اصلاح ساختار شورای امنیت و رمزگشایی از اظهارات جو بایدن

خبرگزاری مهر، گروه بین الملل - پیمان یزدانی: ا ز جمله موضوعاتی که رئیس جمهور آمریکا در جریان سخنرانی خود در هفتاد و هشتمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد به آن پرداخت، حمایت کشورش از توسعه شورای امنیت سازمان ملل بود که وظیفه آن حفظ صلح و امنیت جهانی است، موضوعی که در سال‌های گذشته نیز توسط برخی دیگر از اعضای جامعه جهانی درخواست شده بود.

در حال حاضر شورای امنیت سازمان ملل متحد دارای پنج عضو دائمِ برخوردار از حق وتو و ۱۰ عضو غیردائم است. ریاست این شورا دوره‌ای و طول مدت آن یک ماه است و رئیس هیأت نمایندگی هر کشور به عنوان رئیس این شورا شناخته می‌شود.

روسیه، چین، آمریکا، انگلیس و فرانسه پنج عضو دائم شورای امنیت می‌باشند که از حق وتو در این شورا برخوردار هستند.

اعضای غیر دائم شورای امنیت توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد انتخاب می‌شوند که مبنای انتخاب کشورها مشارکت اعضای این سازمان در حفظ صلح و امنیت جهانی و دیگر اهداف سازمان و همچنین توزیع عادلانه جغرافیایی است.

به عبارتی دیگر ۱۰ عضو غیر دائم شورای امنیت توسط مجمع عمومی برای یک دوره دو ساله انتخاب می‌شوند.

در خرداد ماه امسال نشریه آمریکایی واشنگتن پست در گزارشی از تلاش دولت جو بایدن برای تهیه طرحی برای توسعه شورای امنیت سازمان ملل خبر داد که بر اساس آن ۶ عضو دائم دیگر به این شورای اضافه خواهند شد بدون اینکه دارای حق وتو باشند.

این نشریه اعلام داشت که دولت آمریکا در حال رایزنی با اعضای سازمان ملل برای جلب حمایت آنها از طرح مد نظر واشنگتن است.

درگیری‌ها و جنگ‌های متعدد در گوشه و کنار جهان در دهه‌های گذشته بیانگر این است که ساختار فعلی شورای امنیت سازمان ملل چندان کار آمد نمی‌باشد و این شورا قادر نبوده است تا مأموریت اصلی خود که همان حفظ صلح و امنیت جهانی است را به طور مناسب به انجام برساند، لذا اصلاح ساختار این شورا امری ضروری و مهم برای برقراری صلح و امنیت جهانی است.

در این میان توجه کشورهای عضو سازمان ملل به چند نکته اهمیت بسزایی در تعیین سرنوشت آنها و جامعه جهانی خواهد داشت:

۱- تغییرات احتمالی آتی در ساختار شورای امنیت و دیگر سازمان‌های بین المللی تجاری و مالی صرفاً صوری و مجدداً تأمین کننده منافع قدرت‌های جهانی و در رأس آنها آمریکا نباشد همانند آنچه که بعد از پایان جنگ جهانی دوم اتفاق افتاد.

۲- نظام‌های کنونی نه تنها ناعادلانه هستند بلکه با هوشیاری دیگر کشورها و روی آوردن آنها به ایجاد سازمان‌های موازی مانند بریکس و سازمان همکاری‌های شانگهای و.... حتی دیگر تأمین کننده منافع خود آمریکا نیستند.

۳- باید مشخص شود اضافه کردن اعضای جدید بدون داشتن حق وتو اساساً چه تأثیری می‌تواند بر کارآمدی این شورا و ممانعت از یکجانبه گرایی ها در سطح جهان داشته باشد. آنچه پر واضح است این است که بسیاری از هرج و مرج‌ها و درگیری‌ها در سطح جهان در دهه‌های گذشته ناشی از سیاست‌ها و اقدامات یکجانبه گرایانه خود آمریکایی‌ها و متحدان دارای حق وتو بوده است.

۴- باید مشخص شود که توزیع این ۶ کرسی جدید مد نظر آمریکا در بین اعضای جدید چقدر عادلانه خواهد بود؟ به طور مثال آیا جایگاهی هم برای شنیده شدن صدای بسیاری از مردمان جهان از جمله مسلمانان و مردم خاورمیانه خواهد بود؟

۵- برای دیگر کشورهای جهان مهم است تا مراقبت کنند تا آمریکایی‌ها مجدداً با در دست گرفتن رهبری اصلاحات در نهادهای بین المللی از جمله شورای امنیت به دنبال وارد کردن متحدان خود به عرصه تصمیم گیری جهانی با هدف تثبیت موقعیت خود نباشند.

۶- اصلاحات در ساختارهای بین المللی نباید تبدیل به ابزاری در دست آمریکایی‌ها شود تا با استفاده از آن با دادن امتیازی به کشوری که از ورود آن به شورای امنیت حمایت خواهند کرد، از آن کشور به عنوان ابزاری برای مهار رقبای جهانی کنونی خود استفاده کنند.

۷- باید توجه شود که اصلاحات مد نظر آمریکایی‌ها به ابزاری برای تضعیف نهادهای بین المللی نو پا مانند بریکس و سازمان همکای‌های شانگهای و … تبدیل نشوند؛ نهادهایی که در آینده سیطره و هژمونی اقتصادی، تجاری و امنیتیِ صد ساله آمریکا بر جهان را به چالش خواهند کشید.

نتیجه کلام اینکه اصلاح ساختار شورای امنیت و دیگر نهادی‌های بین المللی امری ضروری و اجتناب ناپذیر است اما باید هوشیار بود تا آمریکایی‌ها با در دست گرفتن ابتکار عمل مجدداً با استفاده ابزاری، موجبات مهار رقبای نظامی و اقتصادی خود با هزینه دیگران را فراهم نکنند. در غیر این صورت، آمریکایی‌ها با اصلاح مد نظر خود در ساختار شورای امنیت خواهند توانست هم به اقدامات خود مشروعیت بخشند و هم سیطره و هژمونی خود بر امنیت و اقتصاد جهان را حداقل برای ۵۰ سال آینده تضمین کنند.

در پایان شایان ذکر است آمریکا تاکنون از اضافه شدن آلمان، ژاپن و هند به عنوان اعضای دائمی جدید حمایت کرده است و فرانسه و انگلستان هم در عین حال از کرسی‌های دائمی برای آلمان، ژاپن و هند، به علاوه برزیل و حداقل یک کشور آفریقایی حمایت کرده اند.