار دارد و در مقایسه با سال‌های گذشته افزایش چند ده برابری دارد اما باید گفت که این اعتبار برای حقوق اعضای علمی و کارشناسان و کارکنان مصرف می‌شود یعنی از این اعتبار ۱۱۷ میلیارد تومان آن را حقوق می‌دهیم تازه اگر این بودجه را سازمان برنامه و بودجه به ما بدهد در چند ماه گذشته هر ماه حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ میلیون تومان اعتبار داده‌اند. برای بخش درآمدها نیز ۱۳.۵ میلیارد تومان پیش بینی درآمد شده است.

خست در برابر قراردادن منابع به پژوهشگران

وی با بیان اینکه کند بودن فرایند پژوهشی یکی از مشکلات ماست گفت: در کشورهای توسعه یافته طی ده روز می‌توانیم کار پژوهشی را تمام کنیم ولی در ایران بعد از ۶ سال به منابع پژوهشی دسترسی پیدا می‌کنیم چرا باید این اتفاق بیفتد؟ چرا من باید در مدت یک روز به تمام منابع اطلاعاتی و علمی بخش سکه شناسی موزه بریتانیا دسترسی پیدا کنم اما در ایران ۶ سال طول بکشد تا بتوانم فقط سکه‌های دوره سلوکی را ببینم؟ بعد گفتند عکاس بیاور. عکاس ما یک هفته طول کشید تا از کانال حراست عبور کند.

ده پهلوان گفت: من نمی دانم این خست در ارسال منابع اطلاعاتی به پژوهشگران از کجا می‌آید. لرزه به تن باستان شناس می‌آید اگر بگوییم به سراغ حوزه آزمایشگاهی برود. سه سال طول کشید تا بتوانم ۲۰ قطعه سفال را به خارج از کشور برای بررسی بفرستم ولی از آن طرف می بی نم که حفاران غیر مجاز، محوطه‌های ما را نابود می‌کنند و به راحتی این اشیا را به خارج از کشور می‌فرستند و کسی صدایش در نمی‌آید. ترویج فرایندهای پژوهشی، برون سپاری آنالیزهای عمومی و راه اندازی آزمایشگاه‌های بنیادی و راه اندازی آرشیو بقایای زیستی از جمله برنامه‌های ما خواهد بود.

وی گفت: ما ۲۰ هزار گور را باز کردیم اما نتوانستیم از آنها استفاده کنیم. بقایای جانوری که از آنها یافت شد کجاست؟ در هر کاوش بقایای مختلف از جمله یافته‌های جانوری به دست می‌آید اما خیلی از آنها را از دست داده ایم. ما در کشور آزمایشگاهی نداریم که مثلاً ۵ هزار اسکلت را آرشیو کرده باشد. اگر پژوهشگری به ما بگوید که می‌خواهم روی گونه‌های اسب سان شمال شرق کشور کار کنم آیا شما می‌توانیم گونه‌هایی از آن را بدهید ما باید با شرمندگی بگوییم هیچی نداریم! شاید در آزمایشگاه شخصی وجود داشته باشد ولی سازمان یافته نیست. در مقابل این حجم از کاوش‌ها ما هیچی نداریم و دستمان خالی است. استخراج دی ان ای باستانی در کشور نداریم آزمایشگاه ژنتیک تلاش کرده پیش برود اما هنوز در حوزه باستانی نتوانسته کاری انجام دهد. راه اندازی پژوهشکده گردشگری از اولویت‌های ماست. مراجعه کننده امکان ندارد که به آن مکان برود. فضایی که آنها دارند فاجعه است. من همین جا قدردانی می‌کنم از گروه پژوهشی گردشگری به خاطر اینکه در چنین فضایی زنده مانده اید!

وی افزود: در نظر داریم تا پژوهشکده موزه شناسی ایجاد کنیم ما چه نهادی را داریم که بگوید دستورالعمل تبدیل یک بنای تاریخی به موزه چیست. چنین چیزی را نداریم. ایکوم یا وزارت میراث فرهنگی که درگیر مسائل اجرایی موزه است. چند کارشناس فرستاده اند که برود و موزه داری یاد بگیرد. حتی کتابخانه موزه داری نداریم. یک زمانی بود که در دوره ITP برای کشورهای توسعه نیافته شرکت کردم اما با حمایت بنیاد خیریه اماراتی آنجا بودم که فهمیدم موزه داری یعنی چه. به موزه‌ای رفتم که لعاب آجرهای هخامنشی آن در ویترین ریخته بود گفتند ما یک مرمتگر در موزه نداریم! آیا باید همه اینها را پژوهشگاه میراث فرهنگی جواب بدهد؟ نمی دانم.

یافته‌های باستانی در سطل زباله

ده پهلوان گفت: مواد یافت شده از کاوش‌های باستان شناسی رهاست. باستان شناس بعد از کاوش یک ماه وقت دارد تا آثارش را مستندنگاری کند و به امین اموال استان بدهد. اگر مواد مطالعاتی را نیاز داشت می‌تواند سه تا ۵ ساله آن را نگه دارد. اما ساز و کار این اقدام اجرایی نشده است و باستان شناس سرخود آن را از استان خارج می‌کند و به تهران یا شهرهای دیگر می‌برند.

وی افزود: شنیده ام برخی از باستان شناسان در خانه‌هایشان جا ندارند و آنها را به سطل آشغال سر کوچه شأن می‌اندازند. بخشی از این مواد یافته‌های جانوری است. باستان شناس و مدیر میراث فرهنگی استان باید مسئول باشد. استان باید فضایی برای نگهداری مواد یافت شده داشته باشد اما شنیدم یک مدیرکلی گفته بود این زباله‌ها چیست در بیابان بریزید چون جا نداریم! اداره کل موزه‌ها دنبال این است تفاهمنامه ای با دانشگاه‌ها و نهادهای مختلف امضا شود تا با مواد مطالعاتی چنین برخوردی نشود.

وی گفت: شهر سوخته در بهترین حالت با ۲۰۰ میلیون تومان کاوش می‌شود درحالی که با برگزاری تورهای گردشگری بازدید از محوطه‌های باستانی می‌توان یک میلیارد تومان درآمد داشت. بنابراین بهره برداری از توان تخصصی پژوهش‌ها برای جذب درآمد در حوزه گردشگری از برنامه‌های ما است.

ممانعت از ورود پژوهشگران به ایران

ده پهلوان گفت: مشکل بزرگی که با آن مواجه هستیم این است که پژوهشگران وقتی می‌خواهند به ایران بیایند با مشکل ریجکتی رو به رو می‌شوند. به عنوان مثال چند پژوهشگر از ایتالیا نتوانستند ویزا بگیرند و گفتند که اگر ایران تمایلی به همکاری ندارد، ما در حوزه ارمنستان کار کنیم. حتی پژوهشگر ژاپنی هم ریجکت شده است ما که دیگر با این کشور رابطه بدی نداریم. ما خیلی از کرسی‌های فرهنگی را در کشورهای دیگر از دست داده ایم. جهان عرب، ترک و چین دنیا را قبضه می‌کند می‌خواهیم با نهادهای امنیتی در این بار جلسه برگزار کنیم.