متاسفانه ما سنت فلسفی خود را نمی‌شناسیم

به گزارش خبرنگار مهر به مناسبت هفتمین روز درگذشت کریم مجتهدی مراسم یادبودی با حضور اهالی علوم انسانی و اساتید فلسفه در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی صبح امروز (دوشنبه ۲ بهمن ماه) برگزار شد.

در این مراسم چهره‌هایی چون غلامرضا اعوانی، غلامعلی حداد عادل، احمد مسجد جامعی، موسی نجفی، مهدی گلشنی و سایر اساتید فلسفه حضور داشتند.

در آخرین بخش از این برنامه حسین کلباسی اشتری گفت: با این که بنده سالیان متمادی در محضر دکتر کریم مجتهدی تلمذ کردم و سالیان زیادی هم در این پژوهشگاه به عنوان دستیار ایشان بودم اما خودم را شاگرد شایسته و لایق ایشان نمی دانم. این را هم از روی تعارف و تواضع نمی گویم.

وی افزود: در مجلسی که اوایل امسال برای بزرگداشت ایشان برگزار شد بسیاری از افراد از سجایای اخلاقی ایشان گفتند اما من فکر می‌کنم از نکاتی که برای یادآوری و تذکر ضروری است این است که مرحوم کریم مجتهدی درد و دغدغه آموزش و تعلیمات را داشت. ایشان فرهنگ را منوط به آموزش و تعلیم درست می‌دانست. یکی از نخستین کارهایی که دکتر مجتهدی انجام دادند نوشتن کتاب مدارس و دانشگاه‌های اسلامی و غربی در قرون وسطی بود. خاطرم هست که در آن زمان آقای دکتر مهدی گلشنی این کتاب را به تمام اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی اهدا کردند و این اهدا از باب این بود که اعضای شورا بدانند علم تشریفات خاص خود را دارد.

این استاد فلسفه دانشگاه ادامه داد: تأسیس اولین دانشگاه مربوط به قرن سیزدهم است اما شاید بسیاری از ما ندانیم که دانشگاه غربی و اروپایی بر اساس مدارس اسلامی مثل مدرسه الازهر مصر پایه گذاری شده.

وی افزود: حدود ۲۴ سال پیش مراسمی برای بزرگداشت دکتر یحیی مهدوی که استاد مرحوم کریم مجتهدی بود برگزار شد و در آن مراسم کتابی با عنوان مهدوی نامه منتشر شد. در یکی از مصاحبه‌ها وقتی از دکتر مهدوی پرسیده می‌شود که از تحصیلات خود بگویند ایشان می‌گویند بنده نزد اساتیدی چون سنگلجی، کاظم عصار، و خوانساری بهره برده ام و این نشان می‌دهد که اساتید این نسل از محضر چه استادان برجسته ای استفاده کرده اند. این در حالی بود که دکتر مجتهدی یک بار وقتی در همین پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی سخنرانی داشت گفت بنده به حد کافی نتوانستم از سنت دیرپای خود بهره بگیرم و نسبت به این ماجرا غبطه می خورم در حالی که اصلاً اینطور نبود.

آخرین سخنران این مراسم مهدی گلشنی چهره ماندگار فلسفه علم بود.

وی گفت: از نظر من مرحوم مجتهدی جزو اساتید کم نظیر بود. ایشان دغدغه فلسفه داشت و می‌گفت جایی که فلسفه نباشد علم هم نیست. این در حالی است که در کشور ما اصلاً چنین نگاهی وجود ندارد. دانشگاه‌های علوم ما به فلسفه کاری ندارند و دانشگاه‌های فلسفه هم به دانشگاه‌های علوم. متأسفانه امروز نگاه هم ما به غرب است و ما سنت فلسفی خود را نه تنها نمی‌شناسیم بلکه فراموش کرده ایم.

گلشنی با اشاره به اینکه همه فکر می‌کنند که همه مطالب را می‌دانند توضیح داد: فیلسوف باید دانشجو و جوینده دانش باشد. اما ما در این موضوع اصیل نیستیم. ضعف خودباوری از دیگر دغدغه‌های مرحوم مجتهدی بود. متأسفانه بعد از انقلاب اسلامی، موضوع فرهنگ فراموش شده و جامعه ما دچارعدم خودباوری است به این معنا که باور نکرده تفکر می‌تواند کاری را از پیش ببرد.

این استاد دانشگاه صنعتی شریف در پایان گفت: نقد مرحوم کریم مجتهدی نسبت به سیدجمال الدین اسدآبادی خیلی پخته بود. به عقیده مرحوم مجتهدی، سیدجمال یک سیاستمدار است نه فیلسوف. نکته دیگر اینکه تذکرات مرحوم مجتهدی در حوزه فرهنگ مثل تأکیدی که بر فارسی نویسی داشتند یک یادگار تاریخی که باید از آنها استفاده شود. متأسفانه دانشگاه‌های فعلی کشور ما خیلی عقب افتاده هستند و باید فکری به حالشان کرد.