خبرگزاری مهر، گروه بین الملل: ارتش رژیم صهیونیستی پس از پیشروی در شمال و بخش‌های از نقاط مرکزی نوار غزه حال تصمیم گرفته است تا به بهانه نابودی چهار گردان عزالدین القسام و آزادی اسرای اسرائیلی به گذرگاه رفح لشگرکشی کند. طی روزهای اخیر صهیونیست‌ها توانستند با یافتن دو تن از اسرای خود در منطقه رفح، بهانه لازم برای هجوم به آخرین پناهگاه آوارگان فلسطینی و تنها محل امن برای ارسال کمک‌های بشردوستانه را به دست آورند. دور جدید حملات رژیم صهیونیستی با واکنش منفی جامعه جهانی همراه بوده و اکثراً بازیگران تأثیرگذار در بحران فلسطین خواستار توقف این عملیات شدند. همسایه غربی نوار غزه یعنی مصر نیز با استقرار سامانه‌های پدافندی در شمال صحرای سینا و تهدید تل‌آویو به تعلیق توافق صلح به تصمیم جدید کابینه راست گرا نتانیاهو واکنش نشان داده است. در ادامه این یادداشت سعی خواهیم کرد تا به واکاوی علل برنامه ریزی ارتش اسرائیل برای حمله به رفح و تبعات آن برای رژیم صهیونیستی، مصر و جامعه جهانی بپردازیم.
چرا شهر رفح مهم است؟
با گذشت بیش از ۱۳۰ روز از تجاوز هوایی- زمینی ارتش اسرائیل به باریکه غزه با هدف مقابله با تهدید جنبش حماس اما هنوز کابینه اضطرار ملی اسرائیل نتوانسته به اهدافی همچون «نابودی کامل حماس»، «آزادی اسرا» و «تغییر وضعیت ژئوپلیتیکی غزه» دست یابد و همین موضوع سبب گسترش دامنه تجاوز صهیونیست‌ها به نقاط مختلف غزه شده است. شهر مرزی رفح به دلیل میزبانی از گذرگاه مرزی و محور فیلادلفیا از اهمیت بالایی جهت برقراری ارتباط غزه با جهان خارج برخوردار است. طی سال‌های اخیر این منطقه علاوه بر آنکه محلی برای تأمین نیازهای داخلی غزه بوده، به عنوان مسیر مخفی برای انتقال انواع تسلیحات- مهمات مورد نیاز مقاومت نیز مورد استفاده قرار گرفته است.
اکنون با گذشت چهارماه از جنگ غزه، بخش زیادی از ساکنان مناطق شمالی- مرکزی این باریکه مجبور شدند برای در امان ماندن از حملات اسرائیل و دریافت کمک‌های بین‌المللی راهی منطقه رفح شوند. به گزارش «تایمز اسرائیل» در حال حاضر قریب به ۱.۴ میلیون فلسطینی در این منطقه مستقر هستند. حال با اعلام ضرب الاجل تل‌آویو برای آغاز عملیات نظامی در رفح، بخشی از ساکنان این منطقه در حال بازگشت به شمال و نقاط مرکزی این باریکه هستند. نکته جالب توجه آن است که نیروهای سازمان ملل به دلیل نبود «نقطه امن» در غزه اعلام کردند که در فرآیند تخلیه رفح مشارکت نخواهند کرد. پیش از این بنیامین نتانیاهو در مصاحبه با «ABC News» از تعهد رژیم برای ایجاد «گذرگاه ایمن» جهت خروج غیرنظامیان از رفح خبر داده بود اما وی هیچ توضیحی درباره امنیت سایر نقاط غزه و سرنوشت افرادی که در نقاط مرزی پناه گرفتند، نداد.
معادله چند مجهولی مصر
شاید یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های ارتش اسرائیل برای آغاز عملیات نظامی در رفح، واکنش احتمالی دولت السیسی باشد. مصر به دلیل مجاورت جغرافیایی نوار غزه با صحرای سینا به شدت نگران گسیل (احتمالی) امواج آوارگان به سمت آن سوی نقاط مرزی است. با آنکه دولت اسرائیل از برنامه ریزی برای انتقال آوارگان فلسطینی به مرکز نوار غزه خبر داده اما یک سناریو جدی می‌تواند انتقال ناگهانی بخشی از جمعیت غیرنظامی غزه به سمت خاک مصر باشد. برهمین اساس طی یک هفته اخیر قاهره نسبت به آغاز عملیات صهیونیست‌ها در جنوب غزه هشدار داده و حتی تهدید کرده است که این اقدام می‌تواند موجب تعلیق توافق صلح قاهره- تل‌آویو گردد.
پیش از این تل‌آویو بارها از طریق تبادل پیام با قاهره به دنبال کسب چراغ سبز برای آغاز عملیات زمینی در محور فیلادلفیا و جایگزین شدن نیروهای اسرائیلی به جای مرزبانان مصری بود. رژیم صهیونیستی مدعی است یکی از شریان‌های اصلی انتقال تجهیزات و افراد به باریکه غزه محور نام برده بوده و اسرائیل برای تکمیل حلقه محاصره مقاومت چاره‌ای جز اشغال این منطقه ندارد. نتانیاهو به صورت رسمی اعلام کرده است که عدم ورود ارتش اسرائیل به رفح به معنای شکست کامل عملیات نظامی رژیم در غزه خواهد بود. به نظر می‌رسد ارتش اسرائیل قصد دارد تا با هجوم به جنوب نوار غزه و استقرار نیروهای خود در نوار مرزی با مصر، شریان انتقال کالا- افراد به این باریکه را تحت کنترل خود دربی‌آورد.
حامیان اسرائیل علیه نتانیاهو!
در حالی که آمریکا و تروئیکای اروپایی با همراهی دوحه- قاهره به دنبال رسیدن به نقطه آتش‌بس و آزادی اسرا در مذاکرات سیاسی بودند، حرکت ارتش اسرائیل به سمت رفح و اقدام رزمی برای آزادی اسرای صهیونیست سبب تعلیق مذاکرات از سوی حماس شد. پیش از مقاومت اسلامی فلسطینی با پذیرش مشروط پیشنهاد پاریس خواستار آتش‌بس پایدار در غزه، تبادل اسرا، دریافت تضمین معتبر و در نهایت نقشه راهی جامع برای بازسازی این منطقه فلسطینی‌نشین شده بود. تلاش‌های دولت بایدن برای پایان جنگ در فلسطین اشغالی و در سوی مقابل اقدامات تخریبی نتانیاهو برای ادامه جنگ در غزه سبب شده است تا رئیس جمهور آمریکا تحرکات اخیر ارتش اسرائیل در غزه را «بیش از اندازه» توصیف و نتانیاهو را فردی «احمق» در روند مدیریت جنگ معرفی کند.
براساس گزارش منتشر شده در رسانه‌ها به نظر می‌رسد بایدن نیز به مانند بسیاری از تحلیلگران معتقد است که نتانیاهو برای باقی ماندن در قدرت به دنبال فرسایشی کردن روند جنگ است. پیش از این سه کشور انگلیس، آلمان و فرانسه نیز به انتشار بیانیه‌های دیپلماتیک نسبت به وقوع «فاجعه انسانی» در غزه هشدار داده بودند. اتخاذ چنین مواضع از سوی مقامات ارشد واشنگتن، لندن و بروکسل نشان دهنده افزایش فشارهای بین‌المللی برای پایان یافتن جنگ در غزه است.
طی هفته‌های اخیر تیم سیاست خارجی دولت بایدن به صورت هم‌زمان سه پرونده آتش‌بس در غزه، اعلام موجودیت دولت فلسطین و عادی سازی روابط تل‌آویو- ریاض را در دستور کار خود قرار داده است. کارشناسان مسائل بین‌الملل معتقدند که دموکرات‌ها با پایان دادن به جنگ غزه قصد دارند تا ضمن گریختن از عواقب تداوم جنگ در فلسطین اشغالی، صلح عبری- عربی را به عنوان دستاورد بزرگ بایدن در حوزه سیاست خارجی به افکار عمومی داخل آمریکا بفروشند. در این صحنه آرایی مهم‌ترین مانع پیش‌رو دولت آمریکا، پافشاری نتانیاهو بر تداوم تجاوز نظامی به غزه و امتناع وی از پذیرش چهارچوب عادی سازی روابط با عربستان سعودی است. حال باید منتظر ماند و دید که آیا فشارهای سیاسی واشنگتن بر تل‌آویو خواهد توانست نظر این رژیم را نسبت به توقف جنگ در غزه و پذیرش ایده دو دولت تغییر دهد یا خیر؟ بازگشت مذاکره کنندگان ارشد آمریکا و اسرائیل به قاهره و نتیجه گفتگوهای آتش‌بس می‌تواند پاسخ این سوال کلیدی را معلوم کند.
بهره سخن
فقدان دستاورد ملموس میدانی از سوی ارتش اسرائیل سبب شده است تا کابینه راست گرای نتانیاهو و ارتش رژیم به دنبال گسترش دامنه حمله نظامی به نقاط مختلف غزه و تشدید سطح تنش‌ها در جبهه شمالی باشند. اتخاذ چنین سیاستی در راستای برنامه نتانیاهو برای «بقا در قدرت» قرار دارد. عدم توقف ارتش اسرائیل در جنوب غزه می‌تواند مقدمه‌ای برای تکمیل محاصره این منطقه فلسطینی، تضعیف گروه‌های مقاومت و غیرقابل سکونت کردن غزه برای افراد غیرنظامی باشد. برهمین اساس لازم است تا جامعه جهانی با ایجاد جبهه‌ای واحد در قدم نخست اقدام به تصویب قطعنامه آتش‌بس در شورای امنیت با هدف توقف عملیات نظامی اسرائیل در شهر رفح کند. در پیش‌نویس این قطعنامه پیشنهادی باید به موضوعاتی همچون تحریم اقتصادی رژیم صهیونیستی به عنوان ابزاری بازدارنده توجه شود. اشغال این منطقه توسط اسرائیل نه تنها منافع مقاومت بلکه منافع کشورهای عربی و حتی دولت‌های غربی را در منطقه به خطر خواهد انداخت.
محمد بیات؛ کارشناس مسائل غرب آسیا
نظر شما